«2018թ. մայիսից մեր քարից հաց քամող տեսակը դարձել է ալարկոտ և գլխում էլ աղքատությո՞ւնն է. դա վիրավորական է». Թադևոս Ավետիսյան

ՀՅԴ Բյուրոյի Տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի ծրագրերի համակարգող Թադևոս Ավետիսյանը 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ժամանակ ասաց, որ 2019թ. արդեն ամբողջությամբ գործող իշխանությունները և՛ օրենսդիր, և՛ գործադիր մարմիններում ունեին որոշիչ դերակատարում, կային դրական սպասումներ, և, ըստ նրա՝ մեծ էր հնարավորությունը՝ նախորդ ժամանակաշրջանի համեմատ շոշափելի տնտեսական առաջընթաց գրանցելու համար:

«Իսկ իրականում ունենք 7.5% տնտեսական ակտիվության ցուցանիշ, որը, իհարկե, որոշակի դրական է, եթե համեմատենք 2018թ. 5.6% ցուցանիշի հետ: Բայց 2017թ. արդեն իսկ հստակ ուղենշված տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի առարկայական և թռիչքային արձանագրում ենք ունեցել՝ 7.7%: Եթե կարդանք իշխանության ծրագիրը, ապա այնտեղ ամեն ինչ կա, բոլոր հնարավորությունները ձևակերպված են թղթի վրա, և մնում էր, որ կյանքի կոչվեր: Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը չի հասել 2017թ., հիմա ո՞րն է հեղափոխական: Հեղափոխական է, որ չունենք զրոյական աճ կամ ՀՆԱ-ի կրճատո՞ւմ, այսինքն՝ պետք է ունենայինք նաև ՀՆԱ-ի կրճատո՞ւմ: 2017թ. հետո այդ միտումը շարունակվեց, և այդ աճի դինամիկան շատ տեսանելի էր: 2018թ. առաջին 4 ամիսներին՝ մինչև իշխանափոխությունը, 7.7% տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը հասավ 9.5%-ի: Այդ թիվը կարևորում եմ, որովհետև դա այսօրվա վարչապետի և կառավարության մեծ նպատակն է, որին իրենք ձգտելու են հասնել»,- ասաց նա՝ ընդգծելով, որ նախորդ իշխանությունները հասել էին այդ ցուցանիշին, իսկ հիմա դրանից 2 տոկոսային կետով հետ ենք:

Վերջերս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել էր, թե 2019 թվականի արդյունքներով՝ 1 շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի ցուցանիշով անցել ենք Վրաստանին, և ըստ նրա՝ 2020 թվականին կանցնենք Ադրբեջանին՝ դառնալով Հարավային Կովկասի առաջատար երկիրը: Վրաստանից, իհարկե, արձագանքները չուշացան: Տնտեսագետից հետաքրքրվեցինք՝ Հայաստանի բնակչությունն արդյո՞ք ավելի լավ է ապրում, քան Վրաստանի բնակչությունը, և ՀՆԱ-ի աճն ինչի՚՞ հաշվին է:

«Պոպուլիզմը և վիճակագրական մանիպուլյացիաները մենք արդեն արտահանում ենք մեր երկրից: Ցավոք կամ բարեբախտաբար, փորձը ձախողվեց: Նմանատիպ արձանագրումները, երբ միանգամից չեզոքացվում են, դրանք առնվազն լուրջ չեն և կարող են նաև հետևանքներ ունենալ մեր գործընկերների մոտ՝ մեր խոսքի և գործի տարբերության իմաստով: Սա մենք գիտեինք երկրի ներսում, ցավոք, սա արդեն դուրս է գալիս նաև երկրի տարածքից: Երկրորդ՝ միայն մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ով հնարավոր չէ կարծիք կազմել և ասել, որ այս երկրի բնակչությունն ավելի լավ է ապրում, քան մյուս երկրինը»,- ի պատասխան՝ ասաց նա՝ ընդգծելով, որ հիմնական ուղղությունը մնում է ծառայությունների ոլորտը, մանրածախ առևտուրը և արդյունաբերության աճը:

Ըստ նրա՝ դրական արձանագրում է նաև ստվերի կրճատումը. «Բայց մարդկանց կյանքի բարելավման իմաստով ստվերի կրճատմամբ առաջացած տնտեսական աճն ավելի շատ հաշվարկային է, քան իրական: Այն ժամանակ էլ այդ տնտեսությունը կար, մարդիկ դրանից օգտվում էին, աշխատում էին, բայց դա ստվերում էր: Իհարկե, հիմա լավ է, որ ստվերում չէ, բայց մարդկանց եկամուտների իմաստով ընդամենը սա փաստաթղթավորվել է, օրինականացվել է և արձանագրվել՝ որպես տնտեսական աճ»:

Տնտեսագետը հիշեցրեց՝ գործող իշխանությունը հայտարարել է, որ տնտեսական աճի մոդելը պետք է հիմնված լինի արտահանման վրա. «Գրագետ ձևակերպում է, լավ նպատակ է, որը կար նաև նախկինում, բայց իրականում արտահանման աճի պոտենցիալն էապես նվազել է: Արտահանմանը միտված՝ նշանակում է, որ քաղաքական իշխանությունն իր ձեռքին եղած գործիքներով պետք է ամեն ինչ անի, որպեսզի արտահանման ցուցանիշը գնալով բարելավվի: 2017թ. տարին փակեցինք արտահանման 24% աճով՝ աննախադեպ էր, բավականին հուսադրող և ոգևորիչ ցուցանիշ: 2018թ. առաջին 4 ամիսներին, ինչպես ՀՆԱ-ն և տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը, այնպես էլ՝ արտահանումը նորից դրսևորեց նույն միտումը՝ առաջանցիկ աճի, և 4 ամիսների տվյալներով՝ մինչև իշխանափոխությունը, մենք արձանագրեցինք մոտ 26 % արտահանման աճ: Ցավոք, 2018թ. մենք ինչքան էլ մոդելներ հռչակեցինք, մենք տարին փակեցինք արտահանման 9.8% աճով: 2019թ. առաջին 6 ամիսներին մենք ունեցանք արտահանման 3% կրճատում: 2018թ. եթե նվազել էր, և մենք ընդունենք, որ դա տնտեսական ցնցումների արդյունք էր, նորմալ էր, ապա 2019թ. արդեն ԱԺ-ն էլ էր սպիտակ, կառավարությունն էլ, որևէ խանգարող բան չկա, բայց առաջին 6 ամսվա տվյալներով խիստ մտահոգիչ արձանագրում ունեցանք: Լավ է, որ գոնե 2019թ. փակեցինք արտահանման 9 տոկոս աճով, ավելի ցածր արտահանման աճով, քան 2018թ.»:

Թադևոս Ավետիսյանն անդրադարձավ նաև ներդրումներին՝ նշելով, որ 2019թ.՝ 2018թ. համեմատ, օտարերկրյա ներդրումների զուտ ներհոսքը կրճատվել է 60 մլն դոլարով:

«2019թ. ավարտվել է, ամփոփում ենք, բայց չունենք այն, ինչ խոստացել էին: 2020թ. շատ անորոշ չէ, որ փափուկ բարձը երկար աշխատի: 2020թ. հիմնարար ցուցանիշներն արձանագրված են 2020թ. պետական բյուջեում, որտեղ, ցավոք սրտի, մենք ունենք 4.9 տոկոս տնտեսական ակտիվության ցուցանիշ, նաև նրա համար, որ 2019թ. ստվերի կրճատումն արդեն իր գործն արեց, և դրա լիմիտը լրացավ, որը կարելի էր բերել և գրել ՀՆԱ-ի վրա՝ ցույց տալով ՀՆԱ-ի աճ: 2020թ. ոչ այդ չափով կավելանա գրանցված աշխատողների թիվը, ոչ էլ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը, դրա համար էլ գրված է՝ 4.9%: Դա ընդամենը իներցիոն բյուջե է»,- նկատեց նա:

Տնտեսագետի խոսքով՝ Սահմանադրությամբ հստակ ձևակերպված է, որ Հայաստանը  սոցիալական պետություն է, և տնտեսական կարգի հիմքը պետք է լինի սոցիալական և շուկայական. «Սահմանադրությամբ հստակ է պետության դերը, թե ինչ սոցիալական քաղաքականություն պետք է իրականացնի և ինչ խնդիրներ պետք է լուծի: Հիմա ստացվում է, որ 2 տարի անցավ, տեսնում են, որ դժվար է, խնդիրները միայն հորդորներով չեն լուծվում, պատասխանատվությունից խուսափելու նոր ձև են հնարել, որի հիմքերը դրված են հենց իրենց կառավարության ծրագրում: Եթե պարզ ասենք, նշում են՝ չենք խանգարելու, ազատ մրցակցային վիճակ ենք ստեղծելու, ինչպես, օրինակ՝ անտառում՝ գազանների համար, և դուք ինքներդ գնացեք այդ ազատ վիճակում, ով ինքանով կարող է՝ թող աշխատի, ստեղծի, լավ ապրի, հարկեր տա, որ մենք ստանանք պարգևավճարներ:

Պետության ֆունկցիան պայմաններ ստեղծելն ու հատուկ խմբերին աջակցելն է: Հիմա երբ մեղադրում ես գործազուրկին, ստացվում է, որ 2018թ. մայիսից մեր քարից հաց քամող տեսակը դարձել է ալարկոտ, էլ չի աշխատում և գլխում էլ աղքատությունն է, ամեն ինչ անում է, որ աղքատ լինի: Այդպես չէ, դա նույնիսկ վիրավորական է, որովհետև 230 հազար գործազուրկների մոտ 30 տոկոսը գրանցված է պետական ծառայությունում, ակտիվ փնտրում են աշխատանք, բայց չեն գտնում, որովհետև կամ չկա այդ թափուր աշխատատեղը, կամ պետական աջակցությունը բավարար չէ, որ այդ մարդուն դարձնի զբաղված»:

Նա նշեց, որ 2018-19թթ. գործազուրկների մասով պետական ծրագիրը գործող իշխանությունները ձախողել են. «230.000 գործազուրկից տարեկան մոտ 3-4 հազարը կարող էր դառնալ զբաղված և այսօր չմեղադրվել բազմոցին նստելու և աղքատ լինելու մեջ: Հիմա այդ 3-4 հազար գործազուրկներն իրե՞նք են մեղավոր, որ պետությունը ձախողել է իր գործառույթները, և ոլորտի պատասխանատուներին էլ տվել է իրենց աշխատավարձի կրկնակի չափով պարգևատրում»:

Նրա խոսքով՝ 2019թ. միջին աշխատավարձը բարձրացել է 6%-ով, իսկ մասնավոր հատվածում՝ 3-3.5%-ով. «2020թ. թոշակների 10% բարձրացումը բավարա՞ր է, որ կենսաթոակառուների համար խնդիրները համարենք լուծված: Ասենք՝ 39-40.000-ից միջին կենսաթոշակը դառնալու է 42-43.000: Միանշանակ հնարավոր էր ավելի մեծ չափով բարձրացնել: Ասում են՝ սա աննախադեպ է. թող վերցնեն 2004թ. ցուցանիշները՝ 2004թ.՝ 2003թ. համեմատ, կենսաթոշակները բարձրացել են 32%-ով, նվազագույն աշխատավարձը բարձրացել է 160%-ով: 10%-ով կենսաթոշակի բարձրացումներ բազմիցս արձանագրել ենք այս 30 տարվա պատմության մեջ»:

Մանրամասները՝ 168 TV-ի տեսանյութում