Պետության այս քայլը ՀԿ-ների գործունեության նկատմամբ վերահսկողություն է՝ քողարկված հրապարակայնության ապահովման անվան տակ. ՀՔԱՎ
2019 թվականի օգոստոսի 30-ին ՀՀ արդարադատության նախարարության իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում հանրային քննարկման դրվեց «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը:
Կառավարությունը, ղեկավարվելով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքի 65-րդ հոդվածի 3-րդ մասով, 2019 թվականի դեկտեմբերի 5-ին հավանության արժանացրեց այն: Նախագծով բոլոր հասարակական կազմակերպությունները (ՀԿ) պարտավորեցվում են իրենց գործունեությունը, այդ թվում և տարեկան ֆինանսական հաշվետվությունները, դարձնել հրապարակային՝ անկախ ֆինանսավորման աղբյուրներից և ձևից: Նախագիծը պարտադրում է ՀԿ-ներին Պետական եկամուտների կոմիտեին առանձին հաշվետվություն ներկայացնել կազմակերպության ղեկավարի, անդամների և կամավորների թվի, ստացած գումարների և դրանց ծախսի, իրականացված և իրականացվող ծրագրերի նպատակների և կարգավիճակի մասին: Նախագիծը մշակվել է՝ հաշվի առնելով Փողերի լվացման ֆինանսական գործողությունների աշխատանքային խմբի՝ ՖԱԹՖ (FATF /Financial Action Task Force on Money Laundering) 8‑րդ հանձնարարականի պահանջները, որոնց էլ համապատասխանեցվել է այն։ Համաձայն այդ հանձնարարականի՝ Երկրները պետք է ուսումնասիրեն ահաբեկչության ֆինանսավորման նպատակով չարաշահման ռիսկի ենթակա կազմակերպություններին առնչվող օրենքների և կանոնակարգերի համարժեքությունը:
ՀԿ-ների ֆինանսավորման, դրա ընթացակարգի, ֆինանսական հաշվետվությունների մասին միջազգային պրակտիկան ենթադրում է, որ ՀԿ-ների գործունեության նկատմամբ օրենսդրական վերահսկողությունը, այդ թվում՝ ֆինանսավորման և դրանց վերաբերյալ հաշվետվություններ ներկայացնելու բեռի սահմանումը, պետք է լինի իրավաչափ, բխի Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին եվրոպական կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հիմքերից:
Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը, հանդես գալով «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին նախագծում առաջարկություններով, խնդիր է տեսնում ՀԿ-ների գործունեության վերաբերյալ հաշվետվությունների հրապարակման պահանջի իրավաչափության առումով և կարծում, որ նախագծով նախատեսված հաշվետվություն ներկայացնելու պահանջն անհարկի միջամտություն է պետության կողմից: Այն կարող է գնահատվել որպես ՀԿ-ների գործունեության խոչընդոտում:
Եթե օրենքի նպատակն ուղղակի ՀԿ-ների գործունեության թափանցիկության ապահովումն ու հանրայնացումն է, ժողովրդավարական հասարակությունում այն չի կարող դիտարկվել իրավաչափ ու անհրաժեշտ: Հասարակական կազմակերպություններն իրենք պետք է որոշեն՝ ինչ ծավալով և ինչ եղանակով հանրությանն իրազեկեն իրենց գործունեության բնույթի և աշխատանքների վերաբերյալ: ՀՔԱՎ գրասենյակը, հղում անելով Վենետիկի հանձնաժողովի դիտարկումներին՝ ՀԿ-ների գործունեության սահմանափակման իրավաչափության առումով, արձանագրում է, որ ներկայացված նպատակն իրավաչափ չէ, առավել ևս անհասկանալի է, թե ինչու է հաշվետվությունների հավաքագրման և հրապարակայնացման լիազոր պետական մարմին ընտրվել հենց Պետեկամուտների կոմիտեն: Մենք կարծում ենք, որ պետության այս քայլը ՀԿ-ների գործունեության նկատմամբ վերահսկողություն է՝ քողարկված հրապարակայնության ապահովման անվան տակ:
Եթե Նախագծի իրական նպատակը հանցագործությունների բացահայտումն ու կանխումն է, կարծում ենք, որ գործող հարկային վարչարարության միջոցներն ու գործիքակազմը բավարար են այդ ստուգումներն իրականացնելու և հանցավոր գործողությունները կանխելու կամ բացահայտելու համար: Ամփոփելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք վերանայել նախագծով նախատեսված փոփոխությունները և ՀԿ-ների գործունեության մասին հաշվետվություն ներկայացնելու պահանջ նախատեսել բացառապես այն դեպքերում, երբ ծրագիրն իրականացվում է հանրային միջոցներով:
Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ
