«Սյունիքի մարզպետի վերանշանակումը գուցե հենց ճանապարհ բացեց այս բոլոր բռնությունների համար». Ավետիք Իշխանյան
«Իմ ենթադրությամբ՝ սա անցյալ տարի սկսված ահաբեկչությունների և բռնությունների շարքն էր՝ իշխանությունների կողմից ընկալվող վտանգ ներկայացնող քաղաքական ուժերի, գործիչների նկատմամբ, կամ վրեժ, ինչպես, օրինակ, Արամ Մանուկյանի դեպքում էր»,- 168.am-ի հետ զրույցում խոսելով «Շրջանառության հարկի մասին» օրենքի դեմ պայքարող «Կասեցում» նախաձեռնության անդամ, ԲՀԿ-ական Արտակ Խաչատրյանին առևանգելու և ծեծի ենթարկելու դեպքի մասին՝ նման տեսակետ հայտնեց Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ, իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանը: Նրա խոսքով՝ եթե ընդունենք, որ այդ բոլոր միջադեպերը պատահական էին և իշխանության կամ իշխանամերձ շրջանակների կողմից չէին կազմակերպվել, և այդ հանցագործությունները բացահայտված չլինեին, իրավական երկրում առնվազն ոստիկանապետը հրաժարական կտար, կամ նրանից հրաժարական կպահանջեին հենց իրենք՝ իշխանությունները:
Ըստ իրավապաշտպանի՝ եթե այդ հրաժարականները չեն եղել, ապա այստեղ հիմք կա երկու բան կասկածել. «Որ Հայաստանի իրավական համակարգը պրոֆեսիոնալ չէ և ծառայում է միայն իշխանություններին, կամ դա կազմակերպվել է իշխանական կամ մերձիշխանական ուժերի կողմից: Եթե այդ տեսանկյունից նայենք՝ ինչո՞ւ ԲՀԿ-ն: Եթե մենք նայենք վարչապետի հայտարարությունը ԲՀԿ-ի մասին, նշանակում է, որ արդեն Հայաստանի իշխանությունները վտանգ են տեսնում ԲՀԿ-ից, և այս ակտիվիստին ծեծելով՝ դա ահազանգ է, թե ինչ կկատարվի նրանց մնացածի նկատմամբ,- ասում է Ա. Իշխանյանը՝ ավելացնելով,- Իրականում, իհարկե, ամեն մի այդպիսի բռնությունից հետո հասարակության համակրանքն իշխանության նկատմամբ կոտրվում է, բայց դրա հետ մեկտեղ՝ նաև հիասթափություն է լինում, որ նրանք ամեն ինչ կարող են անել, և, ամեն դեպքում, ամեն մի բռնություն վախի մթնոլորտ է տարածում:
Այսինքն՝ մինչև հիմա եղած բռնությունները, որ Հայաստանում եղել են՝ դեռևս 1990 թվականներից, ամեն դեպքում, մարդկանց մեջ անհանգստություն և վախ են առաջացրել: Իհարկե, ատելությունն իշխանությունների նկատմամբ ավելի է սրվում, բայց նաև վախի մթնոլորտ է առաջացնում, իսկ իշխանությունների նկատմամբ վստահության կորուստը, նույնիսկ մինչև ատելության հասնելը, իշխանության համար որևէ նշանակություն չունի, որովհետև Հայաստանի իշխանությունները ձևավորվել են ոչ թե՝ հասարակական կարծիքի վրա, այլ՝ այլ մեթոդներով: Եթե հասարակական կարծիքը հաշվի առներ Հայաստանի իշխանությունը, անցյալ տարի Սյունիքի մարզպետը չէր վերանշանակվի, և ավելին ասեմ, Սյունիքի մարզպետի վերանշանակումը գուցե հենց ճանապարհ բացեց այս բոլոր բռնությունների համար: Այսինքն՝ կարելի է բռնություն գործադրել և որևէ պատիժ չկրել»:
Հարցին՝ ինչո՞վ եք պայմանավորում այն, որ նախկին բռնությունների դեպքում պատգամավորները դուրս չեկան ցույցի, իսկ երբ բռնություն իրականացվեց ԲՀԿ անդամի նկատմամբ, այսպիսի բուռն արձագանք ստացավ, Ավ. Իշխանյանն այսպես պատասխանեց.
«Սա, ցավոք սրտի, հին հիվանդություն է Հայաստանում: Կուզեի անդրադառնալ հունվարի 31-ին Հիմնադիր խորհրդարանի նկատմամբ ահաբեկման և բռնությունների դեպքին: Եթե դուք ուշադրություն դարձնեք, Հայաստանի շատ քաղաքական գործիչներ, այդ թվում՝ նաև ընդդիմադիր, մի կողմից՝ քննադատում էին բռնությունը, մյուս կողմից՝ հավասար հարթության վրա դնելով՝ քննադատում էին նաև Հիմնադիր խորհրդարանին:
Այս համատեքստում ցանկացած քննադատություն Հիմնադիր խորհրդարանի նկատմամբ նշանակում է՝ ինչ-որ ձևով արդարացնել բռնությունը, որովհետև այս բռնությունը միայն պետք է պախարակվի, իսկ ինչ վերաբերում նրանց երթին, դա պետք էր քննադատել կամ քննարկել մինչև բռնությունը, կամ ինչ-որ ժամանակ անցնի, մեղավորները պատժվեն, հետո դա քննարկեն: Իսկ այսօր դա ասելը նշանակում է՝ ուղղակի կամ անուղղակի արդարացնել»:
Մենք նաև հետաքրքրվեցինք՝ այս բռնությունների շարքը, ներքաղաքական լարված իրավիճակն ինչպե՞ս կարող են անդրադառնալ Ցեղասպանության 100-ամյակի միջոցառումների վրա: Նա պատասխանեց, ոչ չէր ցանկանա Ցեղասպանության 100-ամյակը կապել այս ամեն ինչի հետ. «Մի կողմից՝ այս բռնությունները նշանակում են, որ Հայաստանում նույնիսկ դասական իմաստով ավտորիտար բռնապետական իշխանություն չկա:
Անհանգստացնող է, որ այս պայմաններում, երբ ընդհանուր աշխարհաքաղաքական վիճակը շատ բարդ է, Հայաստանի ներսում ոչ թե գնում են լուրջ քննարկումներ, մտահոգություն, այլ գնում է շատ սովորական «ռազբորկաներ»՝ իշխանություն պահելու, վերցնելու համար: Սա շատ ցավալի է, որովհետև չեմ ուզում չարագուշակություն անել, բայց կարող է մենք շատ թանկ վճարենք, եթե մենք չենք քննարկում այս իրավիճակը Հայաստանում»:
Ըստ նրա՝ Ցեղասպանության լավագույն պատասխանը կլիներ՝ այս 24 տարվա ընթացքում ստեղծել քաղաքակիրթ, հզոր պետություն. «Իսկ այն մարդիկ, որոնք լլկել են Հայաստանն այս տարիների ընթացքում (արտագաղթ, աղքատություն, անպաշտպանվածություն և այս ամեն ինչը, ինչի մասին մենք խոսում ենք), մյուս դեմքով, կարծես թե՝ մտահոգ, Ցեղասպանության հարցն են բարձրացնում: Ես դրա անունը կդնեի դեմագոգիա»: Հարցին՝ ըստ Ձեզ՝ այս բռնությունների շարքն ի վերջո ինչի՞ է հանգեցնելու, Ավ. Իշխանյանը նախ պատասխանեց, որ շատ դժվար է դա կանխատեսելը. «Կա՛մ կարող է լինել ընդհանուր հուսալքություն, և դա կարող է բերել մինչև պետության անկմանը, կա՛մ հասարակությունը կարող է ուշքի գալ, համախմբվել ու հետևողական իր կեցվածքով՝ փոխել իրավիճակը Հայաստանում, որովհետև իրավիճակի փոփոխությունը պետք է և՛ մեզ՝ քաղաքացիներիս, և՛ պետք է Հայաստանին՝ այդ մարտահրավերներին դիմակայելու համար: Կարող է՝ մենք մեծ կորուստներ ունենանք, հետո ժամանակին պատմաբանները գրեն, այդ ժամանակվա երիտասարդները կարդան ու ասեն՝ զարմանալի է՝ բա այն ժամանակ չե՞ն գիտակցել, թե այս ինչ կարող է կատարվել Հայաստանի հետ: Մենք, մեր սերունդը պատասխանատու է դրա համար»:
