Գետնամորի, նույնն է` ելակ վայրի

Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող բազմամյա բույս է։ Ունի զարգացած կոճղարմատ, որից դուրս են գալիս գետնատարած սողացող բեղիկավոր ընձյուղներ, որոնք արմատակալում են հանգույցներում։ Մերձարմատային վարդակը կազմված է եռաբաժան տերևներից։ Ցողունի բարձրությունը հասնում է մինչև 30 սմ-ի։ Ծաղիկները սպիտակ են, ծաղկաբույլերը` վահանաձև։ Հատապտուղը բաղկացած է բազմաթիվ սերմիկներից։ Պտուղները հասունանում են հունիս-հուլիս ամիսներին։ Տարածված է Լոռիի և Գեղարքունիքի մարզերի սոճուտների և կեչուտների բացատներում, մարգագետիններում։

Գետնամորու տերևը հարուստ է C վիտամինով` 250 մգ/100 գ հումքի մեջ։ Տերևը հավաքում են ծաղկման շրջանի վերջում, չորացնելուց առաջ տերևակոթունները պետք է կարճացնել մինչև 1 սմ։ Տերևը փռում են բարակ շերտով թղթի, լաթի վրա և չորացնում օդափոխվող ծածկի տակ։ Չորացրած հումքը պետք է պահել մութ տեղում։

Գետնամորու տերևից պատրաստված 2 գավաթ թեյը լիովին բավարարում է մարդու օրգանիզմի 1-օրյա վիտամին C-ի պահանջարկը.

Թուրմ. Մանրացրեք գետնամորու տերևը։ 2 ճ/գ հումքը 2 ժամ թրմեք 200 մլ եռջրում։ Խմեք 1-ական ճ/գ` օրը 4-6 անգամ, ուտելուց առաջ։ Խորհուրդ է տրվում բրոնխների ասթմայի, կոլիտի դեպքում։

Թեյ. 1 ճ/գ հումքը 15 րոպե թրմեք 200 մլ եռջրում։ Խմեք 50-ական մլ` օրը 6-8 անգամ։ Խորհուրդ է տրվում լյարդի և երիկամների հիվանդությունների, ռախիտի, թութքի, ստամոքսաբորբի, լնդախտի դեպքում։

Հատապտուղը պարունակում է 9,5% շաքարներ, 1,5 % օրգանական թթուներ, 0,4 % դաբաղանյութեր, ֆլավոնային և անտոցիանային միացություններ, եթերային յուղ, B խմբի և C վիտամիններ, կարոտին, միկրոտարրեր` երկաթ, պղինձ, մարգանեց, կոբալտ, քրոմ, մակրոտարրեր` կալցիում, ֆոսֆոր և այլն։

Տերևներում հայտնաբերվել են նաև դաբաղանյութեր, բույսին բնորոշ գլյուկոզիդ, ալկալոիդներ։ Կոճղարմատում հայտնաբերվում է մինչև 9,5 % դաբաղանյութ։ Պտղի գույնը փոփոխական է` արևոտ կողմում կարմիր է, իսկ ստվերոտ հատվածում` դեղնակարմրավուն։ Պտուղը հավաքում են առավոտյան` անմիջապես ցողը չորանալուց հետո, կամ երեկոյան։ Մեկ օր պահում են արևոտ տեղում, իսկ հետո տեղափոխում են ստվերոտ բացօթյա տարածք կամ չորացնում են ջեռոցում (45-50 C)։

Կոճղարմատը հանում են վաղ գարնանը կամ աշնանը, չորացնում են օդափոխվող ծածկի տակ, չորացրած հումքը հեշտությամբ է կոտրվում, այն հոտ չունի։

Կոճղարմատից և խոտից (ցողուն, ընձյուղներ) ստացված պատրաստուկները կիրառվում են լուծի, աթերոսկլերոզի, հոդատապի, երիկամներում քարերի առկայության դեպքում.

Խառնեք 50-ական գ թարմ արմատ և խոտ, 4 ժամ թրմեք 50 մլ եռջրում, քամեք։ Խմեք 150-ական մլ` օրը 3 անգամ, ուտելուց առաջ։

Թարմ պտուղներն օգտակար են սակավարյունության դեպքում։ Կարլ Լինեյը բուժել է հոդատապը կանոնավոր կերպով գետնամորի ուտելու շնորհիվ։

Գետնամորու հյութը խորհուրդ է տրվում շաքարային դիաբետով հիվանդներին. Խմեք 1-ական ճ/գ` օրը 4-6 անգամ։ Հյութն իջեցնում է շաքարի տոկոսն արյան մեջ։

Թարմ պտուղը և հյութն օգտակար են ավիտամինոզի, ճարպերի և միկրո-մակրոտարրերի փոխանակման խանգարումների, միզաքարային և լեղաքարային հիվանդության, հիպերտոնիայի դեպքում։

Ժողովրդական դեղատոմսեր

Թութք. Գետնամորու 1 թ/գ տերևը 20 րոպե թրմեք 200 մլ եռջրում, քամեք։ Կատարեք լվացումներ։

Լեղաքարային հիվանդություն, կանխարգելիչ միջոց. Խառնեք գետնամորու տերև և պտուղ (1։1)։ 1 ճ/գ հումքը 20 րոպե թրմեք 200 մլ եռջրում, քամեք։ Խմեք 100-ական մլ օրը 3-5 անգամ։

Արյան քաղցկեղ. Գետնամորու վերգետնյա մասը (50 գ) 8 ժամ թրմեք 1 լ սառը ջրի մեջ, 5-7 րոպե եռացրեք, 4-6 ժամ թրմեք ջերմապահում, քամեք։

Չափաբաժինը նախատեսված է 1 օրվա համար` խմեք փոքր կումերով։

Ստամոքսի, հաստ և բարակ աղիների բորբոքում, լուծ. Խառնեք գետնամորու կոճղարմատ և տերև (1։1)։ 1 թ/գ հումքը 8 ժամ թրմեք 100 մլ եռացրած, սառը ջրում, քամեք։ Խմեք 50-ական մլ` օրը 2 անգամ։

Կարմիր, հարթ որքին. Գետնամորու վերգետնյա մասը (2ճ/գ) լցրեք 800 մլ գոլ ջրի մեջ, 5 րոպե եռացրեք, քամեք։ Խմեք 200-ական մլ` օրը 4 անգամ, գոլ վիճակում։

Նույն թուրմով դնում են թրջոցներ խոնավ վերքերի վրա և կատարում են բերանի խոռոչի ողողումներ։

Միոկարդիտ. Խառնեք գետնամորու արմատ, ցողուն, տերև, ծաղիկ կամ պտուղ։ Պատրաստեք` ինչպես թեյը (1 թ/գ, 200 մլ եռջուր)։ Խմեք օրը 1-3 անգամ, շարունակեք 1 ամիս։

Գետնամորու տերևից ստացված պատրաստուկները լայնացնում են անոթները, իջեցնում են զարկերակային ճնշումը, կանոնավորում են սրտի ռիթմերը։

Շնչահեղձուկ. Գետնամորու 1 ճ/գ տերևը լցրեք 400 մլ ջրի մեջ, եռացրեք, մինչև հեղուկի կեսը գոլորշիանա, քամեք։ Խմեք 1-ական ճ/գ` 2-ական ժամ ընդմիջումներով։

Գեղարարություն

Սկրաբ զգայուն մաշկի համար. Խառնեք 2 թ/գ գետնամորու պտուղ, 1 թ/գ կաթնասեր, 2 ճ/գ վարդագույն կավ։ Քսեք դեմքին` շրջանցելով աչքերի կողքի մաշկը։ Լվացեք գոլ ջրով։

Դիմակներ

Չոր մաշկ. Գետնամորու կամ ելակի 2 թ/գ պտուղը տրորեք, խառնեք 1 ճ/գ սերուցքի և 1 թ/գ բուսայուղի հետ։ Քսեք մաքուր մաշկի վրա, երբ սկսի չորանալ` քսեք 2-րդ շերտը։ Լվացեք գոլ ջրով։

Նորմալ մաշկ. Գետնամորու կամ ելակի պտուղը տրորեք կաթնաշոռի հետ (1։2)։ Քսեք մաքուր մաշկի վրա, 10 րոպեից լվացեք սառը ջրով, մաշկը մշակեք քսուքով։

Ցանկացած տեսակի մաշկ, սպիտակեցնող. Տրորեք ելակի պտուղ, խառնեք կաթնաշոռի հետ (2։1)։ 15-20 րոպեից լվացեք գոլ ջրով և քսեք կիտրոնի լոսյոն։

Լոսյոն։ 200 գ ելակի հյութի մեջ լուծեք 1 գ կերակրի սոդա, 1 թ/գ սպիրտ, 60 մգ կաթ։ 5-10 րոպեից լվացեք գոլ ջրով։ Պահեք հով, մութ տեղում։

Հ.Գ. Լույս են տեսել հեղինակի «Մոգական բուժարարներ» մատենաշարի թվով 4 գրքույկները: Հիշեցնենք, որ վաճառքում է նաև հեղինակի «Պահապան ծառերի բուժիչ զորությունը» գիրքը: Հեղինակի բոլոր գրքերը կարող եք ձեռք բերել «Նոյյան տապան», «Բուկինիստ», «Նոր գիրք» և «Արտ Բրիջ» (Աբովյան 20) գրախանութներից: