Գյումրին երկրաշարժի կենտրոն

Գյումրին աշխարհաքաղաքական ուշադրության կենտրոն

Երկաշարժի 25-ամյակի առիթով լույսին բերվող մտածումներին ու հրապարակումներին  քաղաքական հնչեղություն տալը, կամ նրա հետ կապված երևույթները քաղաքականացնելը գուցե ճիշտ պիտի չլինեին լրագրական էտիկայի դիտանկյունից:

Երկրաշարժի զոհերի հիշատակի հարգումը ինքն իրեն պարտադրում է նման պահերի և այդ հարգման սկզբունքից մեկնած դիտարկվում են շինարարական աշխատանքները, զոհերի հարազատներին հասած օժանդակությունները, բնակարանային շինությունները, քաղաքի վերակառուցումը ընդհանրապես եւ վերականգնողական համապատասխան աշխատանքները:

Աղետի գոտու մասին է խոսքը ընդհանրապես, բայց առավելաբար Հայաստանի Հանրապետության երկրորդ քաղաք Գյումրու, որը երկրաշարժի կենտրոնն էր: Իսկ Գյումրի անունը, եթե առաջին հերթին նման պահի երկրաշարժի բոլոր հետեւանքների վերացման աշխատանքներն է հուշում, զուգահեռ ընդգծում է նաեւ աշխարհաքաղաքական բևեռի վերածվելու հայտարարությամբ քաղաքական բեմի վրա ներկա՝ հայտարարող երկրի ղեկավարի այցելությունը:

Գյումրու Թուրքիային սահմանամերձ լինելը, ռուսական ռազմակայանի ընդարձակումը, նոր զորքի ժամանումը և անշուշտ Մոսկվայի թիվ մեկ ղեկավարի այցելությունը ցուցանիշ են քաղաքին տրված կարևորության, այս դեպքում տարածաշրջանային մակարդակով: Պարզ էր ու ակնկալելի, որ Անկարան պիտի անհանգստանար Գյումրու վրա նման կենտրոնացումների արձանագրմամբ: Եվ եթե մի կողմից Հայաստան-Թուրքիա սահմանին թուրքական կողմը եւրոպական ֆինանսավորմամբ ականազերծվում է, ընդհանրապես Անկարայի կողմից աշխուժացած խաբկանքի քաղաքականության շրջածիրում, մյուս կողմից այլ սահմանների վրա ռուսական ռազմակայանն ընդարձակվում է և նոր զորախմբով համալրվում:

25 տարի առաջ ավերված Գյումրին, մոխիրներից հարություն է առել, վերականգնվել եւ քաղաքի տեսք ստացել վերջին շրջանում: Գյումրին այժմ, շրջանային ու նաեւ միջազգային իրադարձությունների նորագույն զարգացումների լույսի տակ ռազմաքաղաքական հատուկ կարեւորություն է ստանում:

Գյումրի կատարված այցը հետևեց Հայաստանի Հանրապետության համար վճռորոշ օրերին: Մաքսային միությանն անդամակցելու որոշման հայտարարությամբ և Վիլնյուսում Եվրամիության հետ ասոցացման համաձայնագրի  նախաստորագրության արարը կորցրած Երևանը, միջազգային ընտանիքին փոխանցում էր, որ ինքը պատրաստ է շարունակելու բազմավեկտորային քաղաքականությունը: Գյումրի կատարված թե այցն ինքնին, թե նրան հետեւած տարածաշրջանային ընդգրկվածություն ունեցող բազմաթիվ համաձայնագրերի կնքումը եւ ռազմակայանի ընդարձակման հետ կապված նոր որոշումները, հայտնապես դժվարացնում են Երևանի հայտարարած բազմավեկտորային քաղաքականության կիրառումը:

Գյումրին սակայն, ոչ միայն Մոսկվայի համար, այլ նաեւ ԵՄ-ի համար, այլ ուղղությամբ անշուշտ, ռազմավարական հատուկ կարևորություն ներկայացնող աշխարհագրական միջավայր է: Անկախ սահմանադռների անցակետերից, Գյումրին Կարսի հետ այն քաղաքն է, որը պիտի կամրջի երկու երկրները: Ռուսաստանի համար զսպելու թուրքական թափանցումները դեպի Կովկաս, իսկ ԵՄ-ի համար` Կոկվասից դեպի Եվրոպա կարևոր մայրուղի հարթելու:

Երկրաշարժի 25-ամյակին, զոհերի հիշատակի հարգումը ամեն ինչից առաջ պատաւորեցնող է իհարկե։ Սակայն Գյումրին այս օրերին իր վրա է կենտրոնացրել  ռազմաքաղաքական կարեւորությունը: Երկրաշարժով ավերված Գյումրին վերականգնված է այսօր, 25 տարի հետո: Ոչ միայն վերականգնված, այլ ստացած աշխարհաքաղաքական նշանակություն:

Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր