Ինչ գիտեք պարկինսոնիզմի մասին
Պարկինսոն անունով անգլիացի մի բժիշկ վաղուց նկատել էր, որ ինքն ունի մի հիվանդություն, որը ոչ մեկի կողմից նկարագրված չէ և բնորոշվում է կարկամածությամբ, շարժունակության դժվարացումով, մկանների տոնուսի բարձրացումով, մի շարք հոգեկան և վեգետատիվ խանգարումներով: Հետագայում այն կոչվեց պարկինսոնյան հիվանդություն:
Այդ հիվանդության ժամանակ, առանց որևէ արտաքին ազդակի՝ քայքայվում, ոչնչանում են ենթակեղևային համապատասխան հանգույցների բջիջները: Երբ վերոհիշյալ կլինիկական ախտանիշները լինում են ուղեղի անոթների սկլերոզի, ինտոքսիկացիայի, բորբոքային գործընթացի հետևանք, ուրեմն առկա է պարկինսոնիզմի ախտանիշը: Պարկինսոնիզմն ավելի հաճախ դիտվում է համաճարակային լեթարգիկ էնցեֆալիտի ժամանակ:
Կլինիկական վերոհիշյալ ախտանիշներից բացի, նկատվում է մատների, երբեմն՝ նաև շրթունքների դող, որը ցայտուն է դառնում հանգիստ վիճակում և անհետանում է ակտիվ շարժումների ժամանակ: Հիվանդի մարմինը թեքվում է առաջ, արմնկային և ծնկային հոդերը լինում են կիսածալված: Երբ փորձում ենք դրանք մի քանի անգամ ծալել կամ տարածել, նկատում ենք վերջույթների մկանների խիստ լարվածություն: Սա պարկինսոնիզմի ամենաբնորոշ ախտանիշն է: Բնորոշ են նաև թույլ դիմախաղը (օլիգոմիմիա), աչքերը հազվադեպ թարթելու սովորությունը: Քայլելու ժամանակ նկատելի է վերջույթների զուգակցված շարժումների բացակայությունը կամ խիստ դանդաղումը: Հիվանդը դժվարությամբ է փոխում նաև մարմնի դիրքը: Քայլելու ժամանակ չի կարողանում հավասարակշռությունը պահպանել կամ անմիջապես կանգ առնել: Երբեմն քայլելու մեծ պահանջ է զգում, չի կարողանում նստել և անընդհատ քայլում է (տասիկինեզիա): Կարող են սկսվել տարբեր մկանների կծկումներ(միոկլոնիա) կամ նկատվել, այսպես կոչված, հակասական շարժունակություն. անկողնուն գամված հիվանդը հուզական որևէ ազդակի ներգործությամբ կարող է դառնալ խիստ շարժունակ, ապա նորից գամվել իր տեղում: Սա կոչվում է պարադոքսալ կինեզիա: Շարժունակության խանգարումները կապված են ոչ թե պարալիզների (նրանց մոտ դրանք չեն լինում), այլ մկանային խիստ բարձր տոնուսի, լարվածության հետ, որը նպաստում է կարկամածության առաջացմանը:
Հիվանդները խոսում են միապաղաղ, դանդաղ և ցածր ձայնով: Նրանց ինքնահսկման կարողությունն ու մտավոր ունակությունները պահպանվում են, բայց նկատվում են բնավորության փոփոխություններ. Դառնում են եսասեր, իրենց կպչուն մտքերով՝ ձանձրացնող: Արտաքին աշխարհի նկատմամբ հետաքրքրության շրջանակները խիստ սահմանափակվում են, քունը՝ խանգարվում: Կարող են լինել նաև վեգետատիվ մի շարք խանգարումներ, քրտնարտադրություն, դեմքի ճարպոտություն, վերջույթների սառնություն, ստամոքսաղիքային տրակտի ֆունկցիայի խախտում, և այլն: Հիվանդությունը սովորաբար դանդաղ է զարգանում: Մարդն աստիճանաբար դառնում է հաշմանդամ և գամվում անկողնուն: Սակայն ներկայումս կան մի շարք դեղամիջոցներ, որոնք զգալիորեն նվազեցնում են մկանային կարկամածությունը, նպաստում հիվանդության զարգացման տեմպի դանդաղմանը: Ի հավելումն դեղամիջոցների՝ նշանակում են նաև վիտամիններ, հատկապես՝ մեծ դեղաչափերով վիտամինը C և նիկոտինաթթու:
Վերջին ժամանակներս կիրառվում է բուժման ստերոտոքսիկ մեթոդը: Դրա ժամանակ որոշակի հաշվարկների տվյալներից ելնելով՝ կարողանում են հասնել և դեստրուկցիայի ենթարկել ուղեղի խորքում գտնվող այն գոյակցությունները, որոնց ֆունկցիայի ապարգելակումով էլ պայմանավորված է հիվանդությունը:
