Ինչու է Ամուլսարն անհանգստացնում ադրբեջանցիներին

Պարզվում է՝ Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի նախագիծը լրջորեն մտահոգում է մեր անմիջական հարևաններին՝ Ադրբեջանին ու Թուրքիային։ «Գեոթիմ» ընկերությունը վերջերս է ավարտել Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի Բնապահպանական և սոցիալական ազդեցությունների գնահատման (ԲՍԱԳ) հրապարակման և քննարկումների գործընթացը: Ու դրանից կարճ ժամանակ անց հարցեր է ստացել Թուրքիան և Ադրբեջանը ներկայացնող՝ Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) տնօրենների խորհրդի անդամներից։

ՎԶԵԲ-ը «Գեոթիմ» ընկերության սեփականատիրոջ՝ «Լիդիան» ընկերության բաժնետերերից է, և ինչպես Մեդիամաքսի հետ զրույցում նշել է «Գեոթիմի» տնօրեն Հայկ Ալոյանը՝ որպես միջազգային չափանիշներով աշխատող ընկերություն իրենք պարտավոր էին պատասխանել ԲՍԱԳ հրապարակման շրջանակներում ուղղված բոլոր հարցերին։

Դժվար է հիշել որևէ այլ դեպք, որ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի ներկայացուցիչները նման հետաքրքրություն ցուցաբերեին Հայաստանում իրականացվող որևէ ներդրումային ծրագրի հանդեպ։ Ինչևէ, ընկերության մասնագետները մանրամասն մասնագիտական պատասխան են բոլոր հարցերին (փաստաթուղթը կարելի է տեսնել այստեղ)։

Ուղղված 11 հարցերը, առաջին հայացքից, միայն բնապահպանական են։ Սակայն իրականում դրանց տակ այլ բան է թաքնված։ Սա իսկական նյարդերի խաղ է։

Օրինակ, հենց առաջին հարցը բառացի այսպես է ձևակերպված. «Իրականացվող հանքարդյունահանման աշխատանքները Հայաստանի գնդևազ բնակավայրին պատկանող 152 հա տարածքում (Ջերմուկ քաղաքի և Սարավան գյուղի հարևանությամբ) ընդգրկում են Ադրբեջանի հետ սահմանային տարածքները (ըստ էլեկտրոնային քարտեզի հաշվարկների՝ շահագործման համար նախատեսված տարածքները գտնվում են սահմանից մոտավորապես 12-17 կմ հեռավորության վրա)»:

Սա ոչ այնքան հարց է, որքան ամրագրելու փորձ, որ ազատագրված տարածքները և Արցախը Ադրբեջանի մաս են կազմում, որովհետև Ամուլսարը Նախիջևանից գտնվում է գրեթե նույն հեռավորության վրա, որքան այդ տարածքները։

Այս հարցին միայն մասնագիտական պատասխան տալը նշանակում է՝ համաձայնել այդ ձևակերպման հետ։ «Գեոթիմի» մասնագետներն, ի պատիվ իրենց, գտել են ճիշտ տարբերակը՝ ներկայացնելով «իրական հեռավորությունը Հայաստանի սահմանից» (չշեշտելով Ադրբեջանի, Արցախի կամ ազատագրված տարածքների թեման)։

Մեկ այլ օրինակ, երկրորդ հարցը սկսվում է այսպես. «Ըստ ԲՍԱԳ-ի, ծրագրի շահագործման ընթացքում Արփաչայ գետը կօգտագործվի որպես արդյունաբերական և խմելու ջրի օգտագործման հիմնական աղբյուր…»: Պատասխանում նշվում է. «…Արփա գետից ջրառի առավելագույն ծավալը կկազմի…»:

Պարզ ասած, «Գեոթիմի» մասնագետները ստիպված են եղել ցուցաբերել ոչ միայն բնապահպանական գիտելիքներ, այլ դիվանագիտական հմտություններ։

Ադրբեջանցիների նպատակը, սակայն, միայն այս տիպի մանր խորամանկություններով ինչ-որ ձևակերպումներ ամրագրելը չէ։ Նրանք առաջնորդվում են պարզ բանաձևով՝ ինչը բխում է Հայաստանի շահերից, ինչը տնտեսապես մեզ ձեռնտու է, դա հակասում է իրենց շահերին և հարկավոր է ամեն ինչ անել՝ նախագիծը վիժեցնելու համար։

Այս դեպքում ադրբեջանցիների մոտ դժվար թե որևէ բան ստացվի, որովհետև հանդիպել են իրենց գործի գիտակ պրոֆեսիոնալների։ Սակայն փորձեր, ամենայն հավանականությամբ, դեռ կլինեն։