Բացի ֆիզիկական կարիքներից՝ սննդից, ջրից, տնից ու բազային հիգիենայից, երեխաները նաև էմոցիոնալ աջակցության, սիրո և հոգատարության կարիք ունեն։ Վերջիններս երեխաները պետք է ամեն օր ու վայրկյան զգան։
Երեխաները միշտ կզարմացնեն ձեզ: Բազմաթիվ գործոններ գոյություն ունեն, որոնք ազդում են վարքագծի վրա` էլ չասած այն մասին, որ ներքին և արտաքին ուժերը երբեմն կարող են երեխաներին ստիպել գործել նույնիսկ իրենց բնավորությանը հակառակ:
Մենք բոլորս էլ գիտենք, թե ինչպես է փոխվում տղամարդը երեխայի ծննդից հետո։ Նա կարող է լինել ամենաուշադիր ու հոգատար հայրը, մեկ ուրիշն էլ կխուսափի պատասխանատվությունից և ընդհանրապես կարող է փախչել։ Ինչպե՞ս նախապես իմանալ նրա ապագա արարքների մասին։
Երեխան կարող է օժտված լինել ստորև բերված ոլորտներից մեկում կամ մի քանիսում:
Քույր-եղբայրների միջև մղվող «պատերազմն» աշխարհի չափ հին պատմություն ունի։
Գաղտնիք չէ, որ խոսքով կարելի է խոցել, բայց կարելի է և բուժել։ Հենց այդ պատճառով է այդքան կարևոր մտերիմ մարդուն ասել, թե ինչ եք զգում նրա նկատմամբ, և, թե որքան է նա թանկ ձեզ համար։ Դրա համար էլ մեզ համար էլ է հաճելի լսել այդպիսի բառեր մեր հասցեին։
1. Լինելով դժբախտ մարդիկ` Դուք ոչ մի կերպ չեք կարող այնպես կառուցել հարաբերությունները երեխայի հետ, որպեսզի նա երջանիկ լինի: Իսկ եթե ծնողները երջանիկ են, ապա հատուկ ոչինչ անել պետք չէ:
Հոգեբան Ելենա Մակարենկոն կազմել է այն արտահայտությունների ցանկը, որոնք անպայման պետք է ասես երեխայիդ, որպեսզի նա ձևավորվի որպես լիարժեք անհատականություն, լինի երջանիկ և ուրախացնի ուրիշներին, գնահատի այն, ինչ ունի, և լինի շնորհակալ։
Հոգեբանական բեսթսելերների հեղինակ, փորձագետ Թիմ Էլմորն իր հետազոտությունների արդյունքում պարզել է ծնողների տիպիկ սխալները, որոնք երեխաների մեջ նախապես ծրագրավորում են անվստահություն և սահմանափակում կարիերայում ու անձնական կյանքում հաջողակ դառնալու նրանց հնարավորությունները:
Երեխայի դաստիարակությունը երկար ճանապարհ է, որն առաջացնում է մի շարք դժվարություններ: Նրանից, թե ինչ են ծնողները վաղ հասակում ներդնում իրենց երեխաների սրտերում և մտքերում, կախված է նրանց հետագա ամբողջ կյանքը:
Եթե ձեր երեխան համառ է կամ նույնիսկ կամակոր, հնարավոր է, որ նա պարզապես կամքի մեծ ուժ ունի։ Ուժեղ երեխաները համաձայն են ապրել միայն իրենց սեփական կանոններով։
Յուրաքանչյուր ծնող ունի երեխաների դաստիարակության իր կանոնները։ Ինչպես ցույց է տալիս վիճակագրությունը, մեծ մասը հետևում է այն կանոններին, որոնք իրենց են փոխանցվել նախորդ սերունդներից։
30-ամյա փորձառություն ունեցող ընտանեկան հոգեբանը պատմում է կարևորագույն բաների մասին, որոնք հաճախ մենք բաց ենք թողնում մեր տեսադաշտից` փորձելով երեխայից մարդ մեծացնել:
Արդյո՞ք դուք մտածել եք այն մասին, թե ինչու մեր երեխաները չեն ուզում մեզ հետ ժամանակ անցկացնել:
Ներքին համոզմունքներով ամրագրված ազնվությունը, բարությունը, ազատությունն ու բարոյական արժեքները մարդու դաստիարակության գլխավոր սկզբունքներն են։
Ես փորձում եմ, ես աշխատում եմ… Ես դեռ չգիտեմ, որ խնդիրը ես չեմ, այլ նրանց անհամաչափ սպասումների մեջ է այն։ Նրանք կարծես թե համարում եմ, որ ես ամեն ինչ կարող եմ անել, բայց ծուլանում եմ։
Բժիշկ Նիկոլաս Կարդարասը՝ ամերիկյան խոշորագույն վերականգնողական կենտրոններից մեկի գործադիր տնօրենը և նախկին կլինիկական պրոֆեսորը, գրել է «Լուսավորվող երեխաներ. ինչպես է էկրաններից կախվածությունը խլում մեր երեխաներին, և ինչպես հաղթահարել տրանսը»։
Երեխայի դաստիարակության պրոցեսը բոլորովին էլ հեշտ գործ չէ, ունի բազմաթիվ նրբություններ ու բարդություններ։ Չի լինում այնպես, որ երեխաներն իրենք իրենց մեծանան, որ դու հոգ տանես միայն նրանց առողջ սննդի ու մաքուր վերնաշապիկների մասին, իսկ հետո մի օրում երեխան հանկարծ արթնանա արդեն մեծ։ Յուրաքանչյուր ծնող գիտի, որ դա այդպես չէ։
Հոգեբանի գնահատմամբ՝ շատերը համոզված են, որ իսկական ընտրության ազատություն չկա, որ կան բաներ, որոնք կարելի է անել, և կան այնպիսիները, որ չի կարելի անել։ Եվ սա օրինապահ լինելու մասին չէ, այլ մարդկանց, ովքեր վստահ են, որ երբեք չեն կարողանա երազանքները կյանքի կոչել, ապրել այնպես, ինչպես ուզում են, և այդ ամենը՝ այն հոգեբանական որոգայթների պատճառով, որ հենց իրենք էլ դնում են իրենց առջև։
Երբեմն մայրն ակամա խոցում է իր դստերը՝ չհասկանալով, որ վնասում է նրան։ Այս կարգավորումները մեր մեջ ապրում են սերնդեսերունդ, և դա պետք է փոխել։
«Երեխաների խնդիրները սկսվում են տանը և կարող են հենց այնտեղ էլ լուծվել։ Ծնողները պետք է հասկանան, որ միայն իրենցից է կախված, թե ինչպիսին կմեծանան իրենց երեխաները։ Սակայն ժամանակակից երեխաները զրկված են առողջ մանկությունից, նրանք գտնվում են սարսափելի զգացմունքային վիճակում»,- գրում է պրոֆեսիոնալ թերապևտ Վիկտորյա Փրուդեյը։
35 տարվա աշխատանքային փորձով հայտնի հոգեբան-պրակտիկ Միխայիլ Լաբկովսկին պատմել է, թե որն է երկարատև և երջանիկ հարաբերությունների գաղտնիքը:
Կան երեխաներ, որոնք ոչ մի կերպ չեն կարողանում մանկապարտեզ գնալ, և պետք չէ սրա հետ ինչ-որ բան անել: Այդպիսի երեխաները շատ չեն, բայց նրանք կան: Դուք, իհարկե, կարող եք այդ երեխաներին համոզել գնալ այնտեղ, բայց դա նրանց համար հոգեբանական տրավմա կլինի:
Հին արևելյան իմաստնությունն ասում է. «Մինչև 5 տարեկանը քո երեխային վերաբերվիր՝ որպես տիրակալի, հարգանքով, 5-15 տարեկանում՝ որպես զինվորի՝ հստակ սահմանելով շրջանակներ, ռեժիմ ու կանոններ, իսկ սկսած 15 տարեկանից՝ միայն որպես քո ընկերոջ, ինչպես քեզ հավասարին»։
Հաճախ ծնողները բախվում են այն խնդրի հետ, երբ ինչ-որ պահի երեխան բացարձակապես անվերահսկելի ու չլսող է դառնում։ Դուք նրան և բացատրում եք, որ այդպես պահել չի կարելի, և ձայնն եք բարձրացնում նրա վրա, բայց անօգուտ։
Եթե հավատանք հեքիաթներին կամ պատմության դասագրքերին, ապա արքայական ընտանիքներում ծնված երեխաները քնում են մետաքսյա բարձերի վրա, ուտում ոսկե սպասքից ու օրերով զվարճանում են, ինչպես կարողանում են:
Մարդու կյանքում շատ կարևոր գործոններից է նրա անվտանգությունը: Բնական է, եթե ծնողները երեխայի կողքին են, նրան ոչ ոք չի համարձակվի նեղացնել, բայց ինչ անել, եթե երեխան միայնակ է դպրոց գնում կամ հաճախում որևէ խմբակի պարապմունքների դասերից հետո, կամ էլ պարզապես տանը միայնակ է:
Ֆրանսիացի հոգեվերլուծաբան, մանկաբույժ, ֆրանսիական հոգեվերլուծության և մասնավորապես մանկական հոգեվերլուծական մտքի անկյունաքարային դեմքերից մեկն է Ֆրանսուազա Դոլտոն:
Ցավոք, մեզ ամեն ինչ սովորեցնում են, բացի լավ ծնողներ դառնալուց: Հենց այդ պատճառով էլ սերնդեսերունդ շատ մայրիկներ ու հայրիկներ իրենց երեխաներին սխալ են դաստիարակում, իսկ հետո զարմանում են, թե ինչ դուրս եկավ նրանցից:
Ընդամենը 4 մանկավարժ են հեղափոխություն կատարել 20-րդ դարի մանկավարժական դաստիարակության մեջ: Դրանք էին ամերիկացի Ջոն Դյուին, գերմանացի Գեորգ Կերշենշտեյները, իտալուհի Մարիա Մոնթեսորին ու ռուս Անտոն Մակարենկոն:
