Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը դարձել է Հայաստանի տնտեսության կույրաղիքը։ Բոլորն աշխատում են, որ ՏՏ-ի համար լավ լինի։
Ումի՞ց են դրանք ստացվում և ինչի՞ համար։ Այս հարցերն են, որոնք պատասխան են պահանջում, բայց մնում են անպատասխան։
Ապրիլին կտրուկ փոփոխություն է տեղի ունեցել աշխատաշուկայում։ Ի հեճուկս իշխանությունների բարձրագոչ հայտարարությունների՝ աշխատավարձերը նախորդ ամսվա համեմատ կտրուկ նվազել են։
Առիթի դեպքում իշխանությունները չեն դադարում ճառեր ասել Հայաստանի տարածքային համաչափ զարգացման վերաբերյալ, խոսում են ճանապարհներ ասֆալտապատելու, մանկապարտեզներ վերանորոգելու կամ կառուցելու, ջրագծեր անցկացնելու, մարդկանց ապրելու պայմանները բարելավելու մասին։ Բայց իրականությունը դրանից բոլորովին էլ չի փոխվում։
Համատարած սահմանափակումների պայմաններում, ռուս-ուկրաինական հակամարտությունից հետո Հայաստանին հաջողվել է մեծածավալ մատակարարումներ իրականացնել Ռուսաստան, երբեմն անուղղակիորեն շրջանցելով նաև պատժամիջոցները և մատակարարելով պատժամիջոցների տակ գտնվող ապրանքներ։
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը վերլուծել է 2022թ. ՀՀ պետական բյուջեի կատարման հաշվետվությունը։
Ամեն ինչ սկսվեց էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանի մի քանի օր առաջ արած ֆեյսբուքյան գրառումից։
Ազգային ժողովում անցած տարվա պետական բյուջեի կատարման հաշվետվության քննարկումների ժամանակ սոցապ նախարարը Հայաստանում գործազրկության վերաբերյալ մի թիվ հնչեցրեց, որը շատերին թյուրիմացության մեջ է գցել։ Հայտարարվեց, թե Միասնական սոցիալական ծառայությունում հաշվառված է գրեթե 48,6 հազար գործազուրկ։
Կառավարության ու Կենտրոնական բանկի չպատճառաբանված գործողությունների հետևանքով, վերջին մեկ-երկու տարիներին անշարժ գույքի շուկան Հայաստանում հասցրել է չափից դուրս տաքանալ։ Շուկան այնքան են ծանրաբեռնել հիփոթեքային վարկերով, որ չափազանց շատ ռիսկեր են կուտակվել։ Ձևավորվել են չհիմնավորված բարձր գներ։ Անշարժ գույքի գերարժևորումը, Կենտրոնական բանկի վերջին գնահատումներով, հասնում է 25 տոկոսի։
Կային մարդիկ, որոնք հետաքրքրված էին Հայաստանում արտադրական կանեփի աճեցմամբ, ու նրանց հետաքրքրությունները բավարարելու համար ընդունվեց այդ ծրագիրը։ Բայց հետո պարզվեց, որ ակնկալիքները չափազանցված են։
Ֆինանսական այդ ակտիվությունը, որն էլ էական դեր է ունենում՝ ինչպես տնտեսական աճի, այնպես էլ՝ բյուջեի հարկային եկամուտների ավելացման վրա, պահպանվում է նաև այս տարվա սկզբին։ Սակայն այն գնալով կորցնում է աճի հսկայական տեմպը, որն արձանագրվեց անցած տարի և այս տարվա սկզբին, ու դրա ազդեցություն շուտով կտեսնենք՝ ինչպես տնտեսության, այնպես էլ՝ հարկային եկամուտների ցուցանիշներում։
Նիկոլ Փաշինյանը վերջին շրջանում չի դադարում հարկերի աննախադեպ հավաքագրումների վերաբերյալ նույն տեքստը կրկնել. կառավարության նիստում է հայտարարում, մամուլի ասուլիսում, Ազգային ժողովում, այլ առիթներով։ Մակերեսային համեմատություններ, անտրամաբանական բացահայտումներ է անում, խեղաթյուրում է իրականությունը։
Օրերս բենզինի գինը Հայաստանում միանգամից 8-10 տոկոսով բարձրացավ. լիտրի մեջ 30-40 դրամով։
Ստացվում է, որ կարող են արհեստականորեն բարձր նախահաշվային գներ սահմանել, դրանց հիման վրա մրցույթ հայտարարել, հաղթող ճանաչել ու հետո հայտարարել, թե ամեն ինչ մրցակցային է ու ոչ ռիսկային։
Իշխանություններն արդեն իսկ նախադրյալներ են ստեղծում արդարացնելու գյուղատնտեսության հնարավոր անկումը՝ կապված սակավաջրության հետ։ Ազգային ժողովում իշխանական պատգամավորները նույնիսկ կոչեր են հնչեցնում գյուղատնտեսական առանձին մշակաբույսերի կրկնակի-եռակի ցանկերից հրաժարվելու վերաբերյալ։
Հայաստանի տնտեսության ակտիվության աճը, չորս ամիսների արդյունքներով, կանգ առավ։ Թեև մի շարք ոչ առանցքային ոլորտների հաշվին տնտեսական ակտիվությունը դեռևս գտնվում է բարձր մակարդակում, սպասվում է, որ առաջիկայում այն աստիճանաբար կսկսի նաև նվազել։
Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում մեկնարկել են նախորդ տարվա պետական բյուջեի կատարողականի նախնական քննարկումները։ Դրանց մասնակցող Նիկոլ Փաշինյանն այնպիսի ճռճռան ցուցանիշներ է ներկայացնում անցած և ընդհանրապես իր ղեկավարած տարիների տնտեսական ու բյուջետային ձեռքբերումների վերաբերյալ, կարծես դրանից երկիրն ավելի անվտանգ է դարձել, իսկ քաղաքացին՝ պաշտպանված ու ապահով, այլևս չկան սոցիալական խնդիրներ։
Տարեսկզբին Հայաստանի տնտեսությունը շարունակում է մեծապես կրել արտաքին միջավայրի ազդեցությունը, որի արդյունքում բարձր աճեր են արձանագրվում։ Սակայն, ի հեճուկս իշխանությունների ոգևորության, մասնագիտացված կառույցները կարծում են, որ առաջիկայում տնտեսական աճը կսկսի դանդաղել՝ կրելով նախորդ տարվա բազային էֆեկտի ազդեցությունը։
Կառավարությունը պատրաստվում է այս տարի 170 միլիոնից բացի, Սևանից ևս 70 մլն խորանարդ մետր ջուր վերցնել, որովհետև ջրամբարները կիսադատարկ են։
Փողի գինը Հայաստանում գտնվում է վերջին առնվազն տասնամյակի ամենաբարձր դիրքում։ Ու եթե դա դրամի ամրապնդման հետ միասին՝ ինչ-որ տեղ զսպող դեր ունի գնաճի հարցում, ապա մյուս կողմից՝ մեծապես հարվածում է տեղական արտադրությանը։ Տեղական արտադրությունը կորցնում է իրացման շուկաները դրսում։ Նվազում է նաև դրանց ներքին սպառումը՝ փոխարինվելով ներմուծվող ապրանքներով։
Մինչ հայտնի պատճառներով Հայաստանի տնտեսությունը երկնիշ աճեր է գրանցում, տեղական բազմաթիվ ապրանքների արտադրությունը կրճատվում է։ Արտադրությունը կրճատվում է, բայց որքան էլ տարօրինակ լինի, արտահանումներն ավելանում են։
Հայաստանից արտահանումն այս տարի ավելի քան կրկնապատկվել է։ Անցած տարվա առաջին եռամսյակում արտահանվել էր 735 մլն դոլարի, այս տարի արտահանվել է գրեթե 1,7 մլրդ դոլարի ապրանք։ Աճը հասնում է 2,3 անգամի։
Հինգ տարի է, Նիկոլ Փաշինյանը զբաղեցնում է վարչապետի պաշտոնը, բայց շարունակում է երկիրը ղեկավարել խմբագրի իր սահմանափակ իմացություններով, պարզունակ դատողություններով ու մակերեսային մոտեցումներով։ Ոչնչի առաջ կանգ չի առնում նույնքան ջանասիրությամբ մոլորեցնել հասարակությանը, ինչպես անում էր մինչև վարչապետ դառնալը։
Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն, «անհայտ երկրից» Հայաստան եկած զբոսաշրջիկների քանակն այս տարվա առաջին եռամսյակում կտրուկ ավելացել է. Ճիշտ է, նրանց քանակը մեծ չէ, բայց 6,1 անգամով ավելին է, քան անցած տարի էր։
Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության օրոք թմրամիջոցների տարածումն ու օգտագործումը Հայաստանում շատ պոպուլյար է։ Այնքան պոպուլյար, որ Ազգային ժողովում իշխող խմբակցության պատգամավորը կարող է բացահայտ հայտարարել, թե Հայաստանում միջին վիճակագրական խնջույք, առանց թմրանյութերի օգտագործման, չի անցնում։
Բազմաթիվ գործող ընկերություններ փակվել են կամ դադարեցրել իրենց գործունեությունը։ Սա նշանակում է, որ բիզնես միջավայրը, ինչն իշխանություններն այդքան «անշեղորեն» բարելավում են, այնքան էլ չի բարելավվել։
Ռուս-ուկրաինական հակամարտության ու միջազգային պատժամիջոցների հետևանքով անցած տարի Ռուսաստանից բավական խոշոր գումարներ տեղափոխվեցին Հայաստան։ Այդ գումարների մի մասը, ապահովության համար, որպես ավանդ՝ ներդրվեցին հայաստանյան բանկերում։ Դրա արդյունքում արձանագրվեց բանկերում ոչ ռեզիդենտների ավանդների հսկայական աճ, ինչպիսին նախկինում երբևէ չէր եղել։
Շուկայի այսպիսի պասիվացումը, որը հիմնականում առաջարկի կրճատման ու ձևավորված սպասումների արդյունք է՝ երկրորդային շուկայում հանգեցրել է անշարժ գույքի գերարժևորման կամ գների չհիմնավորված բարձրացման։ Շատերը հետաձգել են անշարժ գույքի վաճառքի իրենց մտադրությունները՝ հույս ունենալով, որ որոշակի ժամանակ հետո կարող են ավելի բարձր գին պահանջել դրա համար։
Պետեկամուտների կոմիտեն վերջերս հրապարակեց այս տարվա առաջին եռամսյակի 1000 խոշոր հարկատուների ցանկը։ Ցանկում տեղի են ունեցել կտրուկ վերադասավորումներ ու տարօրինակ փոփոխություններ։
Մասնավոր փոխանցումների տեսքով դրսից, հիմնականում՝ Ռուսաստանից, շարունակում են մեծ փողեր գալ Հայաստան։ Այդ փողերի մի մասը մնում է ներսում, իսկ մյուս մասը՝ Հայաստանի միջոցով դուրս է գալիս ու գնում այլ երկրներ։ Թե ո՞ւր, շատ դեպքում անհայտ է մնում. Կենտրոնական բանկը գերադասում է չբացահայտել դրանց ուղղությունները։
