Մինչև իշխանության գալը կտրականապես դեմ լինելով պարտքերին կամ գոնե այդպես ներկայացնելով՝ Նիկոլ Փաշինյանն իշխանության գալուց հետո անշեղորեն ավելացրել է Հայաստանի պետական պարտքի բեռը։ Նախկին որևէ իշխանության ժամանակ պետական պարտքն այդպիսի արագացված տեմպով չի աճել, ինչպես վերջին հինգ տարիներին կամ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո։
Հայաստանի տնտեսությունն արտաքուստ բարձր աճեր է արձանագրում։ Բայց այդ աճերի իրական պատկերը երևում է խոշոր հարկատուների վճարած հարկերում։ Պետեկամուտների կոմիտեի օրերս հրապարակած այս տարվա ինն ամիսների խոշոր հարկատուների ցանկը մեկ անգամ ևս ցույց է տալիս մեր տնտեսության ողբալի վիճակն ու թշվառությունը։
Չորս ամսում Հայաստանի տնտեսական ակտիվության աճի տեմպն ընկել է 2,8 տոկոսային կետով։ Մայիսին տարեկան աճը հասել էր 12,5 տոկոսի, հունիսին իջավ 11,4 տոկոսի, հուլիս-օգոստոսին կազմեց 10,4 տոկոս։
Արդյունաբերությունում, մասնավորապես՝ մշակող արդյունաբերությունում, վերջին ամիսներին տեղի ունեցող ոչ ականջահաճո զարգացումների մասին նրանք նույնքան հետևողականորեն և միասնաբար լռում են։
Այս օրերին Ազգային ժողովի հանձնաժողովներում քննարկվում է հաջորդ տարվա պետական բյուջեի նախագիծը։ Նախորդ տարիների բյուջեների նման, անշուշտ, այս մեկն էլ հորով-մորով կանեն։ Իշխող քաղաքական խմբակցությունը, շըփ-թըփ անելով, կդակի ու կանցկացնի բյուջեն, բայց խնդիրները դրանից չեն պակասի, մի բան էլ կավելանան։
Երբ վերջերս ՔՊ-ական պատգամավորներից մեկը, հաթաթա տալով ռուսներին, հայտարարեց՝ «եթե պետք է գազը կտրեն, թող կտրեն», թվաց, թե գործ ունենք բացառապես այս մարդու ինքնագործունեության հետ։ Բայց պարզվում է, չմտածված ու անհեթեթ թվացող այդ հայտարարության տակ թաքնված էին իշխանությունների բուն նպատակները։ Մասնավորապես այն, որ իրենց կարճ խելքով, գտել են ռուսական գազի այլընտրանքը՝ պատրաստվում են այն գնել Ադրբեջանից։
Չնայած տարվա առաջին կեսին Հայաստանում արձանագրվել է 10,5 տոկոս տնտեսական աճ՝ կառավարությունը հաջորդ տարվա պետական բյուջեի նախագծում այս տարվա համար շատ ավելի ցածր աճի կանխատեսում է դրել։ Ակնկալում է, որ տարեվերջին տնտեսական աճը կկազմի 7,2 տոկոս։
Ի հայտ եկած բացասական սպասումների հետևանքով փոխարժեքի շուկայում մի պահ սկսված աժիոտաժը Կենտրոնական բանկին արտաքուստ հաջողվեց հաղթահարել։ Դա ի՞նչ նստեց ԿԲ-ի վրա, հայտնի չէ, բայց տարադրամային ներարկումներից հետո դրամի կտրուկ արժեզրկումը դադարեց, իսկ արհեստականորեն ձևավորված բարձր փոխարժեքները նվազեցին։
Դրանք նույնիսկ դատարան չեն հասնում՝ փլվում են կես ճանապարհին։ Բայց, իհարկե, կատարում են իրենց դերը՝ հասարակությանը կեղծիքով կերակրելու ու «թալանչիների» դեմ տրամադրելու գործում։
Մի քանի ամիս առաջ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը շտապեց տեղեկացնել, որ Հայաստանը սկսել է ավտոմեքենաներ արտադրել։
Արցախն Ադրբեջանին հանձնելուց, մարդկանց իրենց հող ու ջրից, տուն ու տեղից զրկելուց հետո, Նիկոլ Փաշինյանը ջանք ու եռանդ չի խնայում ցույց տալու, թե ինչ հոգատար է արցախցի «մեր քույերի ու եղբայրների» նկատմամբ։ Նրա «հոգատարությունը», իհարկե, բազմիցս տեսել ենք այս տարիների ընթացքում։ Այդ «հոգատարության» ուղղակի հետևանք է նաև այն, որ արցախցին այսօր կորցրել է իր հողն ու ջուրը, իր տունն ու տեղը և հարկադրված ապաստանել Հայաստանում՝ զրկված ամեն ինչից։
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը, ելնելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալներիից, վերլուծել է ՀՀ տնտեսության սոցիալ-տնտեսական զարգացումները 2023թ. հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին։
Նիկոլ Փաշինյանը, որ այդքան սիրում է խոսել աշխատատեղերի ու աշխատավարձերի ավելացումների մասին, վերջին ամիսներին դադարել է անդրադառնալ դրանց։ Ոչ թե նրա համար, որ ժամանակ չի ունեցել կամ նպատակահարմար չի համարել, այլ, որովհետև աշխատատեղերը կրճատվել են, իսկ աշխատավարձերը՝ նույնիսկ նվազել։
Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն ինքն էլ չգիտի, թե մեր արտահանման քանի տոկոսն է գնում Ռուսաստան։ Լրագրողի այն հարցից, որ Հայաստանի արտահանման 80 տոկոսը բաժին է ընկնում ռուսական շուկային, և այդ պայմաններում արդյո՞ք անհանգստացնող չեն Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների սրացումները, նա վրդովվում է։
8 ամսում Հայաստանից ավելի քան 2 մլրդ 586 մլն դոլար է դուրս եկել։ Սրանք ֆիզիկական անձանց միջոցով զուտ բանկային համակարգով դուրս եկած գումարներն են, որոնք այս տարի կտրուկ ավելացել են. ութ ամսում ավելի քան 73 տոկոսով։
Այս իշխանությունները երբեք էլ չեն վարանել վերհսկողության տակ վերցնել բանկային համակարգը՝ իրենց քաղաքական հակառակորդներին ու անհնազանդներին պատժելու, նաև հնազանդեցնելու ու «խելքի բերելու» ակնկալիքով։ Իշխանության գալուց հետո տարբեր ժամանակներում փորձեր են արել օրինական ու ոչ օրինական ճանապարհներով տիրապետել մարդկանց անձնական տվյալներին։ Հաջողել կամ չեն հաջողել, բայց երբեք չեն հրաժարվել շարունակել այդ արատավոր պրակտիկան՝ առանց մտածելու բանկային համակարգի վրա դրա հնարավոր հետևանքների մասին։ Այսօր էլ նույնն են անում։
Ինչքան էլ իշխանությունները կաշվից դուրս գան ու փորձեն տպավորություն ստեղծել, թե ներդրումները Հայաստանում «հորդում են», միևնույն է, անվտանգային այն միջավայրը, որի մեջ հայտնվել ենք, ոչնչով չի նպաստում և չի կարող նպաստավոր լինել ներդրումների իրականացման համար։ Առավել ևս, երբ խոսքն օտարերկրյա ներդրումների մասին է, որոնք շատ ավելի մեծ վստահության կարիք ունեն։
Աբսուրդ է, երբ ավանդները գերազանցում են վարկերին։ Բայց Հայաստանի բանկային համակարգում արդեն մեկ-մեկուկես տարի է, այդպես է։ Թեև վերջին շրջանում, երբ ոչ ռեզիդենտների ավանդները դադարել են աճել, ավանդների ու վարկերի տարբերությունը կրճատվել է։
Հայաստանի իշխանությունները մեկ անգամ չէ, որ հավաստիացրել են, թե հայ-թուրքական հարաբերությունները կարգավորելու շուրջ Թուրքիայի հետ բանակցում են առանց նախապայմանների։ Թե ի՞նչ են հասկանում՝ առանց նախապայմանների բանակցել ասելով, թողնենք իրենց։ Փաստն այն է, որ Թուրքիայի իշխանություններն այդ բանակցությունները լրիվ այլ տրամաբանության մեջ են պատկերացնում ու միշտ էլ իրենց պահանջներն են ներկայացրել՝ Հայաստանի հետ հարաբերություններ հաստատելու, առավել ևս՝ սահմանները բացելու համար։
Այսպես շարունակվելու դեպքում, տարեվերջին թերակատարումը շատ ավելի մեծ կարող է լինել։ Հատկապես, եթե հաշվի առնենք, որ այս իրավիճակին բախվել ենք առաջին կիսամյակի գրեթե 50 մլրդ դրամ գերակատարումից հետո, ընդամենը 3 ամսվա ընթացքում։ Այնինչ տարեվերջին դեռ 3 ամիս էլ կա, ու բյուջեի հարկային եկամուտների հետ կապված խնդիրներն այդ ընթացքում կարող են ավելի սրվել։
Ոստիկաներին ուզածի պես կերակրում են, իսկ սոցիալական խոցերի խմբերի համար ափսոսում են փող տալ։
Հայտնի է, որ այս ընթացքում տարբեր երկրներից արցախցիներին միլիոնավոր դոլարների օգնություններ են տրամադրվել՝ 11 մլն դոլար ԱՄՆ-ից, 10,4 մլն եվրո՝ Եվրահանձնաժողովի կողմից, 2,5 մլն՝ Կանադայից, 1,5 մլն ֆրանկ՝ Շվեյցարիայից, բազմաթիվ այլ երկրներից։ Հատուկ հաշիվ է բացվել՝ ներսի գործարարների ու բարերարների կողմից ֆինանսական օժանդակությունների համար։
Նիկոլ Փաշինյանը ոչ վաղ անցյալում ակտիվ մարզային այցեր էր իրականացնում, հետևում էր մանկապարտեզների ու դպրոցների կառուցման, փողոցների ու ճանապարհների ասֆալտապատման, ջրագծերի ու մայթերի անցկացման, տարբեր շինությունների վերանորոգման աշխատանքներին, «մասնագետի» աչքով ցուցումներ էր տալիս շինարարներին, դիտողություններ անում։ Փորձում էր տպավորություն ստեղծել, թե երկրով մեկ աննախադեպ ծավալի կառուցապատում ու շինարարություն են իրականացնում։ Այնքան, որ նույնիսկ շինարարակական կազմակերպությունների […]
Կենտրոնական բանկն այնքան հապաղեց, որ արժութային դաշտում վերջին օրերին սկսված խուճապն ու բացասական սպասումներն արագորեն տարածվեցին նաև սպառողական ապրանքների շուկա՝ կրկնակի հարվածելով քաղաքացու գրպանին։ Հասկանալով, որ տարադրամի թանկացմանը կամ դրամի արժեզրկմանը հետևելու է բազմաթիվ ապրանքների գների բարձրացում, մարդիկ սկսեցին սրբել խանութների ցուցափեղկերը։
Անվտանգային ճգնաժամը քիչ էր, հիմա էլ Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանը կանգնեցնում է էներգետիկ ճգնաժամի վտանգի առաջ։ Այն, ինչ տեղի է ունենում աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումների վերանայման ու Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վատթարացման կամ սրման շրջանակներում, անվերապահորեն տանում է դրան։
Արցախն Ադրբեջանին հանձնելով՝ կառավարությունն իրեն մի «գլխացավանքից» էլ ազատեց. այլևս փող չի տա Արցախին օգնելու համար։
Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը մեծագույն աղետներ է բերել Արցախի ու Հայաստանի գլխին։ Քիչ է՝ Արցախը կործանեցին, Հայաստանն էլ կանգնեցրել են գոյության վտանգի առաջ, այս ընթացքում հասցրել են պետության և հասարակության վրա մեծ պարտքեր բարձել ու շարունակում են բարձել։
Իշխանության համատարած ձախողումները, երկրին հասցրած ահռելի մարդկային ու նյութական կորուստները, ստեղծված անվտանգային լրջագույն խնդիրներն ու բացթողումները վերջին տարիներին Նիկոլ Փաշինյանը փորձել է մոռացության տալ մարդկանց ասֆալտով «կերակրելով»։ Ու ցավալին այն է, որ դա նրան հիմնականում հաջողվել է։
Հայաստանի տնտեսության դեֆորմացիան շարունակում է խորանալ։ Արձանագրվող աճերը գերազանցապես առևտրի, ծառայությունների, ինչպես նաև շինարարության հաշվին են։ Մինչդեռ արդյունաբերության մեջ նույնիսկ նախկինում եղած չնչին աճն է դադարել։
Մինչ Նիկոլ Փաշինյանն ու իր կեղծ քարոզչական թեզերը տիրաժավորող պաշտոնյաները հայտարարում են, թե իրենց քրտնաջան աշխատանքի շնորհիվ Հայաստանը դարձրել են ապրելու համար հրաշալի երկիր, պաշտոնական տվյալները բոլորովին այլ բան են ասում։ Դրանք փաստում են, որ իշխանությունների հայտարարությունները կեղծիք են ու կտրված իրականությունից։ Օտարերկրացիներն ամենևին էլ չեն պատրաստվում իրենց կյանքը կապել Հայաստանի հետ։ Դրա ամենացայտուն արտահայտությունը տեսնում ենք անշարժ գույքի շուկայում։
