Համբարձում. ևս մեկ քայլ դեպի երկնային արքայություն
Ո՞րն է քրիստոնյայի ճանապարհի սկիզբը կամ վերջը։ Ինչպե՞ս են դառնում քրիստոնյա, հասկանում իրենց առաքելությունը։ Կյանքը բազմաթիվ ճանապարհներ է առաջարկում։ Շատերն ասում են, որ այդ ճանապարհին հարկավոր է նմանվել Քրիստոսին, լինել ինչպես Քրիստոս, Ով ասաց․ «Ես եմ Ճանապարհը, Ճշմարտությունը և Կյանքը»։
Քրիստոս եկավ աշխարհ՝ ցույց տալու քրիստոնյայի մաքրագործման և Աստծո հետ վերամիավորման ճանապարհը, որն ունեցավ մի քանի կարևոր հանգրվան․ ծնունդ, մկրտություն, խաչելություն, մահ և հարություն։ Սակայն սրանով ամեն ինչ չավարտվեց. կար ևս մեկ կարևոր տնօրինական խորհուրդ՝ համբարձում։
Հարությունից հետո՝ Քրիստոս 40-օր շարունակ երևաց աշակերտներին՝ նրանց հաստատելով իրենց առաքելության մեջ, ինչպես նշված է Գործք առաքելոցում. «Իրեն կենդանի ներկայացրեց նրանց առաջ շատ ապացույցներով՝ քառասուն օրերի ընթացքում խոսելով Աստուծո արքայության մասին» (Գործք. 1:3-4): Այնուհետև 40-րդ օրը, նրանց հետ Ձիթենյաց լեռը բարձրացավ, վերջին պատգամները տվեց սիրելի աշակերտներին և լեռան գագաթից համբարձվեց երկինք: Շուտով մի լուսավոր ամպ իջավ և ծածկեց Նրան առաքյալների տեսողությունից:
Համբարձման տոնը կատարվում է Հարությունից քառասուն օր անց: Այս տարի այն նշվում է մայիսի 10-ին։
Համբառնալով՝ երկինք բարձրանալով, սակայն, Քրիստոս չհեռացավ մարդուց։ Նա պատգամեց․ «Նստեք Երուսաղեմ քաղաքում, մինչև որ վերևից զորություն ստանաք»:
Նրա հեռանալը չէր նշանակում անվերադարձ մի իրողություն․ «Եվ ապա երկնքի վրայ մարդու Որդու նշանը պիտի երևայ, ու այդ ժամանակ երկրի բոլոր ազգերը լացուկոծ պիտի անեն և պիտի տեսնեն մարդու Որդուն, որ գալիս է երկնքի ամպերի վրայով՝ զորությամբ և բազում փառքով» (Մատթ. 24։30):
Բացի եկեղեցական խորհուրդից այս տոնը հարուստ է նաև ժողովրդական սովորություններով։ Համբարձումից հետո ակնկալվում է ցանված բերքի աճն ու փթթումը: Այդ նպատակով ժողովուրդը դուրս է գալիս դաշտերը և երգ-պարով, ուրախություններով «սիրաշահում» Մայր բնությանը: Համբարձումը բնության բեղունության ու արբունքի, բուսականության աճի տոն է: Այն համընկնում է գարնանային աշխատանքների ավարտի հետ, այսինքն` այն պահի, երբ երկրագործը, իրենից կախված ամեն ինչ անելուց հետո, հայացքը վեր է պարզում և Աստծուց ակնկալում հատուցում:
Տոնին նախորդող չորեքշաբթի օրը կանայք «Ծազկամոր կիրակի» էին պահում` խուսափում էին որոշ աշխատանքներից՝ ի պատիվ «Ծաղկամոր», որպեսզի նա իրենց երեխաներին զերծ պահեր «ծաղիկ» և «կարմրուկ» հիվանդություններից: Վանեցիների մոտ այն կոչվում էր «Ծաղկամուտ»: Այդ նույն օրը, վաղ առավոտյան, սկսվում էր հիմնական ծեսի` վիճակի նախապատրաստությունը, որի պատճառով էլ հաճախ տոնը կոչվում էր «Վիճակ»:
«Վիճակը» կապված էր նաև Քրիստոսի համբարձվելուց հետո առաքյալների կողմից Հուդայի փոխարեն վիճակահանությամբ նոր աշակերտ ընտրելու ավանդության հետ (Գործք Առաքելոց 1:26):
Աղջիկների նախապես ընտրված խմբերը` յոթական հոգի, դուրս էին գալիս ծաղիկ հավաքելու: Ծաղիկներից բացի նրանք փարչի մեջ հավաքում էին յոթ աղբյուրից յոթ բուռ ջուր, յոթ տեսակ ծառից յոթ տերև, յոթ տեսակ ծաղիկ, հոսող առվից յոթ տեսակ քար:
Այդ օրը ծաղիկներով զարդարում էին գառան, կաթնատու կովի, եզան պարանոցը և պտտեցնում գյուղում: Իսկ իբրև մատաղ և տոնական ուտեստ՝ կաթնով ու բանջար էր եփվում: Կաթնովը բաժանվում էր հարևաններին, բարեկամներին, անցորդներին, այն շաղ էին տալիս արտերում ու այգիներում, որ հունձը բարեհաջող լինի, բերքը՝ առատ:
Վիճակ, Համբարձում, տարբեր անուններ կարելի է տալ այս տոնին, սակայն կարևորն այն գիտակցությունն է, որ այսօր Աստված ոչ թե հեռացավ մարդուց, այլ ցույց տվեց այն ճանապարհի սկիզբը, որով անցնելով՝ նա կարժանանա երկնային արքայությանը։
Հասմիկ Թամամյան
