«Թուրքիան չի կարող «տեղադրել Արագածը», բայց Հայաստանը կարող է, ունի և միշտ կունենա Արարատի սիմվոլիզմն օգտագործելու իրավունք». Ալեքսանդր Հարությունյան
Փաստաբան Ալեքսանդր Հարությունյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է. «Հարգելի պարոն նախարար,
Ի պատասխան Ձեր՝ 15.09.2025թ.-ի ֆեյսբուքյան գրության, հայտնում եմ հետևյալը՝
1. Հարցն ինքնին անհեթեթ է։
Այն ենթադրում է կեղծ համեմատություն Արագածի (որն ամբողջությամբ գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքում ու չունի որևէ առնչություն թուրքական պետության կամ թուրք ազգի հետ) և Արարատի միջև (որը, թեև այսօր Հայաստանի սահմաններից դուրս է, սակայն հանդիսանում է հայ ժողովրդի ազգային և մշակութային գլխավոր խորհրդանիշը)։ Այս երկուսի համեմատությունը տրամաբանական հիմք չունի։
2. Խորհրդանիշները սահմաններ չեն ճանաչում։
Արարատը պարզապես աշխարհագրական կետ չէ․ այն հայ ժողովրդի ինքնության, պատմության և հոգևոր ժառանգության արտացոլանքն է և կրողը։ Այս խորհրդանիշի կարևորության նսեմացումը հանդիսանում է ոտնձգություն հայության ինքնագիտակցության, ինքնության, շարունակականության, հիշողության և գոյության նկատմամբ։ Ազգերի խորհրդանիշները ձևավորվում են դարերի ընթացքում և չեն որոշվում ժամանակավոր սահմաններով։
3. Ինքնիշխանություն։
Թուրքիան չի կարող հավակնել Արագածին, որովհետև Արագածը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային ճանաչված սահմանների ներսում․ այստեղ Հայաստանի ինքնիշխանությունը բացարձակ է։ Մինչդեռ հայերը լիիրավ կերպով կարող են իրենց խորհրդանիշ համարել Արարատը, որովհետև խորհրդանիշները սահմաններով չեն սահմանափակվում։ Ոչ մի միջազգային իրավական նորմ չի արգելում ժողովրդին ունենալ խորհրդանիշներ, որոնք գտնվում են գործող պետական սահմաններից դուրս։ Նույն կերպ Թուրքիան օգտագործում է Լուսինը, որը չի գտնվում իր սուվերեն տարածքում։
4. Հայ–թուրքական ասիմետրիա։
Կարևոր է արձանագրել, որ Թուրքիան տիրացել է Արարատին նվաճման և պատմական անարդարության հետևանքով՝ Հայոց ցեղասպանությունից և Արևմտյան Հայաստանի կորստից հետո։ Հենց այդ պատճառով է Արարատը դարձել ավելի հզոր խորհրդանիշ՝ հիշեցնելով զավթման, կորուստի և դիմադրության մասին։ Խորհրդանիշը չի վերաբերում հողային սեփականությանը, այլ պատմական հիշողությանն ու ինքնությանը։
5. Արարատին = ինքնություն։
Երբ մեկը հարցականի տակ է դնում՝ ինչու են հայերը մեծարում Արարատը, նա իրականում հարցականի տակ է դնում հայ ժողովրդի իրավունքը՝ ունենալու իր պատմությունը, մշակույթը և գոյությունը։ Սա ոչ աշխարհագրության մասին քննարկում է, այլ գոյության ու ինքնության։ Ազգերը ապրում են իրենց խորհրդանիշներով, և դրանց մերժումը ինքնության ջնջում է։
6. Միջազգային համեմատություններ։
Այլ ժողովուրդներ ևս պահպանում են խորհրդանիշներ իրենց ներկայիս սահմաններից դուրս․ հույները շարունակում են մեծարել Կոստանդնուպոլիսը, հրեաները հազարամյակներ շարունակ հղում են արել Երուսաղեմին, լեհերը հիշում են Վիլնյուսն ու Լվովը։ Հայաստանը ոչնչով չի տարբերվում․ խորհրդանիշները ապրում են անկախ ներկա սահմաններից և անգամ պետականության գոյությունից։
7. Եզրահանգում
Թուրքիան չի կարող «տեղադրել Արագածը», որովհետև Արագածը Հայաստանի ինքնիշխան տարածք է։ Բայց Հայաստանը կարող է, ունի և միշտ կունենա Արարատի սիմվոլիզմն օգտագործելու իրավունք, որովհետև Արարատը հայ ժողովրդի հավերժությունն է։
Հարգանքով,
Ալեքսանդր Հարությունյան
Ի.Գ.Թ.»:
