Մեր երկիրը պետք է ղեկավարվի մեր կրոնով ու սովորություններով, այսօր ճիշտ հակառակն է․ Տեր Ոսկան արքեպիսկոպոս Գալփաքյան
Պետք է կողմնորոշվել փաստերի, ոչ թե մեր քաղաքական անձանց ասածների հիման վրա։ Ընթացիկ իրողությունները շատ բազմաշերտ են։ Նորություն չէ, որ այսօրվա իրավիճակը սկսվել է դեռևս ռուս-թուրքական երկրորդ պատերազմի ավարտին՝ 1878-ին կնքված Սան Ստեֆանոյի դաշնագրով։ Այնտեղ ռուսները խաղաղության դաշնագիր կապեցին թուրքերի հետ, և դրա 16-րդ հոդվածով նշեցին, որ տիրություն պիտի անեն Օսմանյան կայսրության քրիստոնյաներին։ Այդ օրն սկսվեց այն իրավիճակը, որը շարունակվում է առայսօր։ Այսօր որևէ մեկը թող չզարմանա, որ Սյունիքը կամ Սևանի արևելյան ափը վտանգված են, այդ ամենը մենք գիտենք։ Սան Ստեֆանոյի դաշնագրից հետո Սուլթան Համիդն ասել է, որ Հայկական հարցն ավարտելու համար պետք է վերջ դնել հայ ժողովրդին։ Այսօր շարունակվում է նույն քաղաքականությունը։ 168TV-ի «#ՕրաԽնդիր» հաղորդման ժամանակ նման կարծիք հայտնեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի երիցագույն միաբաններից Գերաշնորհ Տեր Ոսկան արքեպիսկոպոս Գալփաքյանը:
«Անկախ Հայաստանի դեմ այսօր կա աշխարհաքաղաքական լուրջ սպառնալիք՝ թուրանականության զարգացումը, որը նպաստավոր է Արևմուտքի համար։ Այդկերպ մի ամբողջ թուրանական շրջան դառնալու է միջանցք Չինաստանի և Ռուսաստանի միջև, և դա վտանգելու է Արևմուտքի թշնամիների՝ Ռուսաստանի, Չինաստանի, Իրանի գոյությունը։ Պուտինն ասաց, որ ըստ վաշինգտոնյան կարգավորման՝ Արցախը պետք է թողնվի Ադրբեջանին, թեև ԱՄՆ-ը փորձեց հերքել դա։ Սակայն ամերիկյան շահերի դիտանկյունից նայելով՝ պարզ է, որ ամերիկյան ուղեղային կենտրոններում վստահաբար եղել է այդ ծրագիրը, և թուրանական նման մի պետություն կամ դաշինք կարող է վնասել Ռուսաստանին և Չինաստանին»,- ասաց Սրբազան հայրը:
«Մենք բանակցում ենք, գոնե պետությունն այդպես է ասում, բայց չի խոսում Արցախի մասին, խոսում է միայն Հայաստանի մասին։ Բանակցությունների պարագայում որևէ կողմ իր վերջնական նպատակը չի ներկայացնում, դա քաղաքական կյանքի դոգմա է՝ երբեք սեփական վերջնանպատակը չհայտնել հակառակորդին։ Երբ այսօր որևէ մեկն ասում է՝ սա մեզ համար կարմիր գիծ է, նշանակում է՝ դու արդեն կողմնորոշվել ես, թե ինչ ես ուզում, և այդկերպ տեղեկացնում ես թշնամուն։ Դրա համար մենք երբեք չպետք է մեր վերջնանպատակը հայտնենք ո՛չ բանակցությունների ժամանակ, ո՛չ էլ հրապարակայնորեն։ Այսօր աշխարհի տասը միլիոն հայությունը նույն բանն է ասում՝ Արցախը հայկական է, Հայաստանի սահմանները չեն կարող որևէ կերպ փոխվել։ Սա, սակայն, ցանկություն է, իսկ դրա կողքին պետք է սեփական հնարավորությունների մասին մտածել։ Եթե տարվենք ցանկությամբ, մեր ցանկություններն էլ կզրոյանան»,- նշեց Մայր Աթոռի միաբանը:
Արքեպիսկոպոսի կարծիքով՝ հոգևորականը երբևէ չի կարող կառավարության կամ պետության ղեկավար լինել. «Ժամանակին Կիպրոսում արքեպիսկոպոս Մակարիոսը եղել է նախագահ, բայց իրականում պիտի լիներ Անգլիայի դեմ հեղափոխության ղեկավարը։ Պարզապես անգլիացիները կարողացան Մակարիոսին նախագահ կարգել։
Նա միայն մի առավելություն ուներ՝ ինքնավար արքեպիսկոպոս էր, կարող էր ինքնուրույն որոշումներ կայացնել, իսկ հոգևորականներս չենք կարող որևէ օրենքի տակ ստորագրել, որը հակասում է Սուրբ Գրքին։ Անկախությունից ի վեր Հայաստանում եղած օրենքների մեծագույն մասի տակ հոգևորականները չէին ստորագրի։ Ինչպե՞ս կարելի է ստորագրել միասեռականությունը թույլատրող օրենքը։ Հոգևորականը պարտավոր է նախ Սուրբ Գրքով կողմնորոշվել, իսկ այդկերպ որևէ օրենք չի ստորագրվի։ Տեր-Պետրոսյանից առայսօր նույն բանն են ասում՝ մենք ուզում ենք եվրոպական պետություն դառնալ։ Շատ լավ, բայց ո՞ւր մնացին մեր ազգային և կրոնական սկզբունքները։ Այս հարցով եկեղեցին մեծ դեր ունի՝ վեր հանելու այդ սկզբունքները»:
«Նույնիսկ Օսմանյան կայսրության սուլթան Աբդուլ Մեջիդը 1860-ականներին հրաման տվեց, որ ամեն ազգություն և փոքրամասնություն պետք է ղեկավարվի իր կրոնով և սովորություններով։ Մեր խնդրածն էլ՝ իբրև հոգևորականների, այն է, որ մեր երկիրը պետք է ղեկավարվի մեր կրոնով և սովորություններով։ Հայաստանի անկախությունից առայսօր ամեն ինչ գնում է հակառակ մեր կրոնի և սովորությունների։ Սարդարապատի ճակատամարտի ժամանակ եկեղեցու զանգերը ղողանջում էին՝ պայքարի կոչելու թշնամու դեմ։ Այդ զանգերը չեն կարող հնչել պետական հեղաշրջում անելու համար։ Այսօր կա՞ որևէ հայ, որը չի հավատում, որ որևէ ռազմական կոնֆլիկտի պարագայում Թուրքիան դարձյալ ներգրավվելու է։ Այսօր ԱՄՆ-ը իշխանություն չունի Թուրքիայի վրա, և եթե ունենար, թույլ չէր տա Էրդողանի և Պուտինի հարաբերությունների նման սերտացումը։ Թուրքիան և Ադրբեջանն իրենց ուզածն անելու են, իսկ մենք գործելուց առաջ պետք է թշնամուն լավ ուսումնասիրենք և հետախուզենք»,- ամփոփեց Գերաշնորհ Տեր Ոսկան արքեպիսկոպոս Գալփաքյանը:
