Փարիզը պատրաստ է ստանձնել առաջին ջութակի դերը ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցով նոր բանակցություններում. Regnum
Կովկասագետ, «Ռեգնում» գործակալության խմբագիր Ստանիսլավ Տարասովն անդրադարձել է Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարի՝ օրերս հայ և ադրբեջանցի գործընկերների հետ տեղի ունեցած հանդիպումներին՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո: Քաղաքագետն ընդգծում է, որ թեև Ֆրանսիան համանախագահ երկրներից մեկն է, արտգործնախարարների մակարդակով ուղիղ շփման երկիրը դուրս է եկել ԼՂ-ում մարտական գործողությունների դադարից մեկ տարի անց միայն: Ի դեպ, Լե Դրիանը մատնանշել է «կողմերի միջև երկխոսության ակտիվացմանն աջակցելու ցանկությունը՝ ի շահ Հարավային Կովկասում երկարատև խաղաղության հաստատման»: Վերջինս հավելել է, որ Մինսկի խումբը ակտիվ գործողություններ է ձեռնարկում այդ նպատակին հասնելու համար:
Սա Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների արդեն երկրորդ հանդիպումն էր, որը կազմակերպվել էր ԵԱՀԿ ՄԽ միջնորդությամբ: Առաջին հանդիպումը կայացել էր ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովի 76-րդ նստաշրջանի շրջանակում Նյու Յորքում:
Տարասովը նկատում է, որ Լե Դրիանը, մեկնաբանելով գործընկերների հետ հանդիպման արդյունքները, նշել է, որ իրենք շարունակում են ջանքեր գործադրել կայուն խաղաղություն հաստատելու համար՝ կրկնելով այն, ինչ ավելի վաղ ասել էր Փարիզում: 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը Փարիզը դիտարկում է որպես «միջանկյան նշանակության փաստաթուղթ», այժմ խոսքը ԵԱՀԿ ՄԽ միջնորդությամբ «երկարաժամկետ կայուն համաձայնագրի» նախապատրաստմանն ուղղված ջանքերի մասին է: Ըստ քաղաքագետի՝ Հայաստանը կողմ է այդ դիրքորոշմանը՝ փաստելով, որ թեև հրադադարի ռեժիմը ԼՂ-ում պահպանվում է, ինչպես ասել էր ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ հանդիպմանը, «հակամարտությունը դեռևս չի կարգավորվել, դեռևս կան շատ հարցեր, որոնցից մեկը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակն է»: Նրա խոսքով՝ Հայաստանը պատրաստ է շարունակել բանակցությունները ԵԱՀԿ ՄԽ հովանու ներքո:
Ինչ վերաբերում է Բաքվին, ապա նա բացասական է արձագանքում Մինսկի խմբի համանախագահների գործունեության վերսկսկման հեռանկարին՝ կարծելով, որ պատերազմից հետո «ղարաբաղյան հակամարտությունն այլևս գոյություն չունի», իսկ համանախագահները հետհակամարտային շրջանում պետք է զբաղվեն բացառապես հումանիտար բնույթի հարցերով:
Քաղաքագետի խոսքով՝ երբեմն թվում էր, որ ադրբեջանական իշխանությունները կամ կբարձրացնեն Ֆրանսիայի՝ համանախագահի կարգավիճակից զրկելու հարցը՝ համարելով, որ երկիրը հայամետ դիրքորոշում է ունեցել, կամ կհայտարարեն բանակցային ձևաչափից դուրս գալու մասին: Սակայն նման բան տեղի չի ունենում: Ըստ Տարասովի՝ Ալիևը, որոշակի նկատառումներից ելնելով, որոշել է հակամարտությունը դուրս չբերել համաշխարհային դիվանագիտության իրավասության դաշտից, չփչացնել հարաբերությունները Ֆրանսիայի հետ և համագործակցության գնալ Մինսկի խմբի հետ:
«Իր քաղաքականության փոփոխությունների պատճառն այս հարցում Բաքուն չի նշում, այդ իսկ պատճառով միայն ենթադրություններ կարելի է անել: Դատելով ըստ ամենայնի՝ Ալիևը չի հավատում «3+3» նոր բանակցային ձևաչափի արագ կազմավորմանը (Ռուսաստան, Իրան, Թուրքիա, Վրաստան, Հայաստան, Ադրբեջան), որն առաջարկել է թուրք-ադրբեջանական տանդեմը: Ըստ առաջարկված սխեմայի՝ այդ ծրագրի իրականացման դեպքում բանակցային գործընթացից դուրս էր մնալու միջազգային մանդատ ունեցող ԵԱՀԿ ՄԽ-ն: Ավելին, ՄԽ հովանու ներքո բանակցություններից Ադրբեջանի դուրս գալով՝ համանախագահ երկրներից մեկը կարող էր ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում նախաձեռնել մի բանաձևի ընդունում, որով կարող էր չեզոքացվել Ադրբեջանի համար հաղթական արդյունքները պատերազմից հետո»,- գրում է Տարասովը՝ հիշեցնելով, որ նման փորձ պատերազմի վերջին օրերին Ֆրանսիան արել է՝ փորձելով հասնել մարտական գործողությունների ավարտի մասին բանաձևի ընդունման, սակայն այն արգելափակել էր Մեծ Բրիտանիան:
Ինչպես քաղաքագետը նկատում է, կարելի է ենթադրել, որ Բաքուն Լոնդոնից ազդանշան է ստացել, որ ևս մեկ նման մանևր ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում իրականացնել չի ստացվի՝ արդեն ԱՄՆ դիրքորոշման պատճառով, որը կողմ է ԵԱՀԿ ՄԽ հովանու ներքո բանակցությունների վերականգնմանը: Եվ վերջապես, Ադրբեջանին չհաջողվեց հասնել նրան, որ Մոսկվան նոյեմբերի 9-ի հայտարարության ստորագրումից հետո հեռանա մյուս համանախագահներից և ինքնուրույն շարունակի միջնորդական առաքելությունը ԼՂ հարցով:
«Այնպես որ ադրբեջանական դիվանագիտությանը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ բանակցային ձևաչափում դժվարին դուել է սպասվում, չէ որ ՄԽ-ն կարծում է, որ առկա ղարաբաղյան հակամարտության «վերջնական և կայուն համապարփակ կարգավորման հասնելու» անհրաժեշտություն և չի հրաժարվել նախկին փաստաթղթերում արձանագրված ինքնորոշման իրավունքը հարգելու սկզբունքից: Հենց այս քաղաքական պայմաններում էլ Ֆրանսիան որպես համանախագահ երկիր հանդես է գալիս միջնորդի դերում Բաքվի և Երևանի միջև երկխոսություն ծավալելու համար»,- նշում է փորձագետը:
Ինչպես մասնագետը նկատում է, Ռուսաստանը չի հրաժարվում ԵԱՀԿ ՄԽ իր մասնակցությունից և չեզոք դիրք է զբաղեցրել՝ ենթադրելով, որ նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի իրագործումը, մասնավորապես հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասով բարենպաստ քաղաքական և հոգեբանական հիմք կստեղծի Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև փոխհարաբերությունների բարելավման համար: Սակայն այժմ ստիպված կլինի «համանախագահների գործողությունների համակարգման շրջանակում» լուծել Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակին առնչվող հարցը: Իհարկե, ինչպես միշտ, շատ բան կմնա կուլիսների հետևում: Ռուսաստանը որպես ՄԱԿ-ի Ախ մշատակն անդամ և ԵԱՀԿ ՄԽ համանագահ կարող է հայտնվել ոչ սովորական իրավիճակում: Սակայն որոշակի պարզություն կստեղծվի միայն այն ժամանակ, երբ համանախագահները սեղանին դնեն իրենց կողմից պատրաստվող առաջարկների փաթեթը հակամարտության կարգավորման հարցով:
«Մեր կարծիքով՝ այն պետք է ներառի Ղարաբաղում նոր հակամարտության բռնկման նախադրյալների վերացումը՝ հակամարտող կողմերի փոխադարձ քաղաքական վստահության աճի համար պայմանների ստեղծմամբ և Հայաստան-Ադրբեջան-Ռուսաստան եռակողմ խաղաղ համաձայնագրով ամրագրված պարտավորությունների կատարմամբ: Ներկայում դժվար թե հաջողվի վերադառնալ Մադրիդյան սկզբունքների քննարկմանը, և համանախագահներն այլ ուղղությամբ պետք է կառուցեն խաղաղ երկխոսության շարունակությունը, հստակ երկու գիծ գծեն՝ բնական առաջնահերթությունը տալով պատերազմի և խաղաղության խնդիրներին և երկրորդ տեղում թողնելով մյուս հումնանիտար հարցերը: Եթե կայուն առաջընթաց չլինի առաջին գծով, մյուս հարցերի քննորկումը կորցնում է իմաստը: Չի բացառվում, որ Ֆրանսիան ԵԱՀԿ ՄԽ շրջանակում Բաքվին և Երևանին կառաջարկի ընդարձակ խաղաղ համաձայնագրի ստորագրում, որին կարող են հաջորդել որոշակի քայլեր երկու կողմից՝ ընդհուպ մինչև դիվանագիտական հարաբերություններ միմիյանց հետ: Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո Փարիզը պատրաստ է ստանձնել առաջին ջութակի դերը ԼՂ հարցով նոր բանակցություններում»,- գրում է Տարասովը:
