«Մեր կրթական համակարգն ազգայի՞ն է, թե՞ ոչ». ԵՊՀ դոցենտը՝ ԿԳՄՍ նախարարի խորհրդականին
Աշխատանքային քննարկման է ներկայացվել «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի նախագիծը, որով չի նախատեսվում «Հայոց լեզու», «Հայ գրականություն» և «Հայոց պատմություն» առարկաների պարտադիր ուսուցում:
«Որևէ տեղ կամավոր կամ ընտրովի դարձնելու վերաբերյալ խոսք չկա: Շատ դեպքերում մենք այնքան ենք հեռանում խնդրից, որ մեր ենթադրություններն ընկալում ենք՝ որպես իրականություն: Սա՝ առաջին, և երկրորդ՝ նախարարությունը դեռևս նախագիծ չի ներկայացրել, դրա աշխատանքային տարբերակը, բնականաբար, ուղարկվել է բուհեր, գիտական կազմակերպություններ՝ ներքին քննարկման և առաջարկություններ, դիտողություններ ստանալու, լրամշակելու, ապա նոր՝ որպես պաշտոնական նախագիծ ներկայացնելու համար»,- լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի խորհրդական Սամվել Կարաբեկյանը:
ՀՀ ԱԺ պատգամավոր, Գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Վահագն Թևոսյանն էլ նկատեց.
«Կենցաղային տրամաբանությամբ արդեն իսկ հասկանալի է դառնում, որ այս որոշումն օգտակար է, քան վնասակար, բայց նույնիսկ մասնագիտական խորը վերլուծությունների ընթացքում մենք հասկանում ենք, որ ունենք հայեցակարգային մոտեցման խնդիր՝ կապված բուհերի ինքնավարության հետ: Ունենք նաև հայեցակարգային խնդիր՝ կապված մոտիվների հետ, թե մենք ինչո՞ւ ենք բուհում պարտադրում այս առարկաները, որովհետև հիմնական հիմնավորումները պայմանավորված են հանրակրթական տարիքի ոչ արդյունավետ յուրացման հետ: Սա անտրամաբանական է, մենք չպետք է ինչ-որ մի բան քանդելու հաշվին փորձենք ինչ-որ մի տեղ մի բան յուրացնել: Հայացք պետք է շրջենք դեպի այն ոլորտը, որտեղ այդ թերացումը տեղի է ունենում: Ըստ էության, բուհերում բոլոր առարկաները դասավանդվում են հայերեն, եթե ուզում ենք զարգացնել հայերեն մտածողությունը, բառապաշարը և այլն, կարելի է հանձնարարել պարտադիր ընթերցանություն ոչ միայն հայ, այլև արտասահմանյան գրականությունից, որովհետև հիմա շատ լավ թարգմանություններ են արվում»:
ԵՊՀ Հայոց պատմության ամբիոնի դոցենտ Հովիկ Գրիգորյանն էլ հայտնեց, որ իրենց ֆակուլտետում ստորագրահավաք է սկսվել , որին միացել է նաև ԵՊՀ բանասիրության ֆակուլտետը, ԳԱԱ պատմության, լեզվի, գրականության ինստիտուտները:
«Բաց նամակ է ուղղվել ՀՀ վարչապետին, նախագահին և ԱԺ նախագահին: Ինձ համար տարօրինակ է, որ պարոն Կարաբեկյանն ասում է, որ սա ընդամենն աշխատանքային փաստաթուղթ է, երբ վրան գրված է՝ նախագիծ, ու ուղարկվել է տարբեր բուհեր: Ի սկզբանե ասել են, որ կոռուպցիայի, ժամերի հետ կապված խնդիր է, մարդիկ պայքարում են դասաժամերի համար, բայց կարծում եմ՝ սա քննարկումն իջեցնում է շատ ցածր՝ շրիշակի մակարդակի: Խնդիրը պետք է այլ հարթությամբ նայենք և պատասխանենք մեկ հարցի.մեր կրթական համակարգն ազգայի՞ն է, թե՞ ոչ: Ամեն ինչ անում են, որ դառնա ոչ ազգային, որովհետև կրթության այդ օրենքի աշխատանքային տարբերակում ձևի համար նախադասություն կա, որտեղ ասված է, որ հայագիտությունն առաջնակարգ ոլորտ է, բայց ձևի համար նախադասություն է, որովհետև ամբողջ նախադասությունում ուրիշ ոչինչ չկա: Մեկ էլ հայոց լեզվի հետ կապված մեկ բան կա, որն է՝ պարտադիր պետք է լինի քննական առարկա: Մի՞թե այդպես է լինում հայագիտությունն առաջնակարգ ուղղություն հայտարարող նախագծում: Մենք խնդիրը պետք է պարզ դնենք. բուհում սովորողը պե՞տք է ազգային նկարագիր ունենա, թե՞ ոչ: Իմ կարծիքով՝ ՀՀ ոչ միայն բարձրաստիճան պետական պաշտոնյաները, այլև տարբեր ոլորտների պաշտոնատար անձինք պետք է հայերենի, հայոց պատմության նորմալ գիտելիքներ ունենան: Չգիտենք, թե նրանք ինչպիսի ճակատներում կհայտնվեն, բայց պետք է կարողանան արժանի կերպով ներկայացնել Հայաստանն ու հայ ժողովրդին: Իսկ որտեղի՞ց են դուրս գալու այդ պետական գործիչները՝ այսօրվա մեր բուհերի լսարաններից: Կարծում եմ՝ հայոց պատմության դասընթացը պարտադիր է: Պարոն Կարաբեկյանն ասում է՝ մենք չենք պարտադրում, բայց այն, ինչ նախագծում է, հատկապես՝ բնագիտական ֆակուլտետների դեկանների մոտ ընկալվում է, որ այդ առարկաները կամընտրական են դարձնելու: Մյուս հարցադրումը որ կա՝ այն է, թե դպրոցում այսքան տարի անցել են: Շատ ներողություն, օրենք մշակողները դպրոցականների մակարդակը գիտե՞ն: Տեսե՞լ եք այդ դպրոցականներին, գիտե՞ք, որ տարրական գիտելիքներ չունեն, հյուսիսն ու հարավն իրարից չեն տարբերում, ու դուք որոշել եք, որ 7 տարի անցել են ու դրա կարիքը չունե՞ն: Իհարկե, ճիշտ է, բուհում այլ մակարդակի վրա պետք է անցնեն այդ առարկաները, հարմարեցվեն նաև կոնկրետ մասնագիտությունների պահանջներին»,- նկատեց ԵՊՀ Հայոց պատմության ամբիոնի դոցենտ Հովիկ Գրիգորյանը:
Պատմաբան, «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ուսուցիչ Վահրամ Թոքմաջյանն էլ ընդգծեց՝ այս օրենքը դեռևս նախորդ իշխանությունների ժամանակ շատ է քննարկվել:
«Ցավոք, մենք ունենք զոռբայական բուհական համակարգ, որը չի ուզում ռեստավրացվել, համապատասխանել ժամանակակից չափանիշերին և պահանջներին: Նոր կրթական պահանջներին, հայեցակարգերին չի դիմանում: Մի հատ Ամերիկյան համալսարանի բակալավրիատ բացվեց, մեր բուհերի մեծ մասը մրցակցությունից դուրս մնաց՝ բոլոր պահանջված մասնագիտությունների գծով: Ինչպես միշտ, պատճառը թողած՝ ընկել ենք հետևանքի հետևից: Մենք չենք բուժում հիվանդին, փորձում ենք հետևանքը վերացնել:
Հանրակրթության չկայացած համակարգ ունենալու պարագայում չի կարելի հղում անել այդ բուհին: Երբ մենք ավագ դպրոցների սիստեմն էինք ներմուծում, մտածում էինք, որ ավագ դպրոցի 3 տարին փակելու են բուհի առաջին երկու տարիների կրթական ծրագիրը: Այսօր հանրակրթական դպրոցի 12-րդ դասարանում բերել փիլիսոփայություն են դրել, որ անգամ բուհի 3-րդ կուրսի ուսանողը, շատ դասավանդողներ այդ տերմինները չեն հասկանում»,- ասաց Վահրամ Թոքմաջյանը:
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի խորհրդական Սամվել Կարաբեկյանը լսելով կարծիքները՝ հավելեց.
«Օրինագիծը հստակ սահմանում է, որ բուհերն օժտված են ինքնավարությամբ: Օրենքի համապատասխան հոդվածը հստակ ասում է, որ անկախ բուհի ինքնակազմակերպական ձևից, լինի դա օտարերկրյա բուհի գործող մասնաճյուղ և այլն, ՀՀ բոլոր քաղաքացիների համար հայոց լեզվի վկայագրի ներկայացումն ընդունելության ժամանակ պարտադիր է: Օրինակ՝ Ֆրանսիական համալսարան է ընդունվում ՀՀ քաղաքացին, նա պետք է հանձնի այդ քննությունը: Երկրորդ՝ ընդունվում է ֆիզիկա մասնագիտության գծով, պարտավոր է հանձնել այդ քննությունը: Սա անվտանգության բարձիկ է, որը զգալիորեն նվազեցնում է խնդիրների առկայությունը, որոնք պայմանավորում են առարկաների հետ կապված մտահոգությունները»:
Անի Կարապետյան
