Ժամանակակից անոթային վիրաբուժություն․ նվազագույն տրավմա, առավելագույն արդյունք
Ժամանակակից վիրաբուժությունը, անկախ նեղ մասնագիտական ոլորտից, նպատակ ունի կիրառել հնարավորինս քիչ ինվազիվ վիրահատական եղանակներ, որոնք թույլ կտան հիվանդին արագ ապաքինվել, հնարավորինս կարճ ժամանակ գտնվել բուժհաստատությունում, արագ վերադառնալ սոցիալական ակտիվ կյանքին և միևնույն ժամանակ ապահովել առավելագույն կոսմետիկ արդյունք։
Անոթային վիրաբուժությունը այս առումով ևս բացառություն չէ։ Ամենահաճախ հանդիպող և վիրահատական բուժում պահանջող անոթային հիվանդությունը վարիկոզն է։
Վարիկոզ հիվանդության վիրահատական բուժման հիմնական եղանակը մինչև վերջին տարիները համարվում էր դասական վենէկտոմիան, որը նախատեսում էր մեծ կամ փոքր ենթամաշկային երակների ախտահարված ցողունների և նրանց ճյուղերի ուղղակի հեռացումը։ Սակայն այդ նպատակով կատարվում էին մեծ քանակությամբ և մեծ չափերի կտրվածքներ, որոնք բնականաբար բերում էին մի շարք ոչ ցանկալի բարդությունների առաջացմանը։
Եվ բնական է, որ վենէկտոմիան աստիճանաբար սկսեց իր տեղը զիջել քիչ ինվազիվ վիրահատական եղանակներին։ 2001-2002թթ-ից սկսեցին կիրառվել ներանոթային լազերային և ռադիոհաճախային կոագուլյացիայի եղանակները, որոնք նպատակ ունեն ոչ թե ուղղակիորեն և խիստ տրավմատիկ ձևով հեռացնելու, այլ կոագուլյացիայի ենթարկելու այդ ցողունները, որոնք արդյունքում խցանվում են, արյան հոսքը դադարում է, իսկ որոշ ժամանակ անց ձևավորված շարակցական հյուսվածքը ներծծվում է։
Մնացած վարիկոզ լայնացած ճյուղերը հեռացվում են մինիֆլեբէկտոմիայի եղանակով, որի ժամանակ կատարվում են մի քանի միլիմետրանոց կտրվածքներ և հաճախ նույնիսկ կարեր չեն դրվում։ Լազերային կոագուլյացիայի եղանակը Վլ․ Ավագյանի․ անվ ԲԿ-ում մեծ հաջողությամբ կիրառվում է 2006թ-ից, կա ավելի քան 10․000 վիրահատության հարուստ փորձ, գիտական հետազոտական աշխատանքներ և մոտեցումային առաջարկներ։
Վերջին հնգամայակում առաջարկվեց և այսօր արդեն լայն կիրառություն է ստացել մեկ այլ քիչ ինվազիվ վիրահատական եղանակ՝ բիոսոսնձի օգտագործմամբ։ Սոսինձը ունի հատուկ բաղադրություն, իր հատուկ կառուցվածքի արդյունքում չունի ծորալու հատկություն և չի կարող խցանում առաջացնել ոչ ցանկալի հատվածներում։
Նպատակը կրկին ենթամաշկային երակային ցողունների խցանում առաջացնելն է և կարելի է կիրառել մինիֆլեբէկտոմիայի, կամ վարիկոզ երակների դեղորայքային սկլերոօբլիտերացիայի հետ համակցված, ինչի արդյունքում կարելի վիրահատել գրեթե առանց կտրվածքների և առանց ցավազրկման։
Քանի որ այս պարագայում չկա ջերմային ազդեցություն, ի տարբերություն ներերակային կոագուլյացիայի եղանակների, հետվիրահատական շրջանում չեն առաջանում կապտուկներ, չի լինում ցավային համախտանիշ, ապահովված է առավելագույն կոսմետիկ արդյունքը և արագ ապաքինումը։
Զարկերակային համակարգը առավել հաճախ ախտահարվում է աթերսկլերոզի հետևանքով, ի հայտ են գալիս մագիստրալ զարկերակների բազմաթիվ կրիտիկական նեղացումներ և խցանումներ։ Հիմնական բուժումը կրկին վիրահատությունն է։ Նախկինում կիրառվում էին արհեստական անոթային պրոթեզներով խցանված հատվածի շունտավորման եղանակները, որոնք սակայն խիստ տրավմատիկ էին, պահանջում էին բազմաթիվ մեծ կտրվածքներ, հաճախ էին ուղեկցվում բարդություններով, երբեմն նաև կյանքի համար վտանգավոր, հիվանդները երկարատև էին գտնվում ստացիոնարում և ռեանիմացիոն բաժանմունքներում։
Ժամանակակից վիրաբուժությունը քիչ ինվազիվ վիրահատական մոտեցումներ է առաջարկում նաև այս ասպարեզում։
Ներկայումս ավելի ու ավելի լայնորեն սկսում են կիրառվել ներանոթային բալոնային լայնացման և ստենտավորման եղանակները։ Այս մեթոդը հնարավորություն է տալիս ընդհամենը մեկ ասեղի անցքի օգնությամբ թափանցել զարկերակների լուսանցքի մեջ, հասնել ցանկացած տեղակայման անոթի և ստենտավորել այն, միևնույն ժամանակ խուսափելով տրավմատիկ կտրվածքներից։ Հիվանդները ստացիոնարում գտնվում են ընդհամենը մեկ կամ մի քանի օր, արագ ապաքինվում են, իսկ բարդությունները հասցվում են նվազագույնի։
Ռադիոհաճախային և բիոսոսնձի կիրառմամբ կատարվող երակային վիրահատությունները, ինչպես նաև զարկերակների բալոնային դիլատացիան և ստենտավորումները ևս կատարվում են ՀՀ-ում և կրկին այս եղանակների ներդրողները մեր հանրապետությունում հանդիսանում են Վլ․ Ավագյանի․ անվ ԲԿ-ի անոթային և լազերային վիրաբուժության բաժանմունքի մասնագետները։
Տիգրան Քամալյան
Անոթային վիրաբույժ
