Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտի երկրորդ կոշտ արձագանքը Փաշինյանի հայտարարությանը
Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտը դարձյալ քննադատել է Նիկոլ Փաշինյանին՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ «անիմաստ հայտարարություններ անելու» և «թուրքական ժխտողական նարատիվները» շարունակելու համար:
Ծավալուն հայտարարության մեջ ասվում է, որ որոշ հայերի, այդ թվում՝ Զորյան ինստիտուտի (ի դեպ, անձամբ Զորյան ինստիտուտի տնօրեն Գրեգ Սարգսյանի կողմից և նրա ստորագրությամբ,- 168.am) կողմից, որը նախորդ տարի Փաշինյանին կոշտ քննադատելու համար Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտից պահանջեց ներողություն խնդրել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանից, երբ նշեցին, որ նա զբաղված է ցեղասպանության գաղտնի ժխտմամբ, «Դաշնակցական» կառույց լինելու, ռուսական փողեր վերցնելու և կեղծ լուրեր տարածելու մեղադրանքների ռիսկի տակ, Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման հեղինակավոր ինստիտուտը կրկին ուշադրություն է հրավիրում Նիկոլ Փաշինյանի վերջին հայտարարություններին, որոնք թուրքական ժխտողական նարատիվների շարունակությունն են:
«Նրա անիմաստ հայտարարություններն անտեսում են Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ տասնամյակների պատմական հետազոտությունները, այդ թվում՝ թուրք, գերմանացի, բրիտանացի, ամերիկացի և հայ գիտնականների կողմից, կանգնում Ցեղասպանության զոհերի արդարության համար շարունակվող պայքարի ճանապարհին և ստեղծում աշխարհաքաղաքական վտանգավոր դինամիկա, հատկապես Ադրբեջանի կողմից արցախահայերի վերջին ցեղասպանության և Հայաստանի Հանրապետությանը շարունակաբար սպառնացող վտանգների համատեքստում»,- ասված է քիչ առաջ տարածված հայտարարության մեջ:
Հիշեցնենք, որ Կառավարության տարածած տեսանյութում շվեյցարահայ համայնքի սակավաթիվ ներկայացուցիչների հետ օրեր առաջ տեղի ունեցած հանդիպմանը Նիկոլ Փաշինյանը Ցեղասպանության վերաբերյալ հայտարարել էր.
«Մենք Հայոց ցեղասպանության պատմությանն էլ պետք է վերադառնանք, պետք է հասկանանք, լավ՝ ինչ է տեղի ունեցել և ինչու է տեղի ունեցել, և ինչպես ենք մենք դա ընկալել, ում միջոցով ենք ընկալել, ոնց է, որ1939 թվին Հայոց ցեղասպանության օրակարգ չի եղել, և ոնց է, որ 1950-ին Հայոց ցեղասպանության օրակարգ հայտնվել է: Սա մենք պե՞տք է հասկանանք, թե՞ չպետք է հասկանանք»:
Լեմկինի ինստիտուտը հոդվածում հերթով նշում է բոլոր այն պատճառները, թե ինչո՞ւ է ժամանակակից Թուրքիան ժխտում նախահոր՝ Օսմանյան կայսրության կողմից հայերի և այլ քրիստոնյաների հանդեպ իրականացրած ցեղասպանությունը, որոնցից են իրավական պատասխանատվությունից խուսափելը, որը կարող է իր հետ փոխհատուցում և հողային պահանջներ ունենալ, ազգայնական պատմությանն աջակցությունը…. Եվ հայերին ապամարդկայնացնելու փորձերը՝ նրանց ներկայացնելով որպես չար և դավաճան:
«Վերջին կետը կարևոր է, քանի որ բացատրում է ժխտողականության հոգեբանական մեծ ազդեցությունը Թուրքիայի բնակչության վրա, մի պետություն, որը երբեք չի սովորել հարգել ազգային և կրոնական տարբերությունները, փոխարենը նախընտրում է ատելության խոսքի օգտագործումը և բռնությունը փոքրամասնությունների նկատմամբ»,– ասված է հայտարարության մեջ:
Լեմկինի ինստիտուտը շեշտում է, որ քանի դեռ հայերը ներկայացվում են՝ որպես դավաճան և չար և մեղավոր իրենց հետ կատարված «ողբերգության» համար, որը տեղի է ունեցել Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, թուրք ժողովուրդը կարիք չունի հաշտվելու իր հանցավոր անցյալի հետ:
«Հետևաբար, Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից հայերի պաշտոնական ձևով ապամարդկայնացումը և՛ Առաջին համաշխարհայինի Ցեղասպանության շարունակությունն է, և՛ ազգային հպարտության ամրապնդման հիմնական գործիքը, միևնույն ժամանակ, այնպես անելու, որ հայերը լուռ, ապալեգիտիմացված, կասկածելի և թույլ մնան: Այս ամենը երաշխավորում է այս պետությունների շարունակական անպատժելիությունը, ներառյալ՝ անպատժելիությունը հարձակվելու և ներխուժելու փոքր անկախ Հայաստանի Հանրապետություն»,– գրված է հոդվածում՝ շեշտելով, որ երբ Փաշինյանն առաջարկում է, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման «օրակարգը» քաղաքականապես կասկածելի ձևով ի հայտ է եկել 1950-ից հետո, նա պաշտպանում է թուրք-ադրբեջանական տանդեմի կողմից մոլեռանդ ձևով հայերին դավաճան և անվստահելի ներկայացնելը:
Հոդվածում ընդգծվում է, որ Փաշինյանի կողմից նման լեզվի կիրառումը Հայաստանի և նրա թշնամական հարևանների միջև լարվածությունը թուլացնելու փոխարեն՝ կարող է քաջալերել նրանց ռազմական գործողություններ ձեռնարկել հայկական կողմից վերահսկվող մնացած տարածքների դեմ:
Ծավալուն հոդվածում մանրամասն ներկայացվում են, այդ թվում՝ 1939-ի, 1950-ի պատմական իրողություններ, փաստեր: Հոդվածի վերջում Լեմկինի ինստիտուտը հույս է հայտնում, որ Փաշինյանը կպարզաբանի ցեղասպանության վերաբերյալ իր հայտարարությունները և կաշխատի կանխելու իր և Հայոց ցեղասպանությունը ժխտողների հայտարարությունների միջև նմանություններն ապագայում:
«Մենք կշարունակենք պաշտպանել Հայաստանի ինքնիշխանության իրավունքը, և կաշխատենք հատկապես՝ Հայաստանի սահմանների ավելի մեծ միջազգային պաշտպանության համար»,- նշված է հոդվածում:
Հիշեցնենք, որ 2024թ. մայիսին Լեմկինի ինստիտուտը շատ կոշտ քննադատության էր ենթարկել Փաշինյանին՝ նրան մեղադրելով թուրքական թեզեր շրջանառելու մեջ.
«Փաշինյանի թեզերը միաժամանակ ձայնակցում են Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ Թուրքիայի պաշտոնական դիրքորոշմանը, որն արդարացնում է այն։ Կրկնելով 1915-1923 թվականների իրադարձությունների թուրքական վարկածը՝ Հայաստանի վարչապետն, ըստ էության, Թուրքիային ազատում է Հայոց ցեղասպանության համար պատասխանատվությունից՝ նսեմացնելով ճանաչմանն ուղղված բոլոր նախկին ջանքերը։ Բացի դրանից, դա կարող է զգալիորեն բարդացնել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման և Թուրքիային պատասխանատվության ենթարկելու շարունակական աշխատանքը, ինչի համար պայքարում էին համաշխարհային հայկական սփյուռքը, ինչպես նաև ցեղասպանության հետազոտությամբ զբաղվող ուսումնասիրողներն ու ակտիվիստները:
Օսմանյան տիրապետության տակ հայերի ճնշող մեծամասնությունը ձգտում էր ոչ թե անջատման, այլ ապահովության և արդարության: Փաշինյանի խոսքերն ուղղակիորեն կրկնում են թուրքական պաշտոնական տեսակետը հայ ժողովրդի՝ որպես ապստամբ «դավաճանների», որոնք համագործակցել են թշնամական եվրոպական տերությունների հետ՝ հանգեցնելու Օսմանյան կայսրության փլուզմանը։ Փաշինյանը կարծես փորձում է համոզել, որ հայերը կարող են խուսափել ապագա ցեղասպանություններից՝ միայն կապիտուլյացիայի ենթարկվելով Թուրքիայի այժմյան զավթողամոլական ծրագրերին։
Տագնապալի է, որ Փաշինյանի խոսքերը հնչեցին անմիջապես այն բանից հետո, երբ Հովիկ Աղազարյանը հարցազրույցում հայտարարեց, թե «քանի որ Օսմանյան կայսրությունում տեղի է ունեցել ցեղասպանություն… Մենք այն ժամանակ որպես պետություն գոյություն չունեինք, ուստի չենք կարող Թուրքիայից որևէ բան պահանջել… Ելնելով դրանից. ի՞նչ միջազգային չափանիշներ»»,- ասվում էր հայտարարության մեջ՝ Փաշինյանին կոչ անելով վերանայել իր հայտարարությունները և վերահաստատել Հայաստանի հանձնառությունը՝ արդարադատությունը վերականգնելու Հայոց ցեղասպանության հարցում:
