Նիկոլ Փաշինյանը լուծարում է քաղաքացիական պայմանագիրը․ բոլորը՝ ընդդեմ բոլորի
Հայաստանում հաստատված ճգնաժամը բազմաշերտ է ու բազմամակարդակ։ Ի թիվս կենսական բազմաթիվ ոլորտների՝ պետական կառավարման համակարգ, զինված ուժեր, անվտանգության մարմիններ և այլն, ճգնաժամի լրջագույն արտահայտություններ կան նաև հասարակական հարաբերությունների, հանրային բարոյականության, փոխադարձ վստահության հետ կապված հարցերում։
Վերջինը՝ վստահության ճգնաժամը, իր բնույթով համակարգաստեղծ է ու քայքայիչ ազդեցություն է թողնում հանրային ու պետական կյանքի մնացած գրեթե բոլոր ոլորտներում։
Հայաստանում գործնականում որևէ մեկը մյուսին չի վստահում։
Հարևանը չի վստահում հարևանին, ազգականը կասկածում է բարեկամին, գործատուն անհավատ է աշխատակցի հանդեպ, աշխատողը նախանձում է ղեկավարին․․. որևէ մեկը չի վստահում իշխանությանը, իշխանությունը թքած ունի քաղաքացիների, հանրային կարծիքի վրա, վստահություն չկա նաև ընդդիմության նկատմամբ, նույնը վերաբերում է նաև եկեղեցուն, հանրային ու քաղաքացիական մնացած ինստիտուտներին։
Վստահության այդ համատարած ճգնաժամն իրականում պետության դևալվացիայի հետևանք է, քանի որ հենց պետությունն է վստահության ինտեգրալ աղբյուրը։ Եվ երբ քաղաքացիները դադարում են վստահել պետությանը, վստահության ճգնաժամը դոմինոյի էֆեկտով տարածվում է կենսագործունեության մյուս բոլոր ոլորտներում։
Վստահության համըդհանուր բացակայությունը չափազանց վտանգավոր երևույթ է, որը կարող է ունենալ անդառնալի հետևանքներ։ Խնդիրն այն է, որ հենց վստահությունն է այն պայմանական շաղախը, որի վրա կառուցվում է պետության հիմնասյունը համարվող քաղաքացիական պայմանագիրը (չշփոթել Նիկոլ Փաշինյանի «Քաղաքացիական պայմանագրի» հետ)։ Այդ քաղաքացիական պայմանագրի միջոցով է կանխվում դեռևս Թոմաս Հոբսի առաջ քաշած «բոլորը՝ ընդդեմ բոլորի» (Bellum omnium contra omnes) սցենարը, որի այլընտրանքն էլ պետությունն է։
Հիմա Հայաստանում տեղի է ունենում ճիշտ հակառակ գործընթացը։ Պետական կառավարման համակարգերի կազմաքանդումը հանգեցրել է պետության՝ որպես ինստիտուտի, անթույլատրելի հեղինակազրկմանը, մարդիկ ամեն օրվա հետ դադարում են պետությունը համարել իրենց անգամ ամենակենսական խնդիրների՝ անվտանգության, պաշտպանվածության ապահովման միջոց։
Պետությունից մնացել են միայն ձևական ատրիբուտները, բովանդակային ու գործառութային առումով պետությունը վերածվել է, լավագույն դեպքում, Նիկոլ Փաշինյանի անձնական անվտանգությունն ապահովող մեքենայի։ Իսկ երբ պետությունը դադարում է գոյություն ունենալ բովանդակորեն, այն դադարում է կատարել նաև «բոլորը՝ ընդդեմ բոլորի» սցենարի կանխման գործառույթը։
Հայաստանում հասարակության շերտավորումն ու մասնատումը, դրանցից յուրաքանչյուրի կողմից մյուսի նկատմամբ ատելությունն ու թշնամանքը երբեք չեն եղել այն աստիճանի, որքան վերջին տարիներին ու հատկապես այսօր։ Բոլորը չեն վստահում բոլորին, ինչը նշանակում է, որ բոլորը բոլորին համարում են պոտենցիալ թշնամի։ Դա ուղիղ ճանապարհ է «բոլորը՝ ընդդեմ բոլորի» աղետալի սցենարի իրագործման համար, ինչը ավելի շատ ընդունված է անվանել քաղաքացիական պատերազմ։
Նիկոլ Փաշինյանին հաջողվել է Արցախն ու Հայաստանը վերածել անպետություն տարածքի, իսկ դրանում ապրողներին՝ անհայրենիք քաղաքացիների, որոնց հայրենիքը կարող է փոխվել Ալիևի առաջին իսկ պահանջով ու նրա հայկական ֆունկցիոներների հլու կատարմամբ։
Նիկոլ Փաշինյանը հետևողականորեն լուծարում է Հայաստանի Հանրապետության հիմքում դրված քաղաքացիական պայմանագիրը։ Ճակատագրական ողբերգականությամբ՝ դա անում է սեփական «Քաղաքացիական պայմանագրի» միջոցով։
Հարություն Ավետիսյան
