Նախ մենք պետք է ԱԳՆ ունենանք, որպեսզի որևէ բան ակնկալենք. իրանագետ
Իրանի նորընտիր նախագահ Իբրահիմ Ռայիսին Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարությանը շնորհակալություն է հայտնել Իրանի նախագահի պաշտոնում ընտրվելու կապակցությամբ շնորհավորելու համար. Իրանի նոր նախագահը տարբեր կերպ է շնորհակալություն հայտնել Փաշինյանին ու Ալիևին:
«Ընդհանուր մարտահրավերներն անխուսափելի են դարձրել երկու երկրների փոխգործակցության խորացումը՝ հանուն տարածաշրջանում խաղաղության ապահովման և կայունության պահպանման: Հուսով եմ՝ առաջիկա ժամանակահատվածում կկարողանանք սիներգիայի սկզբունքով ազդեցիկ քայլեր իրականացնել տարբեր ոլորտներում համագործակցության հիմքերի ամրապնդման ուղղությամբ»,- Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանին ուղղված իր շնորհակալական խոսքում նշել է Ռայիսին:
Բաքվի բռնապետ Իլհամ Ալիևին ուղղված իր ուղերձում, սակայն, Իրանի նորընտիր նախագահը շոշափել է մեր պետության համար չափազանց զգայուն հարցեր. Իրանի նախագահը շնորհավորել է Ադրբեջանի նախագահին «օկուպացված տարածքների ազատագրման կապակցությամբ»:
Ի դեպ, այս հայտարարության առնչությամբ Հայաստանի Հանրապետությունից պաշտոնական մեկնաբանություններ ու պատասխաններ դեռևս չեն հնչեցվել:
Արդյո՞ք այս ձևակերպումներով Իրանի նորընտիր նախագահը չի խախտում հավասարակշռությունը տարածաշրջանում՝ 168.am-ի հարցին ի պատասխան՝ իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը հիշեցրեց.
«Իրականում իրանցիները միշտ խոսել են տարածքային ամբողջականության մասին. դա վերաբերում է անխտիր բոլոր խնդիրներին: Ցավոք սրտի, այժմ արդեն խոսում են նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության կողմնակից լինելու մասին. նման հայտարարություններ եղել են ամենաբարձր մակարդակով:
Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի հանդեպ դիրքորոշումներին, ապա իրանական կողմից հնչող այդ հայտարարությունները ցուցիչ և ուղերձներ են Հայաստանի Հանրապետությանը առ այն, որ եթե Հայաստանում դեռևս իշխանության է մի վարչակարգ, որը, ըստ էության, Արցախից զգալի հատվածներ է զիջել Ադրբեջանին, խաթարել է Հայաստանի անվտանգությունը բազմաթիվ հատվածներում, ու այդ իշխանությունը ստանում է ձայներ, այսինքն՝ նրան ընտրում են, ապա իրանցիները որևէ պատճառ չեն տեսնում Ադրբեջանի հետ իրենց համար լրացուցիչ խնդիրներ ստեղծելու»:
Անդրադառնալով Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատարին ուղղված ուղերձի շեշտադրումներին՝ իրանագետն առանձնացրեց «համատեղ մարտահրավերների» մասին հիշատակումը՝ նկատելով. «Եթե փակագծերը բացենք, ապա դա նշանակում է՝ մի կողմից, այո՛, իրանցիները խոսում են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության վերականգնման մասին, մյուս կողմից՝ դա համարում են մարտահրավեր: Այսինքն՝ իրանական դիվանագիտությունն աշխատում է երկու կողմերի հետ էլ:
Այս համատեքստում այլ խնդիր էլ ունենք՝ Հայաստանի կողմից ինչպիսի՞ աշխատանք է տարվում Իրանի և միջազգային հանրության հետ: Կարծում եմ՝ այդ աշխատանքները չի կարելի բավարար գնահատել, ուստի սպասել, թե ինչ-որ պրոհայկական դիրքորոշումներ կհնչեն, տեղին չէ. իրանական կողմից որևէ պարագայում նման դիրքորոշումներ չեն հնչի, եթե մենք չիրականացնենք մեզ հասանելիք աշխատանքները՝ Իրանի ներսում ստեղծելով հասարակական տարբեր շերտերի և քաղաքական վերնախավերի մեջ պրոհայկական կողմնորոշում ունեցող անձանց և խմբերի զգալի ներկայություն: Պրոհայկական ասելով՝ նկատի ունեմ այն խնդիրները, որոնք վերաբերում են նաև Արցախի և համատեղ մարտահրավերներին դիմակայելուն, իսկ Արցախում ի հայտ են եկել հենց նման մարտահրավերներ. խոսքը թե՛ այդ տարածքներում ահաբեկիչների հնարավոր ներկայության մասին է, ինչը կարծեք լիովին մոռացության է մատնվել, թե՛ Ադրբեջանում և Արցախից բռնազավթված հատվածներում թուրքական ներկայության ամրապնդման մասին, և թե՛ այն մասին, որ Թուրքիան շատ դեպքերում ներկայանում է՝ որպես մեր տարածաշրջանում ՆԱՏՕ-ի գործակատար:
Այս բոլոր խնդիրներով Իրանի հետ պետք է տարվեն աշխատանքներ, ու նաև այն խնդիրներով, որոնք թվում է՝ առաջին հայացքից ունեն տնտեսական նշանակություն, բայց նաև՝ աշխարհաքաղաքական և անվտանգային կարևորություն. խոսքը Պարսից ծոցը Սև ծովին միացնող միջանցքի աշխատանքների մասին է»:
Վարդան Ոսկանյանը համոզված է՝ մեզ համար ոչ հաճո հայտարարությունների պատճառներն առաջին հերթին պետք է փնտրել մեզանում, ապա հասկանալ, թե ինչու են արտաքին տարբեր խաղացողներ նման կերպ վարվում.
«Օրինակ, թվում է տարօրինակ, թե ինչու Հունաստանի դեսպանը պետք է այցելի Ադրբեջանի կողմից ժամանակավորապես բռնազավթված Շուշի, բայց այստեղ առաջին հերթին մենք պետք է նայենք մեր մեջ. այդտեղ երկու խնդրի ականատեսը կլինենք՝ մեկը, որ Հունաստանի հետ չեն տարվել անհրաժեշտ ծավալի և մակարդակի աշխատանքներ, մյուսը, կրկնեմ, համաշխարհային հանրությունը դիտարկում է, թե ինչպիսի ուղերձներ են գալիս Հայաստանից, իսկ այդ ուղերձները բավական հստակ մատնանշում են, որ Հայաստանն իր ամբողջության մեջ (թեև նույնիսկ առանձին խոշոր խմբեր կան, որոնք չեն կիսում այս տեսակետները և պայքարում են սեփական տեսակետների համար) ընտրելով այսօրվա իշխանություններին՝ մեկ անգամ ևս ուղերձ է հղում աշխարհին, որ իրեն քիչ է հետաքրքրում Հայաստանի անվտանգությունը, Արցախի հիմնախնդիրն ու, ընդհանրապես, անվտանգային միջավայրին առնչվող հարցերը, ուստի միջազգային հանրությունն էլ այս ուղերձն ընդունում է և, ինչպես ասում են, չի ցանկանում վատամարդ դառնալ Ադրբեջանի հետ»,- հիշեցրեց մեր զրուցակիցը:
Հարցին, թե այս առնչությամբ ԱԳՆ-ի կողմից ինչ-որ հայտարարություն կամ պատասխան ակնկալել պե՞տք է՝ իրանագետը պատասխանեց. «Ընդհանրապես, մենք պետք է նախ ունենանք ԱԳՆ, որպեսզի որևէ բան ակնկալենք, և, առհասարակ, պետք է ունենանք պետական կառավարման հստակ աշխատող համակարգ, որպեսզի կարողանանք որևէ գործողություն ձեռնարկել: Ցավալիորեն, ԱԳՆ գոյություն չունի արդեն երկար ժամանակ, և, հետևաբար, տարբեր գործողություններ ակնկալելն անտեղի է:
Եվ հետո՝ ի՞նչ հայտարարություն պետք է ընդունի, եթե Հայաստանում բազմաթիվ անձինք, ցավով պետք է նշեմ, նաև ինչ-որ տեղ վրդովմունքով, համարում են, որ Շուշին իբրև թե ադրբեջանական քաղաք է, և, ըստ էության, կիսում են ադրբեջանական դիրքորոշումները»:
