Վերին Լարսի անցակետում մաքսային կցորդ պահելու համար Հայաստանը կվճարի շուրջ 30 մլն դրամ

Մի՞թե մեզ մաքսային կցորդն էր պակասում

Կառավարությունը որոշել է Վերին Լարսի անցակետում մշտական ներկայացուցիչ կամ մաքսային կցորդ պահել՝ ցույց տալու համար, որ մտածում է բեռնափոխադրողների մասին։ Նա պետք է զբաղվի անցակետում առաջացող խնդիրների արագ արձագանքմամբ։

Մաքսային կցորդի պահպանման ծախսերն այս տարվա 11 ամիսների համար կկազմեն 29,8 մլն դրամ։ Գումարը կվճարի պետական բյուջեն։ Նրան կկցվի նաև շուրջ 26,5 մլն դրամ արժողությամբ «TOYOTA LC 150 4.0 GAS»  մակնիշի ավտոմեքենա՝ ամեն օր Վլադիկավկազից Լարսի մաքսակետ գնալ-գալու համար։

Թե Լարսի անցակետում մշտական ներկայացուցիչ ունենալն ինչքանո՞վ կթեթևացնի հայաստանյան բեռնափոխադրողների հոգսերը, ցույց կտա ժամանակը։ Բայց դրա հետ հազիվ թե կարելի է մեծ հույսեր կապել։

Բեռնափոխադրումների խնդիրը լուծելու համար Հայաստանին ոչ թե մաքսային կցորդ, այլ այլընտրանքային փոխադրումներ կատարելու հնարավորություններ են պետք։ Արդեն շուրջ 1 տարի կառավարությունը խոսում է 2 լաստանավ ձեռք բերելու մասին, բայց գործընթացն այդպես էլ տեղից չի շարժվում։ Չհաշված, թե ժամանակին ինչեր էին ասում Լարսին այլընտրանք ստեղծելու մասին։

Իշխանափոխությունից շատ չանցած փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը ոգևորված հայտարարում էր, որ «հեղափոխությունից» հետո հայկական բեռնափոխադրողների համար ցամաքային այլընտրանքային ճանապարհների բացման լավ հնարավորություններ են ստեղծվել։ Անցել է գրեթե 2 տարի։ Այսօր էլ Հայաստանը կանգնած է նույն խնդրի առջև։ Այլընտրանքային փոխադրումների առումով որևէ առաջընթաց չկա։

Այժմ էլ միակ ցամաքային միջանցքը շարունակում է մնալ Լարսի անցակետը, որտեղ տարին 12 ամիս հայկական բեռնափոխադրողները ծանր փորձության են ենթարկվում։ Մե՛րթ առատ տեղումներն են խանգարում, մե՛րթ ձնահոսքերն ու ձնհալը, մե՛րթ գարնանային վարարումները, և այդպես շարունակ։ Քիչ չեն նաև արհեստական խոչընդոտները, որոնք առաջանում են զուտ մարդկային գործոնի հետևանքով։

Լարսին այլընտրանք գտնելու հեռանկարներն այդպես էլ իրականություն չեն դառնում։ «Հեղափոխության» ակնկալիքներն այստեղ էլ տեղ չհասան։ Հայաստանը կրկին մնաց լուսանցքում։ Լարսի անցակետում բեռնափոխադրողներն այսօր էլ խնդիրների պակաս չունեն։

Վերջին օրերին դրանք վերստին սրվեցին՝ կապված եղանակային անբարենպաստ պայմանների հետ։ Հարյուրավոր բեռնատարներ օրերով մնում են խցանված՝ կիլոմետրանոց հերթերի մեջ։

Սպասվում է, որ անցակետում իրավիճակն է՛լ ավելի կսրվի առաջիկա 2-3 ամիսներին։ Ռուսաստանը հայտարարել է ապրիլ-մայիսին Վերին Լարսում վերակառուցումներ անելու մասին, ինչը նշանակում է, որ այդ ժամանակահատվածում անցակետի թողունակությունն էլ ավելի կնվազի՝ հավելյալ խնդիրներ ստեղծելով բեռնափոխադրողների համար։

Ապրիլ-մայիսը սարերի հետևում չէ, բայց դա կարծես այնքան էլ չի անհանգստացնում կառավարությանը։ Ամեն դեպքում, վերջինիս գործողությունները՝ այդ իրավիճակից ելքեր գտնելու ուղղությամբ, տեսանելի չեն։

Ելքեր գտնելու փոխարեն՝ կառավարությունը շուրջ 1 տարի խոսում է սեփական լաստանավեր ձեռք բերելու մասին, բայց արդյունք չկա։ Դատելով տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի վերջին հայտարարություններից, առաջիկայում չի էլ լինի։ Տևական բանակցություններից հետո կառավարության համար անգամ պարզ չէ, թե Ղրիմի կամուրջը շահագործման հանձնելուց հետո ազատված 2 լաստանավերը, իրենց տեխնիկական հնարավորություններով, որքանով կարող են բավարարել մեր պահանջները։

Լաստանավային բեռնափոխադրումները, անշուշտ, չեն կարող փոխարինել ցամաքայինին։ Այն թե՛ թանկ է, և թե՛ ժամանակատար։ Բայց չեղած դեպքում դա էլ կարող է փրկություն լինել։

Սեփական լաստանավերի առկայությունը թույլ կտա ոչ միայն ճգնաժամային իրավիճակներում կազմակերպել հայկական բեռների տեղափոխումը, այլև պայմաններ կստեղծի ցամաքային բեռնափոխադրումներին այլընտրանք ստեղծելու համար։ Թեև բազմաթիվ ապրանքների դեպքում լաստանավային բեռնափոխադրումները, այսպես թե այնպես, չեն կարող փոխարինել ավտոմոբիլայինին, այնուհանդերձ աշխատանքները ճիշտ կազմակերպելու դեպքում՝ հայկական բեռների մի մասի տեղափոխումը կարող է իրականացվել այդ ճանապարհով։ Դրան կարող է օժանդակել նաև պետությունը։

Այլընտրանքային հնարավորությունների ստեղծումը միանշանակ բխում է Հայաստանի տնտեսության շահերից։ Արտաքին շուկաներ դուրս գալու սահմանափակ հնարավորությունը լուրջ խնդիր է տնտեսության համար։ Երբ բեռնափոխադրողներն օրերով խցանված են մնում Լարսի անցակետում, դրանից հիմնական տուժողը տնտեսությունն է ու սպառողը։ Կատարվում են հավելյալ ծախսեր, որի հետևանքով բարձրանում է ապրանքների ինքնարժեքը։

Այդպես է եղել տարիներ շարունակ։ Ըստ ամենայնի, այդպես է լինելու նաև հեռանկարում։ Չեն արդարանում Վրաստանի տարածքով ցամաքային այլընտրանքային ճանապարհ ունենալու՝ Հայաստանի ակնկալիքները։ Մի պահ թվում էր, թե դա շատ մոտ է։ Բայց վրաց-ռուսական վերջին շրջանի լարվածության ֆոնին՝ այդ ուղղությամբ ժամանակ առ ժամանակ տեղի ունեցող գործընթացները կրկին հայտնվել են փակուղում։ Հայտնի չէ նույնիսկ, թե Վրաստանի տարածքով այլընտրանքային նոր ճանապարհների բացման հետ կապված բանակցություններն ընդհանրապես ե՞րբ կարող են կրկին կողմերի օրակարգում հայտնվել։

Այդ գործընթացը շարունակվում է արդեն շուրջ 10 տարի։ Ու չնայած արձանագրված զգալի առաջընթացին, այդպես էլ թունելի վերջում լույսը չի երևում։ Աբխազիայով և Հարավային Օսիայով անցնող հաղորդակցության ուղիների շուրջ բանակցությունները դադարեցված են։ Անիմաստ է սպասել, որ մոտ ապագայում դրանք կարող են նույնիսկ վերսկսվել։

Սրան զուգահեռ՝ չեն դադարում խնդիրները նաև Վերին Լարսում։ Եղանակային անբարենպաստ պայմանների և այլ բարդությունների հետևանքով ճանապարհային այս հատվածի գործունեությունը երբեմն-երբեմն ընդհատվում է՝ երկար հերթեր առաջացնելով հատկապես ծանր տրանսպորտային միջոցների համար։ Բեռնափոխադրողները ստիպված են լինում օրերով սպասել միջանցքի բացմանը՝ կրելով ֆինանսական ու նյութական կորուստներ։

Մշտական կցորդի առկայությունը հազիվ թե կարող է փոխել այս իրավիճակը։ Դա ընդամենը հերթական ժեստն է՝ ցույց տալու, թե ինչ-որ բան է արվում։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ