«ՀՀ տնտեսությունը վերջնականապես ծնկի կգա, եթե հայ-թուրքական սահմանը բացվի». Արա Պապյան
«Հայկական հարցը եղել է միջազգային հարց, ներգրավված են եղել տարբեր ուժեր, այդ թվում՝ Ռուսաստանը և Բրիտանական Կայսրությունը: Մենք պետք է հիշենք, որ 1878թ. Բեռլինի պայմանագրով և՛ Ռուսաստանը, և՛ Բրիտանիան հանդիսանում էին Օսմանյան կայսրությունում հայերի անվտանգության երաշխավորները:
Ամբողջ սխալն այն է, որ մենք փորձում ենք, թուրքերն էլ անընդհատ մեզ դրդում են, թե՝ ուրիշներին մի խառնեք, սա հայ-թուրքական հարց է: Իրենք լավ են հասկանում. եթե սա մնաց հայ-թուրքական հարթության վրա՝ մենք միշտ էլ պարտվելու ենք»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Արա Պապյանը՝ պնդելով, որ պետք է Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճիռը կյանքի կոչվի:
«Ինչո՞ւ չենք գնում իրավական ճանապարհով, ես այս հարցը տվել եմ ՀՀ բոլոր ղեկավարներին, հիմա էլ եմ հարցնում՝ ինչո՞ւ չենք գնում: Մարդկության դեմ հանցագործությունների հարցում վաղեմության ժամկետ գոյություն չունի: Ցավոք, մենք ոչ միայն չկարողացանք տեր կանգնել այն տարածքին, որը Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճռով տրվեց Հայաստանին՝ 1920թ.նոյեմբերի 22-ին, այլ նաև կորուստներ ունեցանք՝ Կարսի մարզ, Իգդիր, Արդահան.. դա ևս ցեղասպանության հետևանք էր»,- հավելեց նա:
Ինչ վերաբերում է այս տարի՝ Ապրիլի 24-ին «Թուրքիայի արխիվների զարգացման, տեսլականի և պատմագիտական ուսումնասիրությունների վրա դրանց ազդեցության մասին» գիտաժողովի շրջանակներում Էրդողանի ելույթին, որի ժամանակ նա հայտարարել է, որ 1915թ հայերի աքսորը «ողջամիտ քայլ էր», Արա Պապյանը նկատեց.
«Էրդողանի հայտարարությունը ցույց տվեց, որ, երբ մոտենում էր 2015 թիվը, որոշ ավելի մեղմ հայտարարություններ արեցին, թե երկու կողմից էլ զոհեր եղել են, թեև դա կրկին արդար չէր, բայց իրենք ընդունում էին, որ հայկական կողմից զոհեր եղել են: Իսկ վերջին հայտարարությունում Էրդողանն ասաց՝ չէ, հայկական հանցախմբերը և նրանց աջակիցները կոտորել են մուսուլմաններին, ու ամենաճիշտը նրանց աքսորելն էր: Այսինքն, իրենք հռետորաբանությունը փոխեցին:
Իրենք 2015 թ. վախենում էին հայկական ցունամիից, մտածում էին, որ հայերը 100-ամյակի առիթով չգիտեմ ինչեր պետք է անեն, բայց իրականում հայերը առանձնապես բան չարեցին: Հրեական Հոլոքոստի վերաբերյալ 4-10 հատորով հանրագիտարաններ կան, մենք դա էլ չկարողացանք անել: Օրինակ՝ մենք չունենք Հայոց ցեղասպանության մի քանի հատորանոց օտարալեզու հանրագիտարան: Ցեղասպանության մասին մեր գործունեության 90 տոկոսը ներհամայնքային են: Նայում ես՝ ինչեր են տպվում, դրանք ընդամենը սուտ դիսերտացիաներ են, որոնք գրում են զուտ գիտական աստիճան ստանալու համար: Արմատական բաներ չկան:
Մենք, օրինակ, ունե՞նք իրավական այդ բոլոր փաստաթղթերի համահավաք ինչ-որ ժողովածուներ, իհարկե՝ չունենք: Արխիվային նյութերը պետք է դասակարգվեն, համակարգվեն, որ մարդկանց համար հեշտ լինի օգտագործելը: Վաշինգտոնում կա Armenian National Institute-ի կայք: Տեղադրում են ցեղասպանության վերաբերյալ նյութեր: Սրա համար հայկական համայնքը հազարավոր դոլարներ է ծախսում: Այդ նյութերը ոչ կարող ես copy paste անել, ոչ ներբեռնել: Ես ուզում եմ այդ փաստաթուղթը, որ դրել են, տպեմ, տանեմ թուրքին ցույց տամ, և եթե չեմ կարող դա տպել, էլ ինչո՞ւ են դրել: Թուրքերը հակառակն են անում, ոչ միայն կեղծ նյութեր պարունակող կայքեր ունեն, այլև գրքեր են տպում և անվճար բաժանում»:
Ինչ վերաբերում է սահմանների բացման մասին խոսակցություններին՝ քաղաքագետը նշեց.
«Երբ Ցյուրիխյան արձանագրությունն էր ստորագրվում, այն ժամանակ ասացի՝ որևէ մեկը հաշվարկ կատարե՞լ է, սահմանների բացումը մեզ ձեռնտո՞ւ է, թե՝ ոչ: Իմ պատկերացմամբ՝ դա մեզ համար խիստ վտանգավոր է: ՀՀ տնտեսությունը վերջնականապես ծնկի կգա: Միայն գյուղմթերքը հերիք է, որ 600.000 գյուղացի մնա հացի կարոտ: Երկրում, այո, ամեն ինչ կլինի, բայց էժան ու թուրքական: Նման շատ հարցեր կան»:
Անի Կարապետյան
