Ձեռնարկատերերը այսօր կրկին կհավաքվեն՝ Փաշինյանին հանդիպելու տրամադրվածությամբ

Այսօր առավոտյան գրավատների ու փոխանակման կետերի (չենջերի) գործունեությամբ զբաղվողները կրկին կհավաքվեն կառավարության շենքի մոտ: Այս անգամ նրանք գալիս են կառավարություն՝ անձամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին հանդիպելու տրամադրվածութամբ, և, ինչպես ակցիայի առաջնորդողը նշեց 168.am-ի հետ զրույցում, այս անգամ իրենց հետ բերում են մասնագիտական լուրջ վերլուծություն ու առաջարկ՝ ուղղված գործադիրի ղեկավարին:

Հիշեցնենք, այս ոլարտում կառավարության առաջարկած նոր օրենսդրական փոփոխությունները՝ կապված պետտուրքի բարձր վճարների հետ, դժգոհության մեծ ալիք է բարձրացրել. ձեռնարկատերերը՝ շուրջ 150 հոգանոց ակցիայով արդեն երրորդ անգամն է, ինչ բողոքի ցույցով խմբվում են Կառավարության մոտ:

Կառավարությունն առաջարկել է վերանայել «Պետական տուրքի մասին» օրենքը, ըստ որի՝ ՀՀ Ֆինանսների նախարարության ներկայացրած նախագծով կտրուկ կբարձրանան բանկերի, գրավատների, արտարժույթի փոխանակման կետերի, վարկային կազմակերպություների պետական տուրքերը:

Ըստ այդմ, նախագիծը հաստատվելու դեպքում, արտարժույթի փոխանակման կետերի համար այսօրվա տարեկան միանվագ 50 հազար դրամ պետտուրքը կդառնա 3 միլիոն դրամ, գրավատների՝ ներկայիս 100 հազար դրամ պետտուրքը՝ 6 միլիոն դրամ, իսկ վարկային կազմակերպությունների պարագայում գործող 3 մլն դրամի փոխարեն կգանձվի 7 մլն դրամ պետտուրք: 

Վերջին հանդիպումը՝ մարտի 11-ին, կարճ տևեց, ցուցարարների հետ հանդիպման եկած ԱԺ փոխնախագահ Ալեն Սիմոնյանը խոստացավ նույն օրը թեմայի շուրջ Կառավարության շենքում հրատապ քննարկում հրավիրել, իսկ հետոարդյունքների հիման վրա նոր հանդիպում կազմակերպել պաշտոնատար անձանց ու ձեռնարկատերերի միջև:

«Կառավարության հետ հանդիպման լինել չլինելու մասին ոչինչ հայտնի չէ, արդյունքների մասին առավել ևս,- ասում են ակցիաի մասնակիցները,- ուստի ստիպված ենք ինքներս վերլուծության հիման վրա մեր առաջարկն անել՝ ներառելուՊետտուրքի մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին Ֆինանսների նախարարության ձեռնարկած նորնախագծում»:

Առաջարկությունները մինչ կառավարություն հանձնելը հանրային քննարկման են ներկայացնում 168.am-ի միջոցով և ակնկալում են ոչ միակողմանի առաջարկներ ու կառուցողական քննարկում:

«Առարկություններ և առաջարկություններ Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ. 

• ԳՐԱՎԱՏՈՒՆ 

Ներկայումս Հայաստանի Հանրապետությունում գործում է շուրջ 140 գրավատուն: Նշված գրավատների կեսից ավելին իրենց գործունեությունը ծավալում են Երևան քաղաքում, իսկ մնացածները՝ ՀՀ մարզերում: Հայաստանի Հանրապետությունում գործող գրավատներում միջինացված աշխատում են4-5 աշխատակից, որոնց միջին աշխատավարձը150000 ՀՀ դրամ է:

Քաղաքացիները դիմում են գրավատուն, որպեսզի հնարավորինս արագ ստանան կարճաժամկետ վարկեր իրենց մոտ ծագած հրատապ խնդիրները լուծելու համար, որը կլինի թե՛ առողջական, թե՛ կոմունալ կամ սոցիալական այլ խնդիրներով պայմանավորված: Փոխառու միջոցների հասանելիությունը հնարավորություն է տալիս հասարակության անդամներին բավարարել իրենց դրամի նկատմամաբ պահանջարկը: Երբեմն այդ պահանջարկը կարող է առաջանալ ծայրահեղ իրավիճակների հետևանքով, ինչը կարող է ստիպել նման իրավիճակում հայտնված անձին գնալ ծայրահեղ քայլերի, ընդհուպ մինչև հանցագործության: Բանկերը, իհարկե իրականցնում են համապատասխան գործառույթ, սակայն այնքան հասանելի չեն դարձնում վարկային միջոցները հասարակության անդամներին, որքան գրավատները:

Բացի այդ, բանկերը առանց մրցակցության կարող են հանգեցնել իրենց ծառայությունների թանկացման և դրանցից օգտվողների վիճակի վատթարացմանը: Որքան բարդ է վարկ ստանալը, այնքան թանկ է վարկը վարկառուի համար։ Եթե շուկայում վարկեր առաջարկողները նվազեն, մցակցությունը փոքրանա, ապա վարկային հարաբերություններում վարկատուն է դառնում ԹԵԼԱԴՐՈՂ վարկառուի համար:

Գրավատների առավելությունները բանկերի և վարկային կազմակերպությունների համեմատ

1. Վարկավորում են բացառապես ՀՀ դրամով, այսինքն՝ իրենց վրա են վերցնում ֆինանսական ռիսկերը. Դրամի արժեզրկում, Փոխարժեքի տատանում և այլն

2.  Վարկավորում են վատ վարկային պատմություն ունեցող անձանց

3. Վարկավորում են առանց եկամուտ հավաստող փաստաթղթերի պահանջի

4. Վարկավորում են առանց հաճախորդի վարկունակության ուսումնասիրության

5. Վարկավորում են ցանկացած շարժական գույքի գրավի դիմաց

6. Վարկավորում են արագ և շուրջօրյա ռեժիմով

7. Ժամկետանց վարկերի դեպքում վնաս չեն հասցնում վարկառուի վարկային պատմությանը

8. Գրավի առարկայի իրացման դեպքում լրացուցիչ պահանջ չեն ներկայացնում վարկառուին ինչպես բանկերը և վարկային կազմակերպությունները՝ էլ ավելի վատթարացնելով վարկառուի վիճակը:

Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀօրենքի նախագծով գրավատների պետական տուրքը ավելանումէ 60 անգամ կամ 6000 տոկոսով՝ 100 000 ՀՀ դրամից դառնալով 6 000 000 (վեց միլիոն) ՀՀ դրամ: Վերը նշված օրենքի այդպիսի փոփոխության արդյունքում ՀՀ-ում գործող գրավատների մեծամասնությունը կփակվի, իսկ ՀՀ մարզերում գործունեություն ծավալող գրավատները կփակվեն հիմնովին, քանի որ մարզերում գրավատների պորտֆելը համեմտաբար փոքր է, քան Երևանում, և մարզերի բնակիչները ընդհանրապես կզրկվեն նմանատիպ ծառայություններից:

• ՓՈԽԱՆԱԿՄԱՆ ԿԵՏԵՐ 

Ներկայումս Հայաստանի Հանրապետությունում գործում են շուրջ 200 փոխանակման կետեր: Նշված փոխանակման կետերի մեծամասությունը իրենց գործունեությունը ծավալում են Երևան քաղաքում, իսկ մնացածները՝ մարզերում: ՀՀ-ում գործող փոխանակման կետերում միջինացված աշխատում են 2-3 աշխատակից, որոնց միջին աշխատավարձը 100 000 ՀՀ դրամ է:

ՀՀ-ում գործող փոխանակման կետերը գտնվելով առևտրի ու սպասարկման կետերին մոտ և աշխատելով ավելի երկար աշխատանքային ռեժիմով՝ ծառայություններ են մատուցում ՀՀ քաղաքացիներին և Հայաստան այցելած զբոսաշրջիկներին, նպաստելով ապրանքների և ծառայությունների դիմաց ազգային արժույթով վճարմանը, բացառելով արտարժույթով կատարվող գործարքների իրականացմանը:

Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքի նախագծով փոխանակման կետերի պետական տուրքը ավելանում է 60 անգամ կամ 6 000 տոկոսով՝ 50 000 ՀՀ դրամից դառնալով 3 000 000 (երեք միլիոն) ՀՀ դրամ: Վերը նշված օրենքի այդպիսի փոփոխության արդյունքում ՀՀ-ում գործող փոխանակման կետերի մեծամասնությունը կփակվի, իսկ ՀՀ մարզերում գործունեություն ծավալող փոխանակման կետերը կփակվեն հիմնովին:

Աղյուսակն ի ցույց է դնում այն, որ բանկերը իրականցնում են մեծ թվով ֆինանսական գործառություններ և հնարավորություն ունեն ՀՀԿԲ-ի թույլատվությամբ իրականցնել նաև այլ գործառություններ, բավականին շատ են նաև վարկայինների կողմից իրակացվող գործառույթները: Գրավատները իրականցնում են միայն վարկերի տրամադրում դրամով շարժական գույքի գրավով բացառապես ֆիզիկական անձանց, փոխանակման կետերը ծառայություն են մատուցում բացառապես ֆիզիկական անձանց՝ բացառապես կանխիկ: Բնական է, որ լիցենզիայի տուրքի չափը համահունչ չի իրականցվող գործառնություններին:

Արդյունքում

• Ավելի քան 1300 ՀՀ քաղաքացի կդառնան գործազուրկ և ավելի քան 900 միլիոն ՀՀ դրամ տարեկան հարկ չի վճարվի պետական բյուջե:
• Կկրճատվեն գրավատներին և փոխանակման կետերին ծառայություն մատուցող պետական (ՀՀ ոստիկանություն, Սոս Սիսթեմս, Ֆինանսական համակարգի հաշտարար) և ոչ պետական կազմակերպությունների (առևտրային բանկեր, ապահովագրական ընկերություններ, կապի օպերատորներ և այլն) ֆինանսական մուտքերը։
• Պետությունը կխթանի այդ ոլորտում մոնոպոլ դիրքի ստեղծմանը՝ իր բացասական հետևանքներով:
• Կհակասի ներկայիս ժողովրդի վստահությունը վայելող կառավարության կողմից որդեգրած փոքր և միջին բիզնեսի աջակցության և խրախուսման քաղաքականությանը:
• Այդ բնագավառում կձևավորվի ստվերային շուկա, որը դուրս կմնա ՀՀ կենտրոնական բանկի վերահսկողությունից՝ ի վնաս ՀՀ քաղաքացիների:
• Ստվերային շուկայի մասնակիցները օգտվելով ստեղծված իրավիճակից կզբաղեցնեն օրինական հարկ վճարողների տեղը՝ նմանատիպ ծառայություններ մատուցելով քաղաքացիներին, չվճարելով որևէ հարկ և պետական տուրք:
• Պետությունը կցուցաբերի ոչ հավասար և անարդար մոտեցում ֆնանսական կազմակերպությունների նկատմամբ (առևտրային բանկերի պետտուրքը 3 մլն ՀՀ դրամից դարձնելով 7 մլն ՀՀ դրամ՝ ավելացնելով 2,3 անգամ, վարկային կազմակերպությունների պետտուրքը 500 հազար ՀՀ դրամից դարձնելով 3 մլն ՀՀ դրամ՝ ավելացնելով 6 անգամ, գրավատներինը 100 հազար ՀՀ դրամից դարձնելով 6 մլն. ՀՀ դրամ ավելացնելով՝ 60 անգամ, արտարժույթի փոխանակման կետերինը 50 հազար ՀՀ դրամից դարձնելով 3 մլն ՀՀ դրամ՝ ավելացնելով 60 անգամ):
• Պետությունը կնպաստի Հայաստանում ներկայումս գրեթե վերացված արտարժույթով իրականացվող գործարքների կատարմանը:
• Պետությունը կնպաստի հանրության մոտ բողոքի և վրդովմունքի ալիքի բարձրացմանը, վարկային պրոդուկտի թանկացման, բնակչության վարկունակության նվազման և մնացած ֆինանսական շուկայի մասնակիցների կողմից (մնալով գերիշխող դիրքում) բնակչությանը թալանման հետևանքով:

Մեր պետությունը որդեգրել է քաղաքականություն, որի հիմքում դրված է կոռուպցիայի դեմ պայքարը։ Կոռուպցիայի դեմ պայքարը պայմանավորված չէ միայն կաշառք վերցնողներին բռնելու մեջ, ինչը շատ կարևոր է, այլ նաև հավասար պայմաններ ստեղծել տնտեսվարողների համար։ Այս օրենքում կատարվող փոփոխությունները կոռուպցիայի ամենավառ դրսևորումներն են արտացոլված պետական մակարդակով։ Հզոր կազմակերպության համար սահմանելով ավելի ցածր պետական տուրք, քան մանրինը։ Պետական մակարդակով ստեղծելով անբարենպաստ պայմաններ մանր և միջին բիզնեսի համար՝ ստիպելով նրանց փակվել։ 

ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆ

Մտահոգվելով կատարվող օրենսդրական փոփոփության արդյունքում տնտեսությունում ձևավորվելիք անառողջ մթնոլորտի, տնտեսությանը հասցվելիք վնասի, քաղաքացիների համար առկա հնարավորությունների սահմանափակման, գործազրկության մակարդակի ավելացման և բնակչության սոցիալական վիճակի հետագա վատթարացման մասին՝ առաջարկում ենք չկատարել նման փոփոխություն վերը նշված օրենքում, այլ կատարել ավելի խորը ուսումնասիրություն, հիմնավորել տնտեսական հաշվարկներով և վերլուծությամբ՝ հաշվի առնելով բոլոր շահագրգիռ կողմերի կարծիքները, թե ինչու պետք է լինի հենց այդպիսին և ինչու է պետք այսքանով կամ այնքանով տարբերվի ոլորտի մնացած մասնակիցների կողմից կատարվող վճարումներից:

Հայտնում ենք նաև մեր պատրաստակամությունը մասնակցելու բոլոր քննարկումներին և կատարվող ուսումնասիրություններին»:

Այս առաջարկներն ու հիմնավորները այսօր բողոքի դուրս եկած ձեռնարկատերերը փորձում են ներկայացնել կառավարությանը, մասնավորապես՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին։

ԿԱՐԾԻՔ

1. Եկամտային հարկը քննարկվող ոլորտում կազմակերպությունների և անհատ ձեռնարկատերերի շահույթի վրա որևէ ազդեցությունչի ունենա, ինչպես նաև որևէ ազդեցություն չի ունենա նշված ոլորտի վարձու աշխատողների կողմից տնօրինվող աշխատավարձից եկամուտների վրա, որովհետև գրավատներում և փոխանակման կետերում բարձր աշխատավարձ ստացողներ գրեթե չկան:

2. Շահութահարկի դրույքաչափի նվազեցման առավելությունը կազմակերպությունների համար

Համեմատական աղյուսակ պետական տուրքի հետ (ՀՀ դրամով)

 Վերոնշյալ աղյուսակից պարզ է, որ բանկերի և վարկային կազմակերպությունների համար այս օրենսդրական փաթեթով ստեղծվում են ավելի բարենպաստ պայմաններ, իսկ գրավատներին կանգնեցնում են փակման եզրին, ինչով խթանում ենխոշորացումը և առաջացնում են մենաշնորհային դիրքի ռիսկ։

3. Գրավատների և փոխանակման կետերի հետ քննարկում չի եղել: Միգուցե բանկերի և վարկային կազմակերպությունների հետ քննարկում եղել է, որոնց դա ձեռնտու է:

4. Գործող գրավատների և փոխանակման կետերի 80%-ը հնարավորություն չի ունենա վճարելու պետական տուրքը, հնարավորությունկունենա վճարել միայն շատ փոքր մասը,ինչն էլ կհանգեցնի մենաշնորհի ստեղծման:

5. Չկա որևէ հստակ մեկնաբանություն կամ հաշվարկ որպես հիմնավորում այն պնդման, որ գրավատների կամ փոխանակման կետերի գոյությունը ռիսկային էՀՀ ֆինանսական կայունության տեսակետից: Անհայտ է, թե ինչ չափի և ինչ տիպի ռիսկերի կանխման մասին է խոսքը ևինչ է շահում Հայաստանի Հանրապետությունը նշված ոլորտը սպանելով: Մինչդեռ ակնհայտ է ֆինանսական շուկայում մրցունակության անկումը, բազմաթիվ ՀՀ քաղաքացիների գործազուրկ դառնալը և վճարվելիք հարկերի թվի նվազումը:

6. Մեծապես անհայտ են նաև առաջարկվող պետական տուրքերի հաշվարկման մեխանիզմները, եթե մի պահ համարենք, որ դրանց սահմանման նպատակը չի եղել ոլորտի իսպառ վերացումը:

Սյուզի Բադոյան