Ինչո՞ւ չեն փոխհատուցելու նախկինում զոհված զինծառայողների համար
Զինծառայողների կյանքին կամ առողջությանը պատճառված վնասների հատուցման, ազգ-բանակ գաղափարախոսության, ֆինանսական հարցերի, բյուջեի վրա ազդեցության և նախկինում զոհված զինծառայողների հանդեպ արդարության վերաբերյալ զրուցել ենք ՀՀ ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանի հետ:
– Պարոն Արամյան, աշխատող քաղաքացիներից 1000-ական դրամներ գանձելու դեպքում հաշվարկ արվե՞լ է, թե որքա՞ն է մուտք լինելու հիմնադրամ:
– Այո, կատարվել է, իրականացվել են բավականին մեծ ակտուարական հաշվարկներ, թե ինչ ելքային ցուցանիշներ ենք ուզում մենք ապահովագրենք, և դրա մուտքային ցուցանիշներն ինչքան են: 1000 դրամների հաշվարկի համար վերցվել է աշխատողների քանակը և տարեկանացվել է: Մենք միջինում 570-580 հազար աշխատողներ ունենք: Նրանց մասով հաշվարկվել է՝ մուտքային ցուցանիշն ինչքան է լինելու. ստացվում է` տարեկան մոտ 6.2-6.3 մլրդ դրամ է լինելու:
– Առանց նվազագույն աշխատավարձ ստացողների՞:
– Ոչ, նրանց մասով ևս հաշվարկված է, քանի որ նվազագույն աշխատավարձ ստացող անձանց համար այդ գումարը պետք է վճարի գործատուն: Օրենքով դրված է, որ նվազագույն աշխատավարձը 55 հազարից պակաս չպետք է լինի, և նույն հաշվարկը բյուջեում ենք դրել:
– Իսկ նվիրատուներից որքա՞ն է ակնկալվում:
– Դա չափելի չէ: Մենք ասում ենք՝ ազգովի բոլորս նույնակերպ պատասխանատվություն ենք կրում այս համակարգի ներդրման համար, բայց մյուս կողմից, եթե կան մարդիկ, որոնք նվիրաբերություններ կանեն՝ դա, բնականաբար, կմեծացնի պոտենցիալը: Որքան ֆոնդը մեծ լինի, այդքան կկարողանանք ծածկույթը մեծացնել: Բայց այս պահի դրությամբ, որպեսզի մենք սխալված չլինենք, ելքային ցուցանիշները հաշվարկվել են, թե պերմանենտ մուտքերը որքան են լինելու, նաև կառավարումից որքան եկամուտ ենք ստանալու. այդ ամբողջը հաշվարկված է: Կյանքը ցույց կտա: Աստված տա` 0 պատահարներ լինեն, բայց հաշվարկի համար վերցվել է նախորդ տարիների միջին վիճակագրականը` 100-150 նման պատահարներ` մահ և առաջին կարգի հաշմանդամություն: Հիմքում դրված է այն սցենարը, որ վերջին տարիներին լինում է: Ծածկույթը հաշվարկվել է սպաների համար` 10 մլն և 300 հազար դրամ, ենթասպաների համար` 10 մլն և 250 հազար դրամ, որ 20 տարի էլ պետք է ամեն տարի ստանան: Դա պրոյեկտելով, ակտուարական հաշվարկներով որոշում ենք ` բավարա՞ր է, թե՞ ոչ: Մեր հաշվարկներով՝ այդ 1000 դրամները բավարար են, որպեսզի մենք ամբողջությամբ ապահովագրական ինստիտուտը կայուն պահենք:
Այստեղ շատ կարևոր է, որ ազգության և վստահության մասին խոսելիս՝ հաշվի առնենք երկու կարևոր հանգամանք` համակարգի կայունությունը, որպեսզի ինքը պերմանենտ ցույց տա, որ կենսունակ է, և երկրորդ` թափանցիկությունը: Այդ երկուսն էլ ներդրված է:
– Ինչո՞ւ է ներդրվում ապահովագրական համակարգ, ինչո՞ւ չի ֆինանսավորվում բյուջեից: Եվ եթե այդ հատկացումը բյուջեից արվեր, դեֆիցիտի շեմը կանցնեի՞նք:
– Այստեղ որպես մեխ՝ դրվել է այն մոտեցումը, որ քանի որ ամեն դեպքում ազգաբնակչությունը լավ հասկանում է, որ սա նոր համակարգ է, և գումար է տալու դրա համար, փորձել ենք բյուջետային գործընթացներից ազատել: Բյուջեն նույնպես թափանցիկ է, գիտեք, մենք ունենք ինտերակտիվ բյուջե: Բայց այնտեղ պետք էր գնալ տողերով` հասարակական կարգ, անվտանգություն, պաշտպանություն, հետո պաշտպանության մեջ առանձին տողով պետք է գնար, որը կարող է շատ ավելի քիչ դյուրին լինել հասարակ քաղաքացու համար, քան առանձնացված 1000 դրամի տողը, որի արդյունքը հստակ կերևա:
Եթե այս գումարն ամբողջությամբ բյուջեով պտտվեր, դա դիտվելու էր՝ որպես եկամուտ և ծախս, որևիցե ազդեցություն դեֆիցիտի վրա չէր ունենալու: Այսօր էլ այդ գումարները մուտք են լինելու բյուջե և նույն չափով էլ ելք են լինելու, գնան հիմնադրամ: Այդտեղ որևիցե խնդիր չկա:
– Շատ է խոսվում բանակից թալանի, հարուստ-աղքատի հետ կապված արդարության մասին, բայց կա նաև արդարության մեդալի մյուս կողմը` ինչո՞ւ 2016թ. զոհվածի ընտանիքը պետք է զրկված լինի փոխհատուցումից և վճարի 2017թ. դեպքերի համար:
– Սա համակարգ է, և ապահովագրությունն իր մեջ ունի նմանատիպ խնդիր, որովհետև, եթե դու ապահովագրություն ես ներդնում, ապա պատահարի ռիսկի ծածկույթն ես տալիս: Եթե գաղափարը դրված է՝ որպես ապահովագրություն, դա է մոտեցումը: Եթե դնես՝ որպես սոցիալական ծրագիր, բնականաբար, նախորդներին պետք է բերեիր այդ համակարգի մեջ:
– Նախկին դեպքերի հարազատների համար դա ընկալելը բարդ կլինի:
– Շատ լավ հասկանում եմ, դրա համար նախկին դեպքերի համար պահպանում ես այն համակարգը, որ կա: Եթե ապահովագրության ինչ-որ համակարգ ես դնում, նույնապես ցավալի և նույնապես պատասխանատվություն ես կրում նախկին զոհերի մասով, որովհետև այդ մարդիկ մեր կյանքը, մեր տունն ու ընտանիքն են պաշտպանել և նույն կերպով արժանի են գովեստի և հարգանքի, ինչ որ մյուսները: Բայց հոգեբանական մոտեցումը նույնը պետք է լինի: Համակարգի տեսանկյունից մի պահ դուրս գանք զգացմունքային դաշտից, եթե ապահովագրություն է, պատկերացրեք, մենք դնում ենք պատահարների ապահովագրություն, արդյոք դա ճի՞շտ է, որ 2 օր առաջ տեղի ունեցած պատահարն ասի` գիտե՞ք ինչ կա, իմն էլ ապահովագրեք: Բայց ապահովագրության համար կա մի եզրույթ` այն միշտ առաջ է նայում, ետ չի կարող գնալ: Եթե մենք վերաիմաստավորենք դա, համակարգը դնենք այնպես, որ նախկիններն էլ փոխհատուցում ստանան, դա ստացվում է կիսաապահովագրական-կիսասոցիալական: Մենք գնացել ենք այն ուղիով, որ դեպի ապագան է ուղղված:
