«Մեր զինվորը այնպես է կրակում, որ հակառակորդը հասկանում է` մեկը կողքին պայթեց, հաջորդը ճակատին է դիպչելու». զորամասի հրամանատար
hayzinvor.am-ը զրուցել է զորամասի հրամանատար, փոխգնդապետ ՍՈՂՈՄՈՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ հետ:
թե ինչ տեղի ունեցավ սեպտեմբերի 24-ին եվ 25-ին հանրապետության հյուսիսարեվելյան սահմանին,
թե ինչպես հակառակորդը 10 րոպեում 14 անգամ կրակեց Դովեղի ու Բերդավանի ուղղությամբ,
թե ինչպես մի քանի հարվածով լռեցվեց թշնամու «խոշոր» կրակակետը,
թե ինչպես հակառակորդի զորքը խուճապահար փախավ՝ անպաշտպան թողնելով սեփական գյուղերը,
թե ինչպես բերդավանցիները անփորձանք խաղող հավաքեցին…
-Պարոն փոխգնդապետ, Ձեր հրամանատարությամբ գործող զորամասի թիկունքում սահմանամերձ յոթ բնակավայրեր են` Ոսկեպար, Բաղանիս, Ոսկեվան, Կոթի, Բարեկամավան, Դովեղ ու Բերդավան: Այստեղ ամեն օր լսվում է հակառակորդի կրակոցի ձայնը, սակայն սեպտեմբերի 24-ն ու 25-ը տարբերվում էին: Տպավորությունն այնպիսին էր` ասես պատերազմ էր…
-Լարված օրեր էին: Քսանչորսին հրաձգային զենքերի կռիվ էր, իսկ քսանհինգին` հրետանու: Սեպտեմբերի 24-ին մինչեւ լուսադեմ անդադար կրակում էին «ԴՇԿ» տեսակի գնդացրից: Ճնշեցինք: Առավոտը խաղաղ բացվեց: Հաջորդ օրը կրակոց չեղավ, միայն կեսօրին մեր գումարտակներից մեկի հրամանատարական կետի ուղղությամբ 82 մմ ականանետ կիրառեցին: Պարզ էր` նշանափորձի են բերում զենքը: Անմիջապես բարձրացրի զգոնության աստիճանն, ու զորամասի հրետանու պետի հետ շարժվեցինք այդ ուղղությամբ: Ավելի ուշ այդ նույն կրակային դիրքից նորից ականանետ գործածեցին: Վերադարձանք նախապատրաստած 120 մմ ականանետային մարտկոցի դիտակետ: Այդտեղից դաշտը պարզորոշ էր: Դիտարկեցինք և խնդիրներ առաջադրեցինք: Մենք ավելի վաղ հայտնաբերել էինք հակառակորդի կրակակետը և հաշվարկած ականանետ ունեինք այդ ուղղությամբ: Նրանք 10 րոպեում 14 անգամ կրակեցին Դովեղի ու Բերդավանի ուղղությամբ: Մենք էլ երկու անգամ կրակեցինք, երկրորդը շատ դիպուկ էր` ուղիղ կրակակետին: Եվս մի քանի հարված, և «խոշոր» կրակակետը լռեցվեց: Հակառակորդի զորքը խուճապահար սկսեց փախչել: Այնուհետեւ երկու այլ կետերից գործի դրեցին 60 մմ ականանետները: Մեկի ուղղությունը հետախուզված էր, մեր առաջին իսկ ականը խրվեց նրանց խրամատի մեջ: Հրետանու պետը հաշվարկեց մյուս կետը, և տղաներն անվրեպ գործեցին: Դաշտը ամբողջովին բաց մնաց, հակառակորդի գյուղերը` անպաշտպան…
-Ադրբեջանը կիրառեց զինատեսակներ, որոնք օգտագործվել են միայն պատերազմի թեժ շրջանում: Պարոն հրամանատար, ի՞նչ է նա փորձում ապացուցել` որ ռազմական հավասարակշռությունը խախտվել է հօգուտ իրե՞ն:
-Ծանր զինատեսակների կիրառումը, ըստ իս, նշանակում է` «արի կռվենք»: Հակառակորդը անընդհատ փոխում է մարտավարությունը` փորձելով մեզ վնաս հասցնելու գոնե մեկ ճանապարհ գտնել: Եվ չի գտնում: Այս անգամ էլ հրետանին գործի դրեց, ու նորից` պարտություն: Բայց, այնուամենայնիվ, ես չեմ ուզում թերագնահատել հակառակորդին, չեմ ուզում ասել, թե թույլ են: Ո՛չ, այդպես չէ: Պարզապես մենք ենք ուժեղ: Թող անհամեստ չհնչի, բայց շատ ուժեղ ենք: Մենք հաշված րոպեների ընթացքում երեք ականանետի համար նախատեսված դասակի կրակային կետ ենք ոչնչացրել: Կարծում եմ` հակառակորդը հետեւություն արեց` մեր զենքերն անընդհատ թարմացվում են, և դրանք լիարժեք պատրաստ վիճակում են:
-Փոխվե՞լ են արդյոք զորամասի խնդիրներն այս դեպքերից հետո:
-Հակառակորդի կրակային կետերը խոցելուց հետո պարզ էր` ձեռնամուխ են լինելու նորերի տեղաբաշխմանը: Այժմ ուժեղացրել ենք թե՛ հրետանային, թե՛ համազորային (հետախուզական) դիտարկումները: Պարզել ենք, թե որ կողմ է հակառակորդը տեղափոխվում: Այդ կետերն արդեն հաշվարկված են: Այնպես որ, այս պահին մեր հիմնական նպատակը հակառակորդի շարժի վերահսկումն է, նաեւ` բերդավանցիները խաղող են հավաքում, մենք էլ անընդհատ դիտարկում ենք: Հրաման է տրված անմիջապես խոցել այն կրակակետը, որից կփորձեն կրակել գյուղացու ուղղությամբ: Այլ կերպ լինել չի կարող. ժողովուրդն ամբողջ տարին հոգատարությամբ մշակել է հողը, ջանք թափել, և, երբ եկել է բերքը հավաքելու ժամանակը, հակառակորդն ասում է` ոչ: Ինչպե՞ս կարող ենք թույլ տալ. կրակի տակ հասունացած բերքը մեզ համար ուրիշ արժեք ունի: Այն կիլոգրամով չի չափվում, այլ գյուղացու արժանապատվության ցուցիչն է, նրա ուժի, կամքի արտահայտությունը…
Ընդհանրապես, առաջնագծում օրն է որոշում, թե ինչի պատրաստվես: Նայեք, հիմա իրիկնադեմ է, հանգիստ է, բայց այս լռությունը խաբուսիկ է: Այն թելադրում է բարձրացնել զգոնությունը: Մենք իրավունք չունենք որեւէ մանրուք աչքաթող անելու, դեռ չենք հասել այն վիճակին, որ թեթեւ շունչ քաշենք: Հակառակորդը պատժված է, և սպասվում է, որ նոր գործողությունների կդիմի… Այսօր նույնպես որոշիչ ժամանակներ են, և պատասխանատվությունը մեր ուսերին է, իմ սերնդակիցների: Մենք պատրաստ ենք: Մեր ստորաբաժանումների համար կիրառման շրջանները զբաղեցնելը արդեն րոպեների հարց է: Հրամանը տալիս ես և աչքդ էլ չես հասցնում թարթել, մեկը մյուսի հետևից զեկուցում են` «պատրաստ, պատրաստ, պատրաստ»: Մենք ավելի արագաշարժ ենք դարձել…
-Զինվորն էլ, բնականաբար, ավելի ինքնավստահ…
-Բոլորս էլ մարտական փորձ ձեռք բերեցինք և հիմա զենքը շատ ավելի վստահ ենք կիրառում: Այսօր դիրքում զինվորներիս ասացի` լսո՞ւմ եք խաղաղության ձայնը, դուք եք վաստակել, ձեր հմուտ գործողությունների արդյունքն է: Մեր զինվորին ընդամենը պետք է ճիշտ ուղղություն տալ, պետք է ոգեւորել, կողքին կանգնել, և նա կհերոսանա: Նա իր գործը կանի այնպես, ինչպես չես էլ պատկերացրել: Ես համոզվել եմ: Հակառակորդի դիտավորյալ, նշանացուցված կրակին պատասխանելու խնդիր եմ առաջադրում, և հարկ չկա րոպեն մեկ զանգելու: Գիտեմ` վերջին կրակոցը միշտ մերն է: Վերջին կրակոցը պետք է միշտ մերը լինի: Մեր զինվորը կրակում է ոչ թե ձայն ապահովելու համար, ոչ, մենք մեր պետության ունեցածը քամուն տալու իրավունք չունենք: Նա քիչ է կրակում, բայց այնպես, որ հակառակորդը հասկանում է` մեկը կողքին պայթեց, հաջորդը ճակատին է դիպչելու: Մեր զինվորի շնորհիվ է, որ հակառակորդը իր խրամաբջիջում իրեն ապահով չի զգում, կրակում է ու փախչում:
-Ի դեպ, ապահովության մասին, մենք այսօր դիրքերում ինժեներական կահավորման նորամուծություններ նկատեցինք: Կրակակետերը «վերազինե՞լ եք»:
-Դիրքի կահավորումն անընդհատ կատարելագործվում է: Ձեր նկատած նորամուծությունը նպատակ ունի բարձրացնելու կրակակետի ապահովության աստիճանը: Ի վերջո, ապահով դիրքից կրակ վարողը շահում է, քանի որ և՛ նշանառությունն է դիպուկ, և՛ իր գործողություններում է ավելի ազատ: Այսօր խրամատում ոչինչ սիրունության համար չի արվում, այդտեղից մարտ է վարվում: Մենք փորձում ենք հնարավորինս մխրճվել հողի մեջ, հողն է պահողը, ինչքան հողի մեջ խորն ես, այնքան ապահով ես:
Շուշան ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ
Լուս.` Արեգ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԻ
