«Այն փոփոխությունները, որ առաջարկում է Սերժ Սարգսյանը, մեր օրակարգում չկան»
Հարցազրույց «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նախագահ
Արայիկ Հարությունյանի հետ
– Պարոն Հարությունյան, «Քաղաքացիական պայմանագրի» առաջին համաժողովում Նիկոլ Փաշինյանը խոսեց հայրենադարձության մասին: Մայիսի 28-ին էլ Սերժ Սարգսյանն էր անդրադարձել նույն խնդրին և իր ելույթում հայտարարել, որ Հայաստանը համայն հայության հայրենիքն է: Այսինքն՝ այս առումով ՔՊ-ի ու իշխանության նպատակները համընկնո՞ւմ են:
– Այս դրույթը նոր չէ, նախկինում էլ է հնչել այլ քաղաքական ուժերի կողմից: Սփյուռքի հետ կապված մեր հիմնարար նպատակներից մեկն է, և մենք հայտարարել ենք, որ առաջիկա 20 տարիներին մենք պետք է ստեղծենք մի այնպիսի իրավիճակ, որը թույլ կտա կրկնապատկել ՀՀ բնակչությունը: Սա մեխանիկական գործողություն չէ, այսինքն՝ մենք մարդկանց մեխանիկական հրավերք չենք ուղարկում, այլ կարծում ենք, որ պետք է իրականացնենք ներքին բովանդակային այնպիսի փոփոխություններ, որոնք թույլ կտան դա իրականացնել: Այս նպատակը կապված է մի պարզ մտահոգության հետ, որ նման կերպ մենք կարողանանք լուծել մեր անվտանգության, տնտեսության և շատ այլ ոլորտների զարգացման հետ կապված խնդիրներ:
Ի վերջո, Հայաստանը կդառնա այն անվտանգության կղզին, որը թույլ կտա մեր հայ ժողովրդին հաստատվել այստեղ, և չպետք է մոռանանք, որ մեր Սահմանադրությամբ Հայաստանի Հանրապետության հիմնադիրը հայ ժողովուրդն է, և մենք պետք է նման պայմաններ ստեղծենք: Ինչ վերաբերում է Սերժ Սարգսյանի հայտարարությանը՝ հայտարարել կարելի է, բայց պետք է իրականացնել գործողություններ: Մեր հայտարարություններն ամրագրված են ծրագրերով և գործողությունների պլանով, որը մենք առաջարկել ենք մեր քաղաքացիներին և սփյուռքին, և կոչ ենք արել մեր քաղաքացիներին աջակցություն հայտնել մեզ՝ այդ ծրագրերն իրականացնելիս ընտրությունների ժամանակ, ու այդ ժամանակ արդեն կտեսնեք, թե ինչով են տարբերվում մեր հայտարարություններն իշխանության գտնվող Սերժ Սարգսյանի հայտարարություններից:
– Համաժողովում Դուք Ձեր ելույթում նշեցիք, թե մշտական ղեկավարներ չպետք է լինեն և, ձախողելու դեպքում, կարող է ու պետք է փոխվեն: Այդպիսով՝ փորձում եք հրաժարականի ինստիտո՞ւտ ներդնել, և ի՞նչ կտա դա:
– Այո, պատասխանատվության ինստիտուտն է ներդրվում, որովհետև նախկինում բոլորը, այդ թվում՝ և՛ իշխանությունում, և՛ ընդդիմությունում, հայտարարել են, որ պատասխանատվություն են ստանձնում որոշակի գործողությունների համար, սակայն այդ գործողությունները չիրականացնելու, ձախողելու, տապալվելու դեպքում նրանք միշտ պատճառներ են գտել արդարացնելու ձախողումները: Մենք հակառակ կողմից ենք գալիս՝ ասելով, որ որոշակի ժամանակահատվածի համար նախանշված ծրագրերը չիրականացրած ղեկավար մարմինը պետք է հաշվետու լինի իր արածների և ծրագրի չիրագործման համար և ուղիղ պատասխանատվություն կրի: Քաղաքակիրթ երկրներում դա լինում է նոր ընտրությունների միջոցով՝ ներկուսակցական կամ վստահության քվեն նորից ստանալով:
Եթե պատասխանատվության մեխանիզմը չգործի, ապա դա թույլ չի տա «Քաղաքացիական պայմանագրին» իրականացնել այն ծրագրերը, որոնք նախանշել է, բացի այդ, մշտական կարծրացած խմբերը նոր գաղափարներ չեն կարող գեներացնել, եթե այդպիսի ընտրությունների միջոցով ղեկավար մարմիններում տեղի չեն ունենում փոփոխություններ:
– Սերժ Սարգսյանը մայիսի 28-ին, կարծես, ակնարկում էր, որ հակված է խորհրդարանական կառավարման համակարգին: ՔՊ-ն հայտարարել էր, որ սահմանադրական փոփոխություններին չի մասնակցելու: Այնուամենայնիվ, երբ հանրաքվեի դրվեն փոփոխությունները, ՔՊ դիրքորոշումը ո՞րն է լինելու:
– Ճիշտն ասած, մենք Սերժ Սարգսյանի ակնարկները չենք ուզում մեկնաբանել: Երկրորդը՝ մենք հայտարարում ենք, որ սահմանադրական բարեփոխումների գործընթաց նախաձեռնելը Սերժ Սարգսյանի կեղծ օրակարգն է, և մենք ասում ենք, որ, եթե մենք ուզում ենք հասնել հաջողության և իշխանափոխության, ապա պետք է այս ընթացքում ձևավորենք ինստիտուցիոնալ ընդդիմությունը, և, եթե կունենանք ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն, ապա կապ չունի, թե ինչպիսի կառավարման համակարգ կլինի:
Այլապես, եթե մտնում ենք Սերժ Սարգսյանի նախանշած օրակարգի մեջ, մասնակցում ենք սահմանադրական բարեփոխումներին, ուրեմն մենք մասնակցում ենք մի գործընթացի, որի ժամանակ քննարկվելու է, թե Սերժ Սարգսյանն ինչպե՞ս պետք է վերարտադրվի, նա պետք է լինի վարչապե՞տ, նորից նախագա՞հ, թե՞ կուսակցապետ, որի մեծամասնություն ստացած կուսակցությունը ձևավորում է կառավարություն: Այն փոփոխությունները, որ առաջարկում է Սերժ Սարգսյանը՝ մեր օրակարգում չկան, կարծում ենք, որ նման քննարկումների գործընթացներին մասնակցելը միայն շեղելու է մեզ նախկինում նախանշված ծրագրերից:
– Այսինքն՝ հանրաքվեն է՞լ եք անտեսելու:
– Հանրաքվեն ըստ իրավիճակի կլինի: Մենք այս պահին ունենք այսպիսի դիրքորոշում:
– «Ինստիտուցիոնալ» ասվածը, օրինակ՝ հեռավոր գյուղերի պապիկ-տատիկներին ինչպե՞ս եք բացատրելու՝ դա ի՞նչ է, և ինչո՞ւ Ձեր ստեղծած ընդդիմությունը չի ձախողվի մյուսների պես: Մինչև հիմա բոլոր ընդդիմություններն ընդհանուր առմամբ նույն ճակատագրին են արժանանում:
– Ինստիտուցիոնալ ընդդիմությունը մեր վերջին 25 տարիների ընդդիմության ձախողումների վերլուծության արգասիքն է: Մենք գտնում ենք, որ այն 3 հիմնական բաղադրիչները, որ կան ինստիտուցիոնալ ընդդիմությունում՝ ապագայի ծրագիր, ստվերային կառավարություն և ընտրությունների ամբողջ գործընթացը վերահսկող առնվազն 6000-անոց թիմը, թույլ կտա, նաև հաշվի առնելով նախկին սխալները, իրականացնել իշխանափոխություն: Դա մեր վերլուծության արդյունքն է: Եվ մենք գտնում ենք, որ քանի դեռ չկա ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն, խոսել իշխանափոխության մասին՝ անհնար է:
Եվ մենք ասում ենք, որ, եթե մենք այդ ծրագիրն իրականացնենք 100%-ով, կասենք, որ պատրաստ ենք իշխանափոխությանը 100%-ով, կանենք 60%-ով, կասենք՝ 60%-ով, եթե կիրականացնենք 5%-ով, մենք կասենք, որ իրականացրել ենք 5%-ով: Մենք ամենևին էլ երաշխիք չենք տալիս, որ այս ծրագիրը հաջողելու է այնպես, ինչպես նախանշում ենք, բայց մենք մի շատ կարևոր բան ենք ասում, որ, եթե մենք այդ ծրագիրը չենք իրականացնում, մենք առնվազն մեր քաղաքացուն չենք խաբելու և արտահերթ ընտրությունների ու նմանատիպ գործընթացների կոչեր չենք անելու, քանի որ չունենք այն մեխանիզմները, որոնցով կարող ենք այդ իշխանափոխությունն իրականացնել: Ինչ վերաբերում է հեռավոր գյուղերում տատիկ-պապիկներին՝ ինստիտուցիոնալ ընդդիմությունը բացատրելու մասին հարցին, ապա ես Ձեզ հավաստիացնում եմ, որ մեր այցերը հեռավոր գյուղեր և մարզեր ցույց են տալիս, որ մենք շատ վատ պատկերացում ունենք մեր քաղաքացիների վերլուծական հնարավորությունների հետ կապված, և այն, ինչ մենք խոսում ենք մեր գրասենյակներում, այն, ինչ վերլուծում ենք, նմանատիպ վերլուծություններ մարդիկ անում են:
Երբեմն կարող է հեռավոր մի գյուղում մի պապիկից այնպիսի վերլուծություն լսես, որ կարծես պապիկը երեկ մասնակցել է քաղաքական քննարկման: Այսինքն՝ մարդիկ բավականին տեղեկացված են, մարդիկ իրենք էլ են վերջին 25 տարիների մեր ձախողումները վերլուծել և պատճառները հասկացել, և այն տեքստը, որ մենք ասում ենք, փաստացի համընկնում է այն մտահոգությունների և ցանկությունների հետ, որոնք այդ մարդիկ ունեն, և այստեղ որևէ խնդիր չենք ունենում մեր ծրագրերը հասու դարձնելու համար:
– Հայաստանում հերթական անգամ հանրությունը ոտքի է ելել, այս անգամ` էլեկտրաէներգիայի ու գազի գների բարձրացման դեմ: ՔՊ-ն պատրաստվո՞ւմ է առաջնորդել կամ մաս կազմել այս բողոքի ալիքին:
– ՔՊ-ի առանձին անդամներ շատ ակտիվ մասնակցում են այդ գործընթացներին, բայց քանի որ ՔՊ-ն նոր է ձևավորվել` որպես կուսակցություն, և վարչությունը նոր է ընտրվել, մենք դեռ նման հարցեր չենք քննարկել, ես դժվարանում եմ ասել, թե մենք ինչ լուծում կառաջարկենք ու ինչպես կմասնակցենք դրան` որպես կուսակցություն:
– Ըստ Ձեզ՝ ժողովրդի այս վրդովմունքն ավելի լուրջ շարժման կվերածվի՞, թե՞, եթե սակագինն ընդունելի սահմաններում բարձրացնեն, ընդունելի լուծում գտնեն, կմարի:
– Բարդ հարց է: Դա կախված է նրանից, թե այդ շարժումը ղեկավարող խումբը կամ մարդիկ ինչպիսի կազմակերպչական աշխատանք կտանեն և ինչ խնդիրներ կդնեն իրենց առջև: Կախված է նաև մոբիլիզացիայից, հանրության արձագանքից: Փորձը ցույց է տվել, որ որոշակի կազմակերպչական, գաղափարական լուրջ գործողությունների դեպքում հնարավոր է լինում կազմակերպել նման մոբիլիզացիա ու հասնել որոշակի հաջողությունների: Նման հաջողություններ մենք տեսել ենք թե՛ Մաշտոցի պուրակի հետ կապված, և թե՛ 150 դրամի հետ կապված: Բայց, միևնույն ժամանակ, մենք տեսնում ենք, որ բոլոր այս խնդիրների հիմքում կրկին ընկած է կազմակերպված ինստիտուցիոնալ ընդդիմության բացակայությունը, որը կվերցնի պատասխանատվությունն այդ խնդիրների լուծման համար և կառաջնորդի այդ շարժումները:
Ես գտնում եմ, որ քաղաքացիական նախաձեռնությունների գործողություններին նոր շունչ է պետք հաղորդել, նախաձեռնությունները մի նոր աստիճանի պետք է բարձրանան ու նոր պատասխանատվություններ ստանձնեն քաղաքական դաշտում: Փառք Աստծո, ՔՊ-ում մենք արդեն նման միտումներ տեսնում ենք, և վարչությունում ունենք շատ մարդիկ, որոնք նախկինում շատ ակտիվ են եղել քաղաքացիական նախաձեռնություններում, և իրենք են հասկացել, որ ավելի մեծ հաջողությունների հասնելու համար անհրաժեշտ է ինքնադրսևորվել, ընդգրկվել այնպիսի կառույցների մեջ, ինչպիսին «Քաղաքացիական պայմանագիրն» է:
