«Ի տարբերություն «Բարգավաճ Հայաստանի»՝ «Հիմնադիր խորհրդարանն» ավելի խոցելի է»
Հիմնադիր խորհրդարանի անդամների հետ կատարվածը հերթական անգամ ցույց է տալիս, որ Հայաստանում ձևական է միավորումների, հավաքների ազատությունը: Այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանը:
«Հայաստանում ընդհանրապես, իմ դիտարկմամբ, 90-ական թվականներից քաղաքական բանտարկյալների առկայությունը կապված է եղել ընդդիմության, այսպես ասած, թափի հետ: Այսինքն՝ իմ տպավորությամբ, երբ իշխանությունը զգացել է, որ տվյալ դեպքում ինչ-որ քաղաքական ուժ արդեն կարող է վտանգ սպառնալ իշխանությանը, ապա նրա նկատմամբ կիրառվել են ռեպրեսիաներ, և մենք ունեցել ենք քաղաքական բանտարկյալներ: Այս տեսակետից այդպիսի առաջին դեպքը 95թ. Հայ հեղափոխական դաշնակցության նկատմամբ կիրառված ռեպրեսիաներն էին, հետո՝ ԱԺՄ-ի հետ կապված ռեպրեսիաները, և այդպես շարունակ: Հաճախ դրանք համընկել են նախագահական ընտրությունների, հետընտրական շրջանի հետ, և մեծ մասամբ այդ քաղբանտարկյալներն ազատ են արձակվել, երբ իշխանությունն արդեն զգացել է, որ ընդդիմությունն իրենից վտանգ չի ներկայացնում:
Վերջին շրջանում մենք ունենք մի փոքր աննախադեպ երևույթներ: Մեկը 2 տարի առաջ Շանթ Հարությունյանի և ընկերների դեպքն էր: Ես չէի ասի, որ մեծ վտանգ կար, և ես չեմ կարծում, որ նրանց արաքի մեջ հանցագործության տարրեր կային՝ այդպիսի խիստ պատիժ սահմանելու համար, որովհետև լավագույն դեպքում կարող էր վարչական ինչ-որ տույժի հարց լինել:
Եվ կարծես թե ինչ-որ սահմանն անցան Հայաստանի իշխանությունները, և այդ նույն համատեքստում եմ ես դիտում «Հիմնադիր խորհրդարանի» անդամների ձերբակալումը: Կամ նրանք նկատել են վտանգ (բայց ես այդպես չէի մտածում), կարծես թե առաջին վտանգը նրանք կարողացան սպառնալիքի անվան տակ վերացնել. դա ԲՀԿ-ի վտանգն էր: Իսկ հիմա պարզվում է՝ դաշտը դեռևս մինչև վերջ մաքրված չէ, և հաջորդ հարվածը ստացավ «Հիմնադիր խորհրդարանը»: Այստեղ շատ կարևոր մի խնդիր կա. ի տարբերություն «Բարգավաճ Հայաստանի»՝ «Հիմնադիր խորհրդարանն» ավելի խոցելի է (պայմանական բառ եմ ասում): Ի՞նչ տեսակետից է խոցելի:
Հայաստանի հիմնական քաղաքական ուժերը, չգիտեմ՝ ինչից ելնելով՝ խանդից, թե ինչից (ես չէի ասի, թե այդտեղ գաղափարական հարց կա), ուղղակի կամ անուղղակի ադարացնում էին իշխանությունների ձեռագիրը «Հիմնադիր խորհրդարանի» նկատմամբ: Խոսքը վերաբերվում է և´ բերձորյան դեպքերին, և´ Գյումրիի դեպքերին: Մի դեմքով, իհարկե, ասում էին, որ ծեծը, բռնությունը վատ բան են, բայց մյուս դեմքով կարծես լրիվ արդարացնում էին այդ ամեն ինչը: Եվ այս տեսակետից էլ կարծես թե Հայաստանի իշխանությունների ձեռքերն ավելի ազատվեցին, որ քաղաքական լուրջ քննադատություն չի լինելու և արդեն կարծես թե համաձայնության են եկել: Եվ գլխացավանքից ազատ լինելու համար, համենայն դեպս, որոշեցին այս դաշտն էլ մաքրել: Մնացած բոլոր քաղաքական ուժերը կարծես թե այս կամ այն ձևով հարմարվել են, և հիմա հերթը հասել է չհարմարվողներին պատժելուն»,- ասաց նա:
Ավետիք Իշխանյանի խոսքով՝ ողջամիտ մարդիկ կհասկանան, որ Քննչական կոմիտեի ձևակորպումները շղարշ են: «Պետք է ասել, որ «Հիմնադիր խորհրդարանը» բավականին բաց էր գործում, բավականին թափանցիկ էր գործում և գաղտնի բաներ չէր անում: Եվ չեմ կարծում, որ նրանք հատուկ դրդեին զանգվածային անկարգությունների կամ չգիտեմ ինչերի: Ես համոզված եմ՝ սրան կհաջորդի քաղաքական, իշխանական տարբեր ուժերի լուրջ դեմքի արտահայտությամբ հետևյալ խոսքերը, որ դա կազմակերպվում էր օտար ուժերի կողմից, և ճիշտ են արել մեր իրավապահ մարմինները, որ այդպես են արել: Ավելի մեղմերը, որոնք չեն ուզենա ցույց տալ, որ իրենք իշխանության կողմն են, կասեն՝ մենք կհետևենք նախաքննությանը, տեսնենք՝ ինչպես է կատարվում և այլն:
Այդ ամեն ինչը մենք լսել ենք: Բայց փաստն այն է, որ սրանք քաղաքական հետապնդումներ են, և հնարավոր է՝ մենք ունենք քաղաքական բանտարկյալների նոր հոսք: Ես այսպես կգնահատեմ: Եվ սա հերթական անգամ ցույց է տալիս, որ Հայաստանում ձևական է միավորումների, հավաքների ազատությունը: Ձևական բնույթ է կրում այնքանով, ինչքանով առայժմ չի անհանգստացնում իշխանություններին»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Ավետիք Իշխանյանը՝ նշելով, որ դժվարանում է ասել, թե հետագայում ինչ կկատարվի, դա կախված է քաղաքական մթնոլորտից:
