Ռուբեն Բաբայան. Ասում են` տվեք հողերը մեզ, բայց տան ի՞նչ անենք, ո՞ւմ հետ տան
Ինչպես հայտնի է, վերջերս Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Առաջինը Հայաստան-Սփյուռք համաժողովի ընթացքում հայտարարել էր, որ դիմելու է Թուրքիայի Սահմանադրական դատարան՝ Սիսի կաթողիկոսարանը և կիլիկյան այլ պատմական եկեղեցական տարածքներ հայությանը վերադարձնելու պահանջով: Ըստ նրա, եթե Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանը մերժի այդ հայցը, ապա ինքը կդիմի Եվրոպական դատարան:
Արամ Առաջինի այս հայտարարության մասին այսօր տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսում իր կարծիքն արտահայտեց Տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը` ասելով, որ եթե մենք մեր հարցերը փորձում ենք լուծել իրավական դաշտում, դա միայն ողջունելի է.
«Ես կցանկանայի այդ առաջարկությունը չընկալել զուտ մասնակի օրինակի ձևով. կարծում եմ` եթե մտածողությունը գնում է այդ ուղղությամբ, դա կարելի է միայն ողջունել, ընդ որում՝ ոչ միայն այդ ունեցվածքի և շինությունների վերաբերյալ, այլև բոլոր հարցերում: Իրավական մոտեցումները, կարծում եմ, ամենաճիշտն են:
Մենք հաճախակի ենք հայերի ցեղասպանությունը համեմատում հրեաների Հոլոքոստի հետ, ասում, որ գերմանացիները նորողություն խնդրեցին, իսկ թուրքերը` ոչ, մոռանալով, որ գոյություն ուներ դատավարություն, որն իրավական դաշտ բերեց բոլոր հարցերը: Բայց այստեղ, կարծում եմ, ամենակարևորն այն է, թե ինչքանով ենք մենք պատրաստ բոլոր հարցերը տանել իրավական դաշտ, քանի որ իրավական հարթության մեջ դու ճանաչում ես վերին ատյանի դատարանը, դու պետք է պատրաստ լինես ներկայացնելու քո բոլոր հիմնավորումները, պետք է պատրաստ լինես գործելու այդ խաղի ընդհանուր կանոններով և դու պետք է պատրաստ լինես ընդունելու այն որոշումը, որը կկայացնի դատարանը:
Այստեղ, կարծում եմ, մենք շատ ենք թերացել իրավական առումով, մենք այդքան էլ պատրաստ չենք: Մենք պետք է մեծ նախապատրաստական աշխատանքներ կատարենք, իրավական և գիտական աշխատանք կատարենք, քանի որ անպաշտպան ու դատարկ ձեռքերով մտնել դատարան հնարավոր չէ»:
Ռ. Բաբայանի կարծիքով` չնայած այս ամենին` որպես առաջին քայլ` այն նաև որոշակի չափով կփոխի մեր մտածելակերպը, կտանի դեպի իրավական դաշտ բոլոր հարցերում, քանի որ մեր առօրյայում, մեր կենցաղում, ըստ նրա, մեզ պակասում է հենց իրավական դաշտը, հարցերը իրավական տեսակետից լուծելու, կարգավորելու անհրաժեշտությունը:
Ըստ Ռուբեն Բաբայանի` իրավական դաշտում մենք երբեք հաղթանակի չենք հասնի, եթե մեր սլաքն ուղղենք թուրքերի դեմ, այլ ոչ թե Թուրքիայի պետության.
«Մեղավորը լինում է պետությունը, ժողովուրդը մեղավոր չի լինում: Եթե մենք հակառակը մտածենք, ուրեմն՝ ավելի լավ է` որևէ միջազգային դատարան չմտնենք, այդ փաստարկներով մենք պարտված ենք լինելու ի սկզբանե: Մի բան էլ կա. մենք սովոր ենք մեղադրելու այն հայերին, որոնք գնում են Թուրքիայում աշխատելու, ապրելու, բայց մոռանում ենք, որ մարդիկ գնում են իրենց հայրենիք ի վերջո: Չէ՞ որ այդպես է հայրենք ստեղծվում: Եթե այնտեղ չլինի սեփականություն ու բնակչություն, մնացածը դեմագոգիայի հարց է: Ասում են` տվեք հողերը մեզ, բայց տան ի՞նչ անենք, ո՞ւմ հետ տան, այնտեղի բնակչության հետ ի՞նչ անենք: Դուք այնտեղ ոչ մի հայ չունեք ապրող, տան այդ միլիոնավոր քրդերով, ի՞նչ անենք: Այսինքն` հուզական էլեմենտը պետք է թողնել գրականությանը, արվեստին և այլն: Իրավական դաշտում այս բոլոր հարցերը պետք է լուծել սթափ գլխով»:
Անդրադառնալով այն հարցին` արդյոք դատարան դիմելու այս քայլն ուշացա՞ծ չէր` պարոն Բաբայանը պատասխանեց, որ պետք չէ մոռանալ, որ դեռևս 20-30 տարի առաջ նման հարցով դիմելը Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանին միանշանակ որևէ արձագանք չէր ունենալու. «Այստեղ կա նաև մեկ այլ շատ կարևոր բան. եթե Թուրքիայի վերին ատյանի դատարանը չընդունի այն որոշումը, որը մենք կարծում ենք արդարացի, ապա այժմ կա Եվրոպական դատարան, որն առաջ չկար: Որևէ մեկը որևէ լավ քայլ անելիս չպետք է մտածի, որ ուշացած է»:
