Արվեստագետը չպետք է հույսեր կապի կառավարության հետ

ժակ Պողոսյանը հայազգի դերասան է, ով ապրում է Բուենոս Այրեսում: Նրան հյուրի կարգավիճակով հրավիրել էին «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնին: Իսկ առաջին անգամ Հայաստան էր եկել դեռևս 10 տարի առաջ: Բացի թատերական արվեստից,  Ժ. Պողոսյանը զբաղվում է նաև որոշ ֆիլմերի դիստրիբյուտիվ աշխատանքներով: Այսօրվա թե՛ ֆիլմարտադրության, թե՛ թատերական արվեստի միտումներն անհանգստացնում են նրան:

– Գիտեք, մենք այսօր ունենք նոր սերունդ, ֆիլմարտադրության նոր դպրոց, բայց, ցավոք, այսօր պակասում է մի շատ կարևոր բան` զգացմունքայնությունը: Իսկ արտադրությունը ենթադրում է, որ դու ինչ-որ բան ենթարկում ես տրանսֆորմացիայի, որպեսզի ստանաս մեկ այլ բան: Իսկ այսօր կինոարտադրության վերջնական արտադրանքը, այսինքն` ֆիլմը, մեծամասամբ, արվում է կինոփառատոներին ցուցադրելու համար, իսկ ֆիլմը պետք է նախևառաջ արվի հասարակության համար: Մեր օրերում ֆիլմերի թեմաները հաճախ նորաձև են, որտեղ երբեմն պակասում է մարդու սոցիալական պահանջը:
– Այսինքն` ֆիլմարտադրության մեջ գաղափարական ճգնաժա՞մ կա:
– Այո՛, ճիշտ ես: Հայ կինոյի պատմությունը բավական հարուստ է: Մենք ունենք այնպիսի հանճար, ինչպիսին Համո Բեկնազարյանն է: «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի բացմանը դիտեցի նրա «Շոր և Շորշոր» ֆիլմը: Նա խենթ էր, հանճար, ում, ցավոք, չենք ներկայացնում աշխարհին: Ես, իհարկե, սիրում եմ Սերգեյ Փարաջանովին, բայց Հ. Բեկնազարյանն էլ հանճար էր:
– Իսկ արդյո՞ք այդ ստեղծագործ մտքի ճգնաժամը կա նաև թատերական արվեստում: Երբեմն կարծիքներ են հնչում, թե թատրոնը դանդաղ մահանում է:
– Ինքս լսել եմ նման կարծիքներ, թե թատրոնը մահանում է, բայց կարող եմ վստահաբար ասել, որ թատրոնը չի մահանում և երբեք չի մահանա: Կան մարդիկ, ովքեր, իսկապես, զգում են թատրոնը: Ընդհանրապես, ամեն կերպ փորձում եմ փոխանցել զգացմունքները: Հիմա աշխատում եմ մի ներկայացման վրա, որտեղ նպատակ ունեմ ցույց տալ բանաստեղծ Լորկայի կյանքը: Երբ դու սկսում ես խաղալ, խոսել յուրաքանչյուր հանդիսականի համար առանձին-առանձին, այսինքն` անհատապես, զգում ես լսարանը: Մինչ ներկայացումն ամեն բան, կարծես, վիրտուալ է, իսկ արդեն ներկայացման ժամանակ ամեն բան, ասես, դառնում է շոշափելի: Մարդկանց նախասիրությունները տարբեր են. ոմանք սիրում են կատակերգություններ, ոմանք` ողբերգություններ, ոմանք` դրամաներ, և այդ հարցում որևէ առարկություն չկա: Այսօր նկատելի է նաև թատրոնի էվոլյուցիան: Շատ ռեժիսորներ որոշ հեղափոխական սցենարներ են ներմուծում թատրոն, բայց ինքս կողմնակից եմ դասական թատերարվեստին: Մենք կարող ենք կրկնօրինակել, նորամուծություններ ունենալ, բայց երբեք չպետք է մոռանանք մեր արմատները:
– Ի՞նչն է Ձեզ այսօր անհանգստացնում թատերական արվեստում:
– Ամեն օր ես տեսնում եմ ավելի ու ավելի վատ բաներ, որոնք ինձ անհանգստացնում են և դարձնում անհանդուրժող: Ինչպես, օրինակ, մեր օրերում մենք ապրում ենք քաղաքականապես շատ կարևոր պահ, որն ավելի նյարդային է դարձնում մեզ: Երբ արվեստագետը, մտավորականն իր հույսերը կապում է Կառավարության հետ կամ ինչ-որ աջակցություն է ակնկալում նրանից, ապա նա դառնում անազատ: Իսկ եթե արվեստագետն ազատ չէ, ապա նա չի կարող ստեղծագործել: Արվեստագետը պետք է նախևառաջ ստեղծագործի իր, այլ ոչ` մեկ ուրիշի համար: Արվեստագետի ազդեցությունը պետք է բնական լինի, եթե խոսքը բնական չլինի, ապա մեծ ռիսկայնություն է պարունակում: Ընդհանրապես չեմ սիրում հաղորդագրություններ կամ մեսիջներ ցանկացած հարցում: Ազատությունն ամեն ինչ է մարդու կյանքում: Եվ կարծում եմ` Լորկայի կյանքը լավագույն հաղորդագրությունը, մեսիջն է` ազատություն, արվեստ և խիզախություն: Լորկան սյուրռեալիստ չէր, միգուցե նրա վաղ գործերն էին կրում սյուրռեալիզմի ազդեցությունը: Իսկ նրա ստեղծագործությունները խիստ անհրաժեշտ են մեր ժամանակների համար:
Հարցազրույցը`
ՄԱՐԻՆԵ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻ