Արցախ

Զինված ուժերում վերջին շրջանում գրանցվող միջադեպերի վերաբերյալ Արցախի Հանրապետության ՊԲ-ում նախօրեին ռազմական խորհրդի նիստ է կայացել:

Բացարձակ արդյունավետ չէր, եթե մեր դիմաց դրված է նպատակ՝ խոսել կարգավորման և լուծման մասին, որովհետև ինչպես տեսանք այդ 50 րոպե փոխհրաձգությունից, շատ քիչ խոսվեց բուն կոնֆլիկտի ապագայի մասին, ավելի շատ կենտրոնացել էին պատմական էքսկուրսի մեջ, և արդյունավետությունը մինիմալ էր մեզ համար:

Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստականների համագումարի համակարգող Մարիամ Ավագյանի խոսքով՝ Մյունխենի անվտանգության համաժողովի շրջանակներում Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հանդիպումից հետո, վարչապետ Փաշինյան իր էջում տեղադրեց մյունխենյան վեց սկզբունքները, որով փորձում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առջև դնել նոր սկզբունքներ, որոնք ամբողջովին տարբերվում են մյուսներից։

«Հարցն այն է, որ Նիկոլ Փաշինյանը վախենում է, Փաշինյանը հասկանում է, որ գուցե հասարակությունը պատրաստ չէ այն սցենարին, որն ինքն ունի, հայաստանյան հասարակությունը գուցե պայթի»,- «168 Ժամի» հետ զրույցում ասել է ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով Մյունխենում Փաշինյան-Ալիև հրապարակային դեբատին: Տարասովը ենթադրել է, որ, եթե ներկայումս հանձնում են երկու շրջան՝ ինչ-որ բանի դիմաց, հայերը ոտքի կկանգնեն:

Քաղաքագետ Ալեքսանդր Մարգարովը 168.am-ի հետ զրույցում նշեց՝ պետք է հասկանալ, թե ինչ նպատակով է ընտրվել այս ձևաչափը. եթե խոսքն ընդամենը կողմերի դիրքորոշումների ներկայացման մասին է, ապա հասկանալի է, եթե խնդիր ունեին առաջընթաց գրանցել կարգավորման գործընթացում, դա դժվար թե կարելի է ակնկալել:

Ադրբեջանի վաղեմի երազանքն է հակամարտությունը ներկայացնել որպես Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տարածքային վեճ, որտեղ միջազգային պրակտիկան նախընտրում է պաշտպանել տարածքային ամբողջականությունը։

«Ադրբեջանը թող պատրաստվի ու գնա Արդարադատության միջազգային դատարան, մենք կարող ենք ամեն ինչ այնպես լավ կազմակերպել, որ Ադրբեջանի բոլոր փաստարկները ջախջախենք։ Զարմացած եմ, որ Ալիևի պատկերացումներն այդքան մակերեսային են, մասնավորապես՝ սեփական պատմության իմացությունը, չնայած սա բնական է, քանի որ նրանք այդքան էլ սեփական պատմություն չունեն։ Սա է պատճառը, որ կարծես թե երրորդ դասարանի աշակերտի պատասխաններ լինեին։ Ադրբեջանը որևէ փաստարկ չունի»,- շեշտեց Դավիթ Բաբայանը։

Հայաստանյան հասարակությունը, այդ թվում՝ Փաշինյանի ընտրազանգվածը, ցանկանում է հասկանալ, թե ինչ է կատարվել, սակայն որևէ օբյեկտիվ վերլուծություն չի ստանում։ Ընդհանուր անվտանգությանը վերաբերող հարց է, որն անհանգստացնում է բոլորին՝ անկախ քաղաքական հայացքներից։

Փաշինյան-Ալիեւ բանավեճը եւս մեկ անգամ ապացուցում է, որ պաշտոնական Բաքուն պատրաստ չէ որեւէ նորմալ, կառուցողական քայլի:

Ակնհայտ է, որ ադրբեջանաարցախյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում առկա են տագնապահարույց զարգացումներ։ Այլևս փաստ է, որ, այսպես կոչված, Ղարաբաղի «ադրբեջանական համայնքը» ստատուսով օժտելու, նրան բանակցային կողմի վերածելուն ուղղված քայլեր են ձեռնարկվում։ Ընդ որում՝ մենք տեսնում ենք, որ պաշտոնական Բաքվի այս մտադրությունն ընկալելի է միջնորդների կողմից։ Ըստ այդմ՝ հարցը հետևյալն է՝ հաջողվե՞լ է արդյոք ադրբեջանական կողմին հաջողության հասնել այս հարցում։ Այնպիսի տպավորություն է, որ՝ այո՛։ Տվյալ դեպքում ես որպես հիմք եմ ընդունում ՀՀ արտաքին գերատեսչության վերջին հայտարարություններում տեղ գտած «Արցախի ժողովրդի ընտրյալ ներկայացուցիչներ» եզրը։

Վերջերս ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախմբի գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը մի փաստաթուղթ էր հրապարակել, որի ամբողջական տարբերակը տրամադրեց նաև 168.am-ին: Եվ ըստ այդ՝ ԱՄՆ Պետական քարտուղարության (Արտաքին գործերի նախարարություն) գաղտնազերծված փաստաթղթի՝ 1993թ. մայիսի 29-ին, ՀՀ-ում ԱՄՆ-ի առաջին դեսպան Հարրի Գիլմորի հետ առաջին հանդիպման ընթացքում ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնակատար Ժիրայր Լիպարիտյանը ցանկացել է շեշտել՝ եթե Քելբաջարը պահելը ներկա Հայաստանի բնակչության համար համախմբման կոչ պիտի լինի կամ գերնպատակ, ապա Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ու նրա կառավարությունը հրաժարական կտան:

 ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծման բանակցային գործընթացում առաջ է քաշում միկրոհեղափոխությունների գաղափարը:

Եթե նախագահ Ալիեւն ուզում է խորանալ պատմության մեջ, ապա ես կարող եմ հիշեցնել նրան, որ հայոց թագավոր Տիգրան Մեծի ժամանակներում Հարավային Կովկասում Ադրբեջան անվանումով երկիր գոյություն չի ունեցել

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ևս մեկ անգամ վերահաստատեց` Լեռնային Ղարաբաղը երբեք չի եղել անկախ Ադրբեջանի կազմում․ ինչպես Ադրբեջանն է անկախություն ձեռք բերել Խորհրդային Միությունից, այնպես էլ Լեռնային Ղարաբաղը` Ադրբեջանից և Խորհրդային Միությունից: Փաշինյանը նաև նշեց, որ հիմնահարցի կարգավորման բանակցությունների համար նոր գաղափարներ առաջ քաշելու ահրաժեշտություն է տեսնում: 

Վարչապետն ընդգծեց, որ միջազգային հանրությունը պետք է շատ հստակ շեշտի, որ ԼՂ հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում։

Մի՛միայն։ Թող մեծամիտ չհնչի, բայց սա ասում եմ իմ փորձից ու հավատացնում եմ՝ ոչ բնավ հեշտ փորձից, քանզի ես Մյունխենում չէի նրանց հետ վիճում, այլ իրենց իսկ տարածքում։

Արցախը չունի ներկայացուցիչներ, Արցախն ունի օրինական ընտրված իշխանություն:

Բոլորս գամվել էինք էկրաններին ու, անկախ ներքաղաքական հայացքներից, շունչներս պահած երկրպագում էինք Հայաստանը ներկայացնող մարդուն։

Մարտունի քաղաքի բնակիչ, 1984թ. ծնված Շ. Ս.-ն վարելով «Նիսսան Իքստրաիլ» մակնիշի ավտոմեքենան, փետրվարի 13-ին ժամը 18:55-ի սահմաններում Մարտունի քաղաքի Ազատամարտիկների և Խաչատրյան փողոցների հատվող խաչմերուկի հետիոտնային անցման վրա վրաերթի է ենթարկել Մարտունի քաղաքի բնակիչ, 2011թ. ծնված Ա. Ս.-ին, ինչի հետևանքով վերջինս գանգուղեղային փակ տրավմայով, աջ սրունքի ստորին երրորդի պատռված վերքով տեղափոխվել է Մարտունու շրջանային բուժմիավորում:

«Ընդդեմ իրավական կամայականությունների» հասարակական կազմակերպության գործադիր տնօրեն, Արցախի հարցերով փորձագետ Լարիսա Ալավերդյանը 168.am-ի խնդրանքով անդրադարձել է Արցախում սպասվող խորհրդարանական և նախագահական ընտրություններին, գնահատել Արցախի նախագահի թեկնածուների հնարավորությունները:

Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանը փետրվարի 15-ին ընդունել է կինոռեժիսոր եւ սցենարիստ Սամվել Թադեւոսյանին: Այս մասին հայտնեցին Արցախի Հանրապետության նախագահի աշխատակազմի տեղեկատվության գլխավոր վարչությունից:

Փետրվարի 9-ից 15-ն ընկած ժամանակահատվածում արցախա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գոտում հակառակորդը խախտել է հրադադարի պահպանման ռեժիմը շուրջ 120 անգամ` տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից հայ դիրքապահների ուղղությամբ արձակելով ավելի քան 1100 կրակոց:

Փետրվարի 15-ին ՊԲ շտաբում՝ բանակի ռազմական խորհրդի անդամների և ռազմաիրավապահ մարմինների ղեկավարների մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ծառայողական խորհրդակցություն, որը վարում էր ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Կարեն Աբրահամյանը: Խորհրդակցության ընթացքում քննարկվել են վերջին շրջանում Արցախի զինված ուժերում տեղ գտած մահվան ելքով դեպքերին վերաբերող հարցեր:

 Արցախի Հանրապետությունում մարտի 31-ին կայանալիք նախագահական ընտրություններին մասնակցելու հայտ է ներկայացրել 12 թեկնածու. ԱԺ ընտրություններին մասնակցելու հայտ է ներկայացրել 6 կուսակցություն և մեկ դաշինք: 

Փետրվարի 14-ին՝ ժամը 19:00-ի սահմանում, ՊԲ արևելյան ուղղությամբ տեղակայված զորամասերից մեկի պահպանության տեղամասում, դեռևս չպարզված հանգամանքներում, մահացու հրազենային վիրավորում է ստացել ՊԲ պայմանագրային զինծառայող, 1997թ. ծնված Հայկ Ներսեսի Ասրյանը:

«Բանակ վերադառնալու առաջարկներ չեմ ստացել, ինչպես գրում է մամուլը»: Այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց «Հայկազովի» զորամասի նախկին հրամանատար Գրիգորի Սահակյանը, ով օրեր առաջ հայտարարեց, որ հրաժարվում է Արցախի «Վստահություն» կուսակցության նախագահի լիազորություններից և անդամությունից:

Վաղը` փետրվարի 15-ին, անվտանգության հարցերով Մյունխենյան համաժողովում Ղարաբաղյան հակամարտության հարցով քննարկում տեղի կունենա ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի միջև:

Քիչ առաջ ԿԸՀ են հանձնվել Արցախի առաջատար քաղաքական ուժի՝ «Ազատ հայրենիք» կուսակցության առաջնորդ, ԱՀ նախկին վարչապետ Արայիկ Հարությունյանի՝ որպես նախագահի թեկնածու գրանցման փաստաթղթերը:

 Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Մյունխենի անվտանգության համաժողովի շրջանակում կմասնակցեն Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի վերաբերյալ քննարկմանը:

Միակողմանի գործողություններով հնարավոր չէ ղարաբաղյան հարցը լուծել։