Եթե մեր առջև խնդիր ենք դրել դառնալու այնպիսի հասարակություն, որը կատարում է ճիշտ ընտրություն, ապա պետք է այդ հասարակությունը հստակ կարողանա տարբերել մանիպուլյացիան ճշմարտությունից, և խոստումը՝ ծրագրից:
Խորհրդարանի արտահերթ ընտրությունները ստվերեցին ամեն ինչ: Տեղեկատվական հոսքերում միայն նախընտրական քարոզարշավ է ու սպորտային լուրեր: Ստուգեք ու ինքներդ կհամոզվեք, որ լրատվամիջոցներում տնտեսական տեղեկատվություն համարյա չկա:
Մայիս ամսից սկսած, արդեն գրեթե 7 ամիս գործող իշխանությունը համարյա բոլոր մակարդակներում խոսում է հարկային ստվերի կրճատումից, սակայն արի ու տես, որ նախընտրական ծրագրի մեջ այս մասին որևէ խոսք չկա: Այս հանգամանքներից ելնելով՝ կարող ենք կատարել առավելագույնը 2 եզրակացություն:
Օրեր առաջ շրջանառության մեջ դրվեց Հայաստանի Հանրապետության Հարկային օրենսգրքում (ՀՕ) փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագիծը:
Երբ այս տարվա հունիս ամսին կառավարությունը կատարյալ լռությամբ հաստատեց Միջնաժամկետ ծախսերի ծրագիրը, անմիջապես կասկածներ հնչեցին, որ լռության հիմնական պատճառն այն մութ էջերն են, որոնք կարող են դուր չգալ Հայաստանի Հանրապետության «հպարտ» քաղաքացիներին:
Տնտեսական շաբաթվա ամենացնցող ու ամենահակասական տեղեկատվությունները վերաբերում են էներգետիկայի ոլորտին: Նոյեմբերի 14-17-ին Երևանում անցկացվում է «Էներգետիկայի շաբաթ 2018» միջոցառումը:
Իշխանությունը չպետք է վախենա համարձակ փոփոխությունների գնալ, որովհետև դա է միակ ելքը: Հակառակ դեպքում՝ մեր տնտեսությունը շարունակելու է «սահել դանակի շեղբի վրայով», որտեղ ամեն պահի կարող է վնասվել և սայթաքել ցած:
Ազգային ժողովի լիագումար նիստում ընթանում է «2019 թվականի պետական բյուջեի մասին օրենքի» նախագծի քննարկումները, որը մեկնարկեց վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի ծրագրային ելույթով:
Ի սկզբանե շատերն էին փորձում հասկանալ՝ ո՞ւմ նկատի ունի Նիկոլ Փաշինյանը՝ 350 հազար աշխատողների և 800 հազար չաշխատողների մասին խոսելով։ Սկսենք աշխատողներից։
Նիկոլ Փաշինյանին լսելիս՝ ինձ մոտ զգացողություն առաջացավ, որ գրեթե նույնատիպ տեքստ ես նախկինում լսել կամ կարդացել եմ։ Հետո Google-ի օգնությամբ պարզեցի, որ ճիշտ եմ զգացել։
Ի՞նչ ունենք այս պահին։ Ունենք մոտ 20 օր՝ մինչև քարոզարշավի մեկնարկը, և աղոտ հույս, որ ընտրություններին մասնակցող բոլո՛ր ուժերը գոնե քիչ թե շատ հիմնավորված ծրագրերով կներկայանան։ Սակայն որ կունենանք ծրագրային պայքար, դրա նախանշանները կրկին չեն երևում։
Միանշանակ պետք է փաստենք, որ բյուջեի նախագիծը կազմվել է տնտեսական այլ իրավիճակի պայմաններում, և այն նախագծած մասնագետներն այս զարգացումները չէին կարող կանխատեսել և ներառել իրենց հաշվարկներում:
Հասարակությունը, ի վերջո, վերլուծությունների արդյունքում չէ, որ վերահսկում է իշխանություններին: Եթե, իհարկե, վերահսկում է: Բայց վերլուծությունները միշտ էլ տարօրինակ փաստեր են ի ցույց դնում:
Հայաստանում տեղի ունեցած թավշյա հեղափոխությունից հետո ՀՀ իշխանությունները տարբեր առիթներով խոսել են այն մասին, որ նկատվում են ներգաղթային միտումներ. ավելի շատ մարդիկ են վերադառնում Հայաստան, քան հեռանում են։
Հետաքրքիրն այն է, որ սովորաբար Վիճակագրական կոմիտեն առավել պահպանողական է մոտենում ցուցանիշների հրապարակմանը, որպեսզի ճշգրտման արդյունքում էական վայրիվերումներ չարձանագրվեն, բացի այդ, իշխանությունները ցուցանիշների ճշգրտման հնարավորությունը երբեմն չարաշահում են՝ այդպիսով համեմատաբար բարելավելով չգոհացնող ցուցանիշները:
Պետությունը, իրականացնելով խիստ վարչարարություն՝ խոշոր ընկերություններից հավաքագրում է գումարները, սակայն միաժամանակ զսպում է պետական ներդրումները՝ արձանագրելով դեֆիցիտի ընդամենը 9.6 տոկոս կատարողական:
Վերջին 2 օրերին բուռն քննարկման առարկա է դարձել Հայաստանի բուքմեյքերական ընկերությունների կողմից ընդունվող խաղադրույքների կտրուկ աճի թեման։ Բանն այն է, որ ՀՀ Վիճակագրական կոմիտեն հոկտեմբերի 31-ին հրապարակեց «Հայաստանի սոցիալ-տնտեսակական վիճակը 2018 թվականի հունվար-սեպտեմբերին» զեկույցը, որտեղ առկա որոշ թվեր պարզապես անակնկալ էին մեր հայրենակիցներից շատերի համար։
Նոյեմբերի 1-ին ԱԺ արտահերթ նիստի օրակարգում այս տարի արդեն 5-րդ անգամ քննարկվեց վարչապետի ընտրության հարցը: Վարչապետի միակ թեկնածու Նիկոլ Փաշինյանն իրեն հատկացված 1 ժամն այս անգամ որոշեց օգտագործել տնտեսության վերջին շրջանի զարգացումները մեկնաբանելով:
Օգոստոս և սեպտեմբեր ամիսներին տնտեսական ակտիվության դանդաղումը վերջին շրջանում տնտեսական լրահոսի ամենաբուռն քննարկվող թեման է։
Շաքարավազի գնի էժանացումը, որ կառավարության կողմից մատնանշվել է՝ որպես մրցակցության վերականգնման արդյունք, հեռու է իրական համարվելուց, և կառավարությունը պարզապես փորձել է սեփականաշնորհել այս հաջողությունը: Այս նույն իրավիճակն է նաև կարագի, բանանի և մի շարք այլ մթերքների պարագայում, և այս էժանացման համար բնավ պետք չէ շնորհակալ լինել Փաշինյանին և կառավարությանը, քանզի միակ բանը, որ կառավարությունն արել է՝ էժանացումն արձանագրելն է:
Օրեր առաջ Համաշխարհային բանկը հրապարակեց «Հայաստանի մակրոտնտեսական զարգացումը» հոկտեմբերյան զեկույցը, որտեղ կային գնահատականներ ու կանխատեսումներ՝ մի շարք առանցքային ցուցանիշների վերաբերյալ։
Շուտով ավարտին կմոտենա նաև 2018թ. տնտեսական տարին, և քանի դեռ աշուն է, ինչպես ասում են՝ ժամանակն է «հաշվել ճտերը». շուտով կգա ձմեռը, և ցուրտ եղանակը մեր փոխարեն կսկսի սպիտակ ձյան վրա գրել բոլոր բացթողումները, մենք էլ ստիպված ամբողջ ձմեռ կմնանք ամենօրյա «աքլորի ծուղրուղուի» հույսին։
Ինչպես, թերևս, արդեն տեղյակ եք՝ ԱԺ պատգամավորներ Սամվել Ֆարմանյանը և Միհրան Հակոբյանը օրենսդրական նախաձեռնությունների փաթեթ էին ներկայացրել, որով մի շարք օրենքներում փոփոխություններ կատարելու միջոցով՝ առաջարկվում էր Հայաստանում արգելել բուքմեյքերական ընկերությունների գործունեությունը։
Այն հանգամանքը, որ Նիկոլ Փաշինյանն է քննադատում ինքն իրեն՝ մեղադրելով կեղծիքի ու մանիպուլյացիայի մեջ, թերևս, տեղավորվում է միայն հեղափոխական «Դմփ-դմփ հու»-ի տրամաբանության մեջ:
Կան նաև այլ՝ ավելի տխուր ներդրումային տվյալներ, որոնք կարելի է գտնել ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից հրապարակվող վճարային հաշվեկշռում։ Ուղղակի ներդրումների բաժնում կա մի այսպիսի տող՝ զուտ պարտավորությունների ստանձնում։
Քաղաքական կրքերը կրկին ստվերեցին ամեն ինչ: Նորից մեր վիճակագիրների ժրաջան աշխատանքն աննկատ մնաց: Մենք՝ որպես հասարակություն, կրկին չնկատեցինք վիճակագրական հերթական տեղեկանքը: Նկատողներն էլ չտեսնելու տվեցին:
Հայկական դրամի փոխարժեքը մշտապես եղել է տարբեր քննարկումների առարկա, անկախ նրանից, այն գտնվել է կայո՞ւն, թե՞ ցնցումային վիճակում:
Առանց խորը վերլուծություն անելու էլ երևում է, որ հունիս-հուլիսյան աշխուժացումը ժամանակավոր և օրինաչափությունից դուրս միտում էր և պայմանավորված էր առավելապես բուքմեյքերական ընկերությունների շրջանառության կտրուկ աճով։ Հիմա տնտեսությունը այդ ժամանակավոր ակտիվացման «դոզայից» դուրս է գալիս։
Անհրաժեշտ է հաշվի առնել նաև, որ շուտով տնտեսությունը մտնում է մեր երկրի բնակլիմայական դիրքով պայմանավորված պասիվ սեզոնի մեջ, և տնտեսական նման զարգացումների պարագայում լուրջ տնտեսական խնդիրների առաջ կարող ենք կանգնել:
Բիզնեսը թքած ունի, թե ԱԺ-ում որ քաղաքական ուժը՝ քանի տոկոս մանդատներ կունենա, ով կլինի նախարարը կամ այս կամ այն վարչության պետը: Այո, բիզնեսը այսօր սպասում է, և նա սպասում է, թե երբ կավարտվեն մասկի շոուները, հարկային մարմիների ռեյդերը, երբ իրեն կթողնեն, որ հանգիստ աշխատի և զարգացնի տնտեսությունը:
