Ինչպես պաշտպանվել համացանցում և չդառնալ խարդախության զոհ

«Եթե ձեզ գրում է ձեր ընկերը, թե իր հաշիվը կոտրել են, արգելափակել են, ենթադրենք՝ 12 այլ ֆեյսբուքյան հաշվի կամ Gmail-ի հետ, և խնդրում է ձեր գաղտնաբառը կամ կոդն ուղարկել և այլն, այն նշանակում է միայն մի բան, որ ձեր ընկերոջ հաշիվն էլ են կոտրել, և ձեզանից կվերցնեն գաղտնաբառը կամ կոդը և ձեր անունից այն կուղարկեն մյուս ընկերներին։ Չանեք նման բան»,- ասում է Սամվել Մարտիրոսյանը՝ հերթական անգամ զգուշացնելով, որ նման դեպքերը շատացել են։

Նյարդայնացնող սպամ զանգեր, ընկերների հաղորդագրությունները սոցիալական ցանցերում, որոնք օգնություն են խնդրում աշխատավարձից առաջ, կոտրված անձնական էջեր, աշխատանքի անհավանական առաջարկներ.վերջին տարիներին բոլորս գոնե մեկ անգամ հանդիպել ենք նման երևույթների համացանցում:

Անձնական տվյալները խաբեբաների թիրախ են: Հեռախոսահամարներ, փոստարկղերի և հավելվածների գաղտնաբառեր, քարտի տվյալներ, հասցեներ. ցանկը երկար է շարունակվում: Ժամանակակից մարդու կյանքն անհնար է պատկերացնել առանց հեռախոսի և ինտերնետ հասանելիությամբ համակարգչի։ Սա նշանակում է, որ մեզանից յուրաքանչյուրը վտանգում է, որ իր անձնական տվյալները կլինեն հանրային տիրույթում կամ, ավելի վատ՝ չարագործի ձեռքում:

Անհույս է հնչում, բայց ելք կա։ Հարց է առաջանում, թե ինչպես պաշտպանենք ինքներս մեզ և մեր տվյալներն ինտերնետում:

Մենք բոլորս շատ կարևոր տվյալներ ենք պահում թվային եղանակով, և ոչ ոք չի ցանկանում, որ դրանք հայտնվեն սխալ ձեռքերում: Վտանգը կարող է սպասել ամենուր: Օրինակ, ձեզ կարող է անհանգստացնել չափազանց համառ գործընկերը, ով փորձում է մուտք գործել ձեր սոցիալական ցանցերի հաշիվները: Դուք կարող եք թիրախ դառնալ հաքերների և խաբեբաների համար, ովքեր ցանկանում են մուտք գործել ձեր բանկային հաշիվ: Ստորև մենք կանդրադառնանք նրան, թե ինչպես պաշտպանել մեզ նման իրավիճակներում կամ գոնե նվազեցնել դրանցից առաջացած կորուստները:

anonymous person in the hood sitting in front of computer working with laptop and mobile phone

Սկսենք գլխավորից՝ ինչ են անձնական տվյալները։ Սա ներառում է անձի մասին ցանկացած տեղեկություն՝ լրիվ անուն, ծննդյան տարեթիվ, բնակության հասցեն, աշխատանքի և ուսման վայրը, հեռախոսահամարները, փոստային հասցեները, առցանց գնումները, անձնական լուսանկարները և շատ ավելին, ինչ մենք ժամանակին թողել ենք համացանցում:

Այս տվյալներն ինքնին չեն հայտնվում համացանցում։ Որպես կանոն՝ մենք ինքներս ենք դրանք ավելացնում այնտեղ՝ գրանցվում ենք կայքերում, վճարում ենք գնումների համար, կառավարում ենք էջերը սոցիալական ցանցերում, աշխատանք կամ նոր ծանոթներ ենք փնտրում։

Վստահելով մեր մասին տեղեկատվությունը մեկ այլ կայքի, ցավոք, մենք խոցելի ենք դառնում խաբեբաների համար: Տվյալների արտահոսքը և հաքերային հարձակումները տեղի են ունենում ավելի հաճախ, քան մենք կարծում ենք:

Այնուամենայնիվ, դա չի նշանակում, որ դուք պետք է դադարեցնեք ինտերնետից օգտվելը. ժամանակակից աշխարհում դա դժվար թե հնարավոր լինի: Հիմնական բանը առցանց անվտանգության մասին չմոռանալն է, ինչպես իրական կյանքում մենք հիշում ենք ճանապարհի կանոնները կամ երեխաներին սովորեցնում չխոսել անծանոթների հետ:

Ո՞վ և ինչո՞ւ է հավաքում օգտվողի տվյալները

Որոնման էջերը, սոցիալական ցանցերը, բջջային հավելվածները, մասնավոր ընկերությունների և պետական ​​կառույցների կայքերը, որ մենք այցելում ենք, հավաքում, մշակում և պահում են մեր օգտատերերի վարքագծի մասին տեղեկատվություն՝ ինչ են նրանք որոնել, ինչ ապրանքներ են դիտել, ինչ հղումների են հետևել և այլն:

Այս տեղեկատվությունը անհրաժեշտ է սպառողների շահերի և գնողունակության վերլուծության համար: Սա հեշտացնում է ընկերություններին բացահայտել իրենց թիրախային լսարանը, ստեղծել գովազդ և վաճառել ապրանքներ և ծառայություններ:

Օգտագործողի համար հարմար է նաև, որ բրաուզերը հիշում է տվյալները։ Հեշտ է որոնել ձեր վերջերս այցելած կայքերը, վերադառնալ առկախ գնումներին, կարդալ և դիտել ամրացված էջերը: Եվ պետք չէ անընդհատ գաղտնաբառեր մուտքագրել։

Ո՞րն է տվյալների արտահոսքի վտանգը

Շատերը սովոր են ապրել տեղի կեղծ ոստիկանների և բանկի աշխատակիցների զանգերի մշտական ​​հարձակման տակ և ուշադրություն չդարձնել կասկածելի նամակներին։ Սխալ է մտածել, որ ավելի վատ բան չի լինի։ Այսօր խաբեբաներն են զանգահարում, իսկ վաղը՝ իսկական կոլեկցիոները, որը պահանջում է վերադարձնել այն վարկը, որը դուք չեք վերցրել: Հետևաբար՝ դուք պետք է զգույշ լինեք ձեր անձնական տվյալների պաշտպանության հարցում:

Կախված նրանից, թե ինչ տեղեկատվություն է հայտնվել խարդախների ձեռքում, կարող է տեղի ունենալ հետևյալը.

– բանկային քարտից կամ հաշվից գումարի գողություն,

– վարկի համար դիմել գողացված անձնագրի տվյալների օգտագործմամբ,

– փողերի լվացման կամ անօրինական գործունեության համար ընկերության գրանցում,

– գրանցում ծանոթությունների կայքերում կամ առցանց կազինոներում ձեր անունից,

– շանտաժ՝ վճարումը պարտադրելու համար,

Համեմատած վերը նշվածի հետ՝ նյարդայնացնող զանգերն ու նամակները պարզապես ծաղիկներ են:

Ընդհանուր կանոններ

Նախ պետք է հասկանալ, թե ինչ է պետք պաշտպանել և ումից։ Արժե գնահատել, թե որքան լուրջ հետևանքներ են սպասվում ձեզ տվյալների գողության դեպքում: Եվ որոշեք, թե որքան ջանք եք պատրաստ ներդնել դրանք կանխելու համար:

Հիմնական բանը ձեր սպառնալիքը չգերագնահատելն է։ Անտեղի օգտագործելով բարդ տեխնոլոգիաները՝ դուք, ընդհակառակը, ձեզ կկանգնեցնեք ավելորդ ռիսկերի առաջ, քանի որ դրանց մեջ հեշտ է շփոթվել։ Իսկ անվտանգության կեղծ զգացման պատճառով կարող եք մոռանալ պարզ, բայց արդյունավետ քայլերի մասին։

Ժամանակին թարմացրեք ծրագրերն ու հավելվածները

Շատ հարձակվողներ օգտագործում են հնացած ծրագրերի խոցելիությունը, այնպես որ, ստուգեք ձեր բրաուզերի, PDF ընթերցողի և այլ կոմունալ ծրագրերի տարբերակը: Ներկայիս տարբերակով ավելի քիչ հավանական է, որ դուք կդառնաք հարձակվողների զոհ, քանի որ նոր վիրուսների հայտնվելուց հետո արտադրողներն ուղղումներ են անում իրենց արտադրանքում: Թարմացումները հետաձգելը նման է ձեր բնակարանի դուռը բաց թողնելուն:

Խորհուրդը միայն անհատական ​​ծրագրերի մասին չէ։ Մի մոռացեք թարմացնել ձեր բրաուզերը, ինչպես նաև տեղադրել օպերացիոն համակարգի թարմացումները: Ավելին, պարտադիր չէ ունենալ ամենավերջին ՕՀ-ն։ Ամենից հաճախ անվտանգության թարմացումները թողարկվում են նույնիսկ օպերացիոն համակարգի նախորդ տարբերակների համար: Բայց սա չի վերաբերում Windows XP-ին, դադարեք այն օգտագործել:

Օգտագործեք գաղտնաբառի կառավարիչ

Շատ մարդիկ օգտագործում են երկու կամ երեք գաղտնաբառ իրենց բոլոր հաշիվների համար, բայց դա շատ վտանգավոր է: Եթե օգտագործեիք նույն գաղտնաբառն առցանց բանկային ծառայություններում, կարող եք կորցնել ձեր խնայողությունները:

Որպեսզի չհիշեք տասնյակ գաղտնաբառեր, տեղադրեք հատուկ ծրագիր, որն ավտոմատ կերպով ստեղծում է բարդ համակցություններ և հիշում դրանք ձեզ համար՝ գաղտնաբառերի կառավարիչ: Ըստ հետազոտողների, մարդիկ սովորաբար օգտագործում են այնպիսի համակցություններ, որոնք չափազանց պարզ են և հեշտ հիշվող: Այսպիսով, թույլ տվեք ձեր մենեջերին ստեղծել գաղտնաբառերը ձեզ համար:

Դրա հետ պետք է միայն մեկ համակցություն ստեղծել՝ գլխավոր գաղտնաբառ: Բայց դա պետք է լինի շատ հուսալի։ Մոռացեք մեծատառերի, նշանների և թվերի մասին: Ամենահարմար և ապահով ձևն անցաբառի օգտագործումն է: Սրանք մի քանի բառեր են, որոնք իմաստով կապված չեն, բայց հեշտ է արտասանել և հիշել:

Կարող է թվալ, որ երրորդ կողմի կառավարիչում գաղտնաբառերը պահելն անվտանգ չէ: Բայց քիչ հավանական է, որ ինչ-որ սուպեր հաքեր միտումնավոր կհարձակվի ձեր գաղտնաբառի տվյալների բազայի վրա: Բայց հավանականությունը, որ հարձակվողները կստանան այն կոդը, որը դուք օգտագործում եք մի քանի ծառայություններում՝ կոտրելով դրանցից մեկը, շատ մեծ է:

Գոյություն ունեն գաղտնաբառերի պահպանման բավականին մեծ թվով հավելվածներ և ծառայություններ՝ 1Password, RoboForm, LastPass և այլն: Արժե նաև ուշադրություն դարձնել KeePass-ին:

Եվ ոչ մի դեպքում չպետք է օգտագործեք ձեր բրաուզերի ներկառուցված գործառույթը՝ գաղտնաբառերը պահպանելու համար: Դա շատ անապահով է: Այսպիսով, պարզապես անջատեք ձեր բրաուզերի հուշումները՝ հիշելու ձեր մուտքի տվյալները:

Ստեղծեք երկփուլային նույնականացում

Դա արեք բոլոր ծառայությունների համար, որտեղ այն տրամադրվում է. կարող եք դա ստուգել twofactorauth.org կայքում: Բայց առաջին հերթին ամենակարևորների համար՝ էլեկտրոնային փոստի, բանկերի և սոցիալական ցանցերի: Անցեք ցանկը և համոզվեք, որ պաշտպանել եք ձեր օգտագործած բոլոր ծառայությունները՝

Google;
«ВКонтакте»;
Facebook;
Instagram;
Twitter;
Telegram;
iCloud;
«Яндекс»;
Mail.ru;
Dropbox.

Այժմ ձեր հաշիվ մուտք գործելու համար ձեզ հարկավոր է մուտքագրել ոչ միայն գաղտնաբառ, այլև մեկանգամյա ծածկագիր:

Խնդրում ենք նկատի ունենալ, որ ամենատարածված մեթոդը՝ SMS-ի միջոցով կոդ ստանալը, այլևս անվտանգ չի համարվում: Եղել են դեպքեր, երբ հարձակվողները փոխարինել են հաղորդագրությունների առաքման համարը։ Իսկ բջջային օպերատորների անբարեխիղճ աշխատակիցները կարող են ստեղծել կրկնօրինակ SIM քարտ՝ օգտագործելով կեղծ լիազորագիր կամ գաղտնալսել SMS-ները:

Հետևաբար, ավելի լավ է օգտագործել նույնականացման հավելված ձեր հեռախոսում, որը կգեներացնի կոդեր: Ամենատարածված տարբերակներն են Google Authenticator-ը, Microsoft Authenticator-ը և Authy-ն: Նրանք աշխատում են անցանց, ինչը նշանակում է, որ դուք կարող եք մուտք գործել ձեր հաշիվ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ դուք բջջային կապ չունեք: Օրինակ՝ արտասահմանում։

Բայց ամենահուսալի տարբերակն էլեկտրոնային բանալին է: Սա հատուկ սարք է, որը միանում է համակարգչին USB-ի կամ Bluetooth-ի միջոցով: Կայք մուտք գործելու համար դուք պետք է մուտքագրեք ձեր գաղտնաբառը և տեղադրեք այս բանալին: Առանց դրա, հարձակվողները չեն կարողանա մուտք գործել ձեր տվյալներ: Ձեր սարքը կորցնելու դեպքում նախօրոք գնեք և ստեղծեք կրկնօրինակը:

Մի օգտագործեք Flash Player-ը

Սա, թերևս, ձեր համակարգչի ամենախոցելի ծրագրերից մեկն է: Բարեբախտաբար, ծառայությունների մեծ մասը դադարել է օգտագործել այն, այնպես որ, կարող եք ապահով ջնջել այն: Կամ գոնե փոխեք ձեր բրաուզերի կարգավորումները, որպեսզի Flash-ն ինքնաբերաբար չգործարկվի:

Տեղադրեք հակավիրուս

Եթե ​​դուք օգտագործում եք Windows 10, դուք արդեն ունեք ներկառուցված հակավիրուս՝ Windows Defender: Դա կարող է բավարար լինել, պայմանով, որ չգնաք կասկածելի կայքեր և չներբեռնեք կասկածելի ֆայլեր, բայց ավելի լավ է լինել ապահով կողմում: macOS-ը շատ ավելի քիչ չարամիտ ծրագրեր ունի, ուստի համարվում է, որ դրա վրա հակավիրուս տեղադրելը պարտադիր չէ։ Բայց ամեն դեպքում, դուք դեռ կարող եք դա անել:

Մի մոռացեք շարժական սարքերի մասին: Եթե ​​ունեք iPhone, դուք բավականին պաշտպանված եք: Եթե ​​ձեր սմարթֆոնը հիմնված է Android-ի վրա, տեղադրեք հակավիրուսային ծրագիր:

Օգտագործեք գովազդի արգելափակում

Երբեմն բավական է, որ հարձակվողներն օգտագործողին տանեն իրենց անհրաժեշտ կայք՝ նրա տվյալները ստանալու համար։ Հետևաբար, համոզվեք, որ տեղադրել եք գովազդի արգելափակում: Այն կպաշտպանի գովազդներում և նորություններում ներկառուցված չարամիտ ծրագրերից: Գովազդի արգելափակման ամենահայտնի ընդլայնումներն են AdBlock Plus-ը և uBlock Origin-ը:

Եվ մի մոռացեք տեղադրել Ghostery ընդլայնումը: Այն արգելափակում է որոնման համակարգերի և սոցիալական ցանցերի կողմից հսկողության ամենատարածված տեսակները: Սա ավելորդ չի լինի։

Մի տեղադրեք կասկածելի ընդլայնումներ

Կախված իրենց ֆունկցիոնալությունից՝ ընդլայնումները կարող են մուտք ունենալ դեպի ձեր տվյալների հսկայական քանակություն, օրինակ՝ ձեր բրաուզերի պատմություն: Ընտրեք ծրագրերը շատ ուշադիր: Տեղադրեք միայն այն, ինչ ձեզ իսկապես անհրաժեշտ է, և միայն բրաուզերի պաշտոնական խանութից:

Օգտագործեք VPN

Երբ դուք միանում եք Wi-Fi-ին հանրային վայրում (սրճարան, օդանավակայան, հյուրանոց), դուք կիսում եք ցանցն անծանոթ մարդկանց հետ: Եվ եթե դրա մեջ կա հարձակվող, նա կարող է գողանալ ձեր տվյալները։ Թեև կապն այժմ ավելի ապահով է դարձել HTTPS արձանագրության տարածման շնորհիվ, VPN ծառայությունը դեռևս չի վնասում: Դրանով դուք նախ միանում եք վիրտուալ մասնավոր ցանցին, և միայն այնուհետև՝ ամբողջ ինտերնետին, սա ապահովում է պաշտպանության լրացուցիչ մակարդակ:

Ընտրեք ճիշտ ծառայությունը և մի մոռացեք օգտագործել այն։ VPN-ը կթաքցնի ձեր IP հասցեն, բայց չի պաշտպանի ձեզ վնասակար ֆայլ ներբեռնելուց կամ ֆիշինգի կայքում հայտնվելուց:

Կատարեք կարևոր ֆայլերի պատճեններ

Եթե ​​վախենում եք, որ հարձակվողները կգողանան կամ կարգելափակեն կարևոր փաստաթղթերը, անպայման պատրաստեք կրկնօրինակներ: Դա պետք է արվի անցանց, և պատճենները պահվեն արտաքին կոշտ սկավառակի վրա, որը միացված չէ համակարգչին:

Ձեր մասին շատ տեղեկություններ մի տվեք

Օրինակ, երբեք սոցիալական ցանցերում մի հրապարակեք ձեր կրեդիտ քարտի կամ կտրոնների լուսանկարները: Եվ ընդհանրապես, փորձեք նվազագույնը հաղորդել ձեր մասին։ Հիշեք, որ սոցիալական ցանցերում գրառումները հասանելի են ինտերնետի բոլոր օգտատերերին։ Կա վտանգ, նույնիսկ, եթե դուք ունեք անձնական պրոֆիլ: Ծանոթները, որոնց ժամանակին ավելացրել եք՝ որպես ընկերներ, կամ մարդիկ, ում հետ դուք դադարել եք շփվել, բայց չեք հեռացրել նրանց ձեր բաժանորդներից, կարող են սքրինշոթ անել և տեղեկատվությունը փոխանցել երրորդ անձանց:

Մտածեք նաև այն տվյալների մասին, որոնք կիսում եք անգիտակցաբար: Օրինակ, ձեր մոտավոր հասցեն կարելի է գուշակել, օրինակ, Twitter-ի geotag-երից:

Զգուշությամբ բացեք կից ֆայլերը

Հակավիրուսները միշտ չէ, որ ճանաչում են դրանք՝ որպես սպառնալիք, այնպես որ, մի մոռացեք ողջախոհության մասին: Անտեսեք փաստաթղթերն ու հղումները, որոնք ստացվել են ձեզ անծանոթ մարդկանցից: Եվ եթե իսկապես ցանկանում եք տեսնել, թե ինչ կա այնտեղ, մի մոռացեք նախազգուշական միջոցների մասին՝ բացեք ֆայլերը բրաուզերում կամ պահեք դրանք Google Drive-ում:

Սմարթֆոնի պաշտպանություն

Էկրանը բացելու համար ավելի լավ է օգտագործել գաղտնաբառ, այլ ոչ թե նախշ, մատնահետք կամ դեմքի սկանավորում:

Ոչ ոքի մի ասեք ձեր ապակողպման գաղտնաբառը և մի օգտագործեք համակցություններ, որոնք հեշտ է գուշակել. ձեր ծննդյան օրը կամ հասցեն հաստատ չեն աշխատի: Զգույշ եղեք հանրային վայրերում ձեր գաղտնաբառը մուտքագրելիս: Համոզվեք, որ ոչ ոք չի նայում ձեզ:

Մի տեղադրեք կասկածելի հավելվածներ

Խարդախները հաջողությամբ տեղափոխում են վնասակար ծրագրերը Play Store, այնպես որ, լավ մտածեք, նախքան որևէ բան ներբեռնելը: Մի տեղադրեք անհայտ հավելվածներ առանց վարկանիշների: Ստուգեք՝ այն, ինչ ձեր առջև ունեք, իսկապե՞ս այն է, ինչ ձեզ հարկավոր է. փնտրեք վերնագրի կամ պատկերի սխալները: Եվ ոչինչ մի ներբեռնեք այլ խանութներից: Android հեռախոսներից շատերը լռելյայն թույլ չեն տալիս տեղադրել երրորդ կողմի հավելվածներ. մի փոխեք այս կարգավորումը:

Անջատեք ծանուցումները

Ե՛վ Android, և՛ iPhone սմարթֆոններն ունեն հարմար գործառույթ՝ կողպված էկրանին ստացված վերջին ծանուցումների ցուցադրում։ Սա օգտակար է, եթե ցանկանում եք հայացք նետել էկրանին և տեսնել, թե ինչ են գրել ձեզ:

Բայց նույն կերպ, յուրաքանչյուրը կկարողանա դիտել ձեր ստացած վերջին հաղորդագրությունները, և նա կարիք չի ունենա ապակողպելու սմարթֆոնը:

Օգտագործեք մեսենջեր՝ ընդլայնված կոդավորմամբ

Այս կատեգորիայի ամենահայտնի մեսենջերն են Signal-ը և Telegram-ը: Երկուսում էլ կարող եք ժամանակաչափ սահմանել, որպեսզի որոշակի ժամանակ անց հաղորդագրությունները ջնջվեն բոլոր սարքերից: Այնուամենայնիվ, Telegram-ում այս գործառույթն ակտիվանում է պաշտպանված չաթերում։ Երկու մեսենջերներն էլ կապված են հեռախոսահամարի հետ:

Սիրարփի Աղաբաբյան