«Ունենք քարտեզներ, որոնք Հայաստանն ու Ադրբեջանը վավերացրել են 1970 թվականին, Ադրբեջանը ստում է». Ռուբեն Գալիչյան
Սեպտեմբերի 13-ին, ժամը 00։05-ի սահմաններում Ադրբեջանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները, հրետանային միջոցների, ականանետերի ու ԱԹՍ-ների կիրառմամբ ինտենսիվ կրակ էին բացել հայ-ադրբեջանական սահմանի միանգամից մի քանի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի ուղղությամբ։ Մի քանի օր չկրակելուց հետո, երեկ թշնամին կրկին 20-30 րոպե կրակ էր բացել Սյունիքի մարզի Ներքին Հանդ բնակավայրի ուղղությամբ։
«Սեպտեմբերի 19-ին Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի ունեցած Անվտանգության խորհրդի նիստից հետո հրապարակված հայտարարությունում, մասնավորապես, նշված է. «Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ Ադրբեջանի զինված ուժերի իրականացրած ագրեսիայի հետևանքով զոհվածների և անհետ կորածների թիվը հասնում է 207-ի, այդ թվում՝ զոհվել է քաղաքացիական 3 անձ, 2 քաղաքացիական անձի գտնվելու վայրը համարվում է անհայտ, վիրավորվել է 293 զինծառայող, 3 քաղաքացիական անձ, գերեվարվել է 20 զինծառայող»:
Մինչ այդ Նիկոլ Փաշինյանն ԱԺ-ում կառավարության հետ հարցուպատասխանի ժամանակ հայտարարել էր, որ ադրբեջանական ռազմական ագրեսիայի հետևանքով հայկական կողմն ունի տարածքային կորուստներ։
Սեպտեմբերի 14-ին ԱԺ-ում Կառավարություն-խորհրդարան հարցուպատասխանի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, «Ես ինձ վրա վերցրել եմ պատասխանատվություն՝ գնալ ծանր որոշումների՝ հանուն խաղաղության, բայց ծանր որոշումներ չի նշանակում՝ ՀՀ պետական շահերին հակասող որոշումներ: Մենք ուզում ենք ստորագրել մի թուղթ, որի արդյունքում մեզ լիքը մարդ կքննադատի, կհայհոյի, դավաճան կասի, նույնիսկ կարող է ժողովուրդը որոշի մեզ իշխանությունից հեռացնել, էլի գոհ, շնորհակալ կլինենք, եթե դրա արդյունքում ՀՀ-ն՝ 29.800 քկմ տարածքով, ստանա տևական խաղաղություն և անվտանգություն»:
Այս ամենից հետո Ադրբեջանը հայտարարում է, թե Հայաստանի տարածք չի ներխուժել, ավելին՝ ադրբեջանցի քաղաքական և հասարակական գործիչներն ու վերլուծաբանները տարբեր առիթներով հայտարարում են իրենց հեռահար նպատակների մասին՝ հասնել Սևան ու Երևան, որը համարում են «ադրբեջանական հողեր»։
Ի՞նչ նոր քարտեզ է գծագրում Ադրբեջանը, այս փուլում ի՞նչ ծրագիր է իրականացնում և ինչի՞ է նախապատրաստվում։
168.am-ի հետ զրույցում ԳԱԱ պատվավոր դոկտոր, քարտեզագետ Ռուբեն Գալիչյանը պատասխանելով մեր հարցերին՝ ասաց, որ Ադրբեջանը ցանկանում է հնարավորինս մեծացնել իր տարածքները, ընդարձակվել Հայաստանի հաշվին։
«Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, երբ ստեղծվեցին 12 հանրապետությունները, Բալթյանները հանում եմ շարքից, բոլորի սահմանները նույնն են, ինչ որ Խորհրդային օրերին գծվել էին՝ Խորհրդային շտաբն էր գծել։ Այսօր մենք ունենք քարտեզներ, որոնք Հայաստանն ու Ադրբեջանն իրար մեջ վավերացրել են 1970 թվականին։ Ըստ այդ քարտեզների՝ Սև լիճն ամբողջությամբ Հայաստանի տարածքում է, բացի մի փոքր շերտից, Վարդենիսի այն շրջանները, որտեղ թշնամին առաջ է եղել, դրանք եղել են ՀՀ սուվերեն տարածքում։ Ադրբեջանը շատ լավ գիտի, որ այդ քարտեզներն իրենք վավերացրել են, և լավ գիտի, որ ապօրինի է առաջ եկել ՀՀ տարածք։ Նրանք ստում են, և ցավալին այն է, որ ՀԱՊԿ-ն էլ է ստում, ասում է՝ այդ քարտեզները հայտնի չեն, մինչդեռ Խորհրդային Միության շտաբն ինքն է այդ քարտեզները ժամանակին գծել և երկու կողմերին վավերացնել տվել»,- նշեց Ռուբեն Գալիչյանը։
Ըստ քարտեզագետի, եթե Ադրբեջանն ասում է, որ նման քարտեզ գոյություն չունի, նշանակում է՝ Խորհրդային Միության որևէ երկիր այս պահին սահմաններ չունի, քանի որ այդ քարտեզները վերաբերում են Ուկրաինային, Բելառուսին և խորհրդային տարածքի մյուս երկրներին։
«Արցախյան 44-օրյա պատերազմը թույլ է տալիս Ադրբեջանին ընդարձակվել, ավելին՝ ստել, հայտարարելով, թե Հայաստանն ամբողջ Ադրբեջանի տարածքում է եղել։ Մինչդեռ Ադրբեջանը որպես երկիր՝ ստեղծվել է 1918 թվականին, դրանից առաջ Ադրբեջանը գոյություն չի ունեցել, բացի Պարսկաստանի Ատրպատական նահանգը։ Հիմա իրենք ստեղծվել են 1918 թվականին ու պահանջում են, որ ամբողջ երկրների տարածքներն իրենցը լինեն։ Հիմա մեր պետական իշխանությունն Ադրբեջանին պետք է ցույց տա, որ իրենք գոյություն չեն ունեցել, ինչպես են նման պահանջներ ներկայացնում։ Իսկ եթե իրենք ուզում են ըստ Սահմանադրության իրենց սահմանները նշել 1918-1920 թվականների Ադրբեջանի սահմանները, ապա այդ ժամանակ ՀՀ տարածքում որևէ ադրբեջանական անկլավ գոյություն չուներ, Նախիջևանն էլ Ադրբեջանինը չէր։ Խորհրդային տարիներին, երբ Ստալինն Ադրբեջանին ուղղակի նվիրեց Ղարաբաղը և Նախիջևանը, Ադրբեջանը դա ընդունում է, ասում է, իրենց ձեռնտու էր։ Բայց, երբ ժամանակն է գալիս սահմանները որոշելու, Ադրբեջանը հայտարարում է, թե ինքը Խորհրդային Ադրբեջանի ժառանգորդը չէ։ Ստացվում է, որ Ադրբեջանին ինչը ձեռնտու է՝ վերցնում է Խորհրդային շրջանի քարտեզներից, ինչը ձեռնտու չէ՝ դա չեն հիշատակում»,- հավելեց Ռուբեն Գալիչյանը։
Միաժամանակ նա ընդգծեց, որ եթե Ադրբեջանը ցանկանում է, որ Հայաստանը ճանաչի Խորհրդային Ադրբեջանի սահմանները, պետք է Նախիջևանից հրաժարվեն, որովհետև այն հայկական պատմական տարածք է։
Քարտեզագետը նաև հիշեցրեց, որ Ադրբեջանը 2007 թվականին մի գիրք է հրատարակել՝ «Արևմտյան Ադրբեջանի տարածքը», գրքի հենց սկզբում ՀՀ տարածքն է գծված և գրված է՝ «թուրքերի հայրենիք Արևմտյան Ադրբեջան»։
«Այդ գրքում ամբողջ Հայաստանից սկսած՝ Ուրարտական ժամանակներից մինչև այսօրվա Էջմիածին ու Տաթև, անվանել են թուրքական տաճարներ։ Այսինքն՝ ըստ Ադրբեջանի, ամբողջ Հայաստանը թուրքական է, մինչևդեռ Ադրբեջանը ստեղծվել է 1918 թվականին, իսկ Հայաստանը գոնե քարտեզների վրա 2600 տարվա անցյալ ունի»,- եզրափակեց Ռուբեն Գալիչյանը։
