10 պարզ հարց 0-ից ծրագրավորում սովորելու մասին` անկախ տարիքից

Ծրագրավորումը 21-րդ դարի գրագիտությունն է։ Այն ոչ միայն տեխնիկական հմտություն է, այլև զարգացնում է տրամաբանությունը, խնդիրների լուծման կարողությունները և ստեղծագործ մտածողությունը։ Երբ երեխաները սովորում են ծրագրավորում, նրանք սկսում են հասկանալ, թե ինչպես է աշխատում տեխնոլոգիան, որն այսօր ամեն քայլափոխի է՝ հեռախոսում, խաղերում, անգամ դասարանում։

Ծրագրավորումը երեխային սովորեցնում է պլանավորել, համբերատար լինել և չվախենալ սխալվելուց։ Դա ուժեղացնում է ինքնավստահությունը, քանի որ սեփական ձեռքով ստեղծված մի փոքրիկ խաղ կամ հավելված երեխայի համար մեծ նվաճում է։ Այս հմտությունը նաև բացում է դռներ ապագա մասնագիտությունների համար՝ տեխնոլոգիաների արագ զարգացող աշխարհում։

Կան բազմաթիվ ծրագրավորման լեզուներ, և դրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր առաջադրանքները և կիրառման ոլորտները: Ստորև 10 հարցեր են, թե ինչ պետք է իմանա ծրագրավորողը և ինչպես սովորել պահանջված մասնագետ լինել զրոյից և ինքնուրույն:

Ծրագրավորման ո՞ր լեզուն պետք է սովորել առաջինը:

Ծրագրավորումը ծրագրային ապահովման ստեղծման գործընթացն է: Դա անելու համար ծրագրավորողները ծրագրավորման լեզուներից մեկով գրում են աղբյուրի կոդը:

Ծրագրավորման ավելի քան 300 լեզու կա, բայց հաջող կարիերա ունենալու համար կարող եք ընտրել տասը ամենահայտնիներից: Ավելի ճիշտ կլինի նախ որոշել, թե որ բնագավառում եք աշխատելու, ապա միայն անցնել լեզվի ընտրությանը։

Սկսնակների համար լավագույն լեզուներից մեկը Python-ն է: Այս հանրաճանաչ ընդհանուր նշանակության լեզուն լավ է իր հակիրճությամբ և շարահյուսության պարզությամբ. այն ակտիվորեն օգտագործվում է Հայաստանում և ամբողջ աշխարհում՝ ՏՏ ընկերություններում:

Այլ հայտնի լեզուները ներառում են Java-ն և C-ն: Դրանք ավելի դժվար են, հատկապես սկսնակների համար, բայց դրանց իմացությունը ձեզ կօգնի ավելի լավ հասկանալ, թե ինչ եք անում և ինչ է կատարվում ձեր ծրագրի հետ: Պասկալ լեզվի հետ միասին C լեզուն սովորաբար ուսումնասիրվում է մասնագիտացված ֆակուլտետների համալսարաններում։

Ծրագրավորման այլ լեզուների օգտագործումը կախված է գործունեության նպատակից: Օրինակ՝ PHP-ն, Java-ն և Ruby-ը հայտնի են որպես սերվերի լեզուներ: Հաճախորդների լեզուներից Java Script-ը ամենահեռանկարայինն է: C++-ը պահանջվում է բարդ, մեծ ծանրաբեռնվածությամբ նախագծերի մշակման համար: Խաղերը նույնպես գրված են այս լեզվով։ Մեկ այլ խոստումնալից ոլորտ բջջային սարքերի համար հավելվածների մշակումն է: Այստեղ օգտագործում են Java, Objective-C, Swift: Ցանկացած փորձառու ծրագրավորող գիտի մի քանի լեզու, բայց աշխատանքի ժամանակ կոդ է գրում միայն դրանցից մեկով։

Արդյո՞ք ծրագրավորողը պետք է իմանա մաթեմատիկա և անգլերեն:

Այո՛։ Ցանկացած ծրագրավորող պետք է իմանա անգլերեն և մաթեմատիկա: Բոլոր կարևոր փաստաթղթերը և որակյալ դասընթացները հրապարակվում են անգլերենով: Մաթեմատիկայի իմացությունն այդքան կտրականապես պարտադիր չէ։ Բայց մաթեմատիկայի վստահ տիրապետումն ապահովում է ստեղծվող կոդի հստակ ըմբռնում, յուրաքանչյուր քայլի իրազեկում և թույլ է տալիս գնահատել ալգորիթմների արդյունավետությունը ձեր գլխում:

Ի՞նչ ծրագրավորման լեզու պետք է սովորել կայքեր ստեղծելու համար:

Frontend ծրագրավորող

Նման ծրագրավորողը, ըստ սահմանման, կանգնած է «առաջին գծում» և պատասխանատու է կայքի տեսողական բաղադրիչի համար՝ ինչպես է այցելուն տեսնում այն: Frontend-ի ծրագրավորողներն ապահովում են, որ բոլոր գրաֆիկական տարրերը ճիշտ աշխատեն, բովանդակությունը ցուցադրվի բոլոր սարքերում, տառատեսակները «չսահեն» և պատկերները շատ երկար չբեռնվեն:

1. HTML ուսուցում

Առաջին հերթին, սկսնակ frontend ծրագրավորողը պետք է տիրապետի HTML-ին՝ հիպերտեքստի նշագրման լեզվին: Սա հիմնական գործիք է, որը թույլ է տալիս էջ բերել բոլոր հիմնական տարրերը, լինեն դրանք լուսանկարներ, աղյուսակներ կամ տեքստ:

2. CSS ուսուցում

Արտաքինից HTML-ով գրված ինտերնետային էջը նմանվելու է պարզ տեքստային փաստաթղթի: Այն կյանքի կոչելու համար օգտագործվում է Cascading Style Sheets կամ CSS: Այն փոխում է ոչ թե էջի կառուցվածքը, այլ արտաքին տեսքը՝ տառատեսակներ, տարրերի դասավորություն, ստվերներ և գույներ։ Այլ կերպ ասած, մինչ HTML-ն օգտագործվում է էջի տրամաբանական կառուցվածքը նկարագրելու համար, CSS-ը պատասխանատու է գրաֆիկական տարրերի համար և գրված է առանձին ֆայլում։

3. Սովորեք JavaScript-ը

Վերջապես, որպեսզի վեբ կայքի տարրերը շարժվեն և արձագանքեն օգտատիրոջ գործողություններին, մշակողը գրում է կոդը JavaScript-ում: Այն նկատելիորեն ավելի բարդ է, քան առաջին երկուսը, բայց արդյունքն արժե այն. սկրիպտները պատասխանատու են էջի վրա հայտնվող պատուհանների կամ տարրերը քաշելու համար (օրինակ՝ սոցիալական ցանցում լուսանկարներ դասավորելը): Ի տարբերություն CSS-ի, JavaScript կոդը ներդրված է HTML կառուցվածքի մեջ, քանի որ այն ազդում է ոչ թե տարրերի արտաքին տեսքին, այլ նրանց վարքագծին էջում։

Backend ծրագրավորող

Գեղեցիկ կայքի կեղևն անիմաստ է առանց լրացման. տեսանյութերը, հիպերհղումները և նկարները պետք է կապված լինեն սերվերի, տվյալների բազայի և այլ ինտերնետային կայքերի հետ: Backend-ի մշակողները ստանձնում են ծառայության ծրագրային և ապարատային աշխատանքը: Դրանք նաև պատասխանատու են տեղեկատվական անվտանգության համար (պաշտպանություն հաքերներից) և վերահսկում են սերվերի ծանրաբեռնվածությունը (որպեսզի էջը չխափանվի այցելուների հոսքի պատճառով):

1. PHP ուսուցում

Backend-ի մշակողի հիմնական գործիքը PHP ծրագրավորման լեզուն է: Այն անհրաժեշտ է օգտագործողին տեսանելի էջը սերվերի հետ կապելու համար, որտեղ որոշ տվյալներ են պահվում: Օրինակ՝ HTML-ով վեբկայքում մեկ լուսանկար տեղադրելուց խուսափելու համար կարող եք գործարկել սկրիպտ, որն ավտոմատ կերպով վերբեռնում է պայմանական պատկերասրահը, որը գտնվում է սերվերում:

2. SQL ուսուցում

SQL հապավումը նշանակում է «structured query language»: Ի տարբերություն PHP-ի, որն անհրաժեշտ է կայքը սերվերին միացնելու համար, SQL լեզուները թույլ են տալիս ինքնուրույն կառավարել տվյալների բազաները: Ներկայումս կան բազմաթիվ նմանատիպ լեզուներ, որոնցից ամենատարածվածներն են MySQL, MSSQL, PostgreSQL և այլն:

Ամբողջ ցիկլով ծրագրավորողները տիրապետում են լեզուներին, որոնք անհրաժեշտ են՝ ինչպես frontend, այնպես էլ՝ հետին պլանի ծրագրավորման համար: Նրանք ընդհանրականներ են, չնայած նրանց խորությունը վեբ զարգացման որևէ կոնկրետ ոլորտում ակնհայտորեն զիջում է նեղ մասնագետների գիտելիքներին:

Ի՞նչ այլ տեսակի ծրագրավորողներ կան:

1C ծրագրավորող, ում անմիջական պարտականությունները ներառում են պատրաստի 1C համակարգի օպտիմալացում և դրա հատուկ հարմարեցում յուրաքանչյուր ձեռնարկության համար:

Ծրագրային ապահովման ինժեներ, ով առավել հաճախ աշխատում է արդյունաբերական ավտոմատացման համար ծրագրային ապահովման մշակման ոլորտում և սովորաբար ծրագրավորում է կենցաղային տեխնիկա:

Խաղի մշակող, ով մասնագիտացած է համակարգչային խաղերի ստեղծման մեջ:

Խաղի մշակողները ներգրավված են տեսախաղի ողջ կյանքի ցիկլում` ստեղծում, փորձարկում, ճշգրտում, աջակցություն, թարմացումներ, փոփոխություններ և այլն:

Android և iOS ծրագրավորողներ, որոնք ստեղծում են խաղեր, ծրագրեր, ինտերֆեյսներ և թարմացումներ Apple-ի ապրանքանիշի սարքերի կամ Android սարքերի համար:

Համակարգային ծրագրավորող, որի առաջադրանքները, ի լրումն ծրագրային մոդուլների մշակման և դրանց ինտեգրման, ներառում են որոշակի համակարգի համար ծրագրային ապահովման արտադրանքի հարմարեցում և փոփոխում՝ հիմնվելով դրա տրամաբանության և նպատակների վրա: Նա կարող է ներգրավվել նաև տվյալների բազայի մշակման և կառավարման մեջ:

Տվյալների գիտության ոլորտը համարվում է ծրագրավորման ոլորտում առաջատար ուղղությունը։ Այն համատեղում է արհեստական ​​ինտելեկտը և տվյալները, վիճակագրական տվյալների հիման վրա կանխատեսելու ունակությունը։

Որտե՞ղ գնալ սովորելու ծրագրավորող դառնալու համար:

Հայաստանում ծրագրավորող դառնալու համար սովորելու լավ հնարավորություններ կան՝ թե՛ սկսնակների, և թե՛ խորացված մակարդակների համար։ Ահա մի շարք հաստատություններ և նախաձեռնություններ, որտեղ կարող եք սովորել ծրագրավորում՝ կախված ձեր մակարդակից ու նպատակներից։

1. Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ

Եթե ցանկանում եք համալսարանական կրթություն՝ դիպլոմով։

Երևանի պետական համալսարան (ԵՊՀ) – Ապահովում է ինֆորմատիկայի, կիրառական մաթեմատիկայի և ծրագրավորման ամուր հիմք։

Պոլիտեխնիկական համալսարան (ՆՓՏՀ) – Ծրագրավորման, ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ու ինժեներական ոլորտի դասընթացներ։

Հայ-ռուսական (սլավոնական) համալսարան – Մրցունակ ծրագրեր ծրագրավորման ու տեղեկատվական համակարգերի ոլորտում։

AMERICAN UNIVERSITY OF ARMENIA (AUA) – Բարձր որակի ուսուցում՝ անգլերենով, մասնագիտություններ՝ CS, Data Science և այլն։

2. Մասնավոր կրթական կենտրոններ

Սրանք ավելի ճկուն են, տևողությունը՝ մի քանի ամսից մինչև 1 տարի։

Code Academy
Տեխնոլոգիական կրթության առաջատար կենտրոն։ Առաջարկում է դասընթացներ Python, Web Development, QA, JavaScript և այլն։ Ունի առցանց և արտաքնյա ձևաչափեր։

Tumo Labs
Առաջադեմ տեխնոլոգիաներ սովորելու միջավայր 18+ տարիքի ուսանողների համար։ Համագործակցում է ոլորտի առաջատար ընկերությունների հետ։

ProgressTech Academy, Basic IT Center, DataArt Armenia – Առաջարկում են տարբեր ուղղություններով ծրագրավորման դասընթացներ սկսնակների և միջին մակարդակի համար։

ACA (Armenian Code Academy)
Ունի ինչպես բազային, այնպես էլ խորացված դասընթացներ՝ Software Engineering, Frontend/Backend, AI/ML և այլն։

Հնարավո՞ր է ծրագրավորում սովորել առցանց թրեյնինգների և դասընթացների միջոցով։

Այո, Հայաստանում հնարավոր է ծրագրավորում սովորել առցանց՝ թե՛ տեղական, և թե՛ միջազգային հարթակների միջոցով։ Ահա մի քանի տարբերակ, որոնցից կարող եք սկսել.

1. Armath Air
Առցանց տարբերակ՝ «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիաներից։ Ներկայացնում է ծրագրավորման, ռոբոտատեխնիկայի և ինժեներական դասընթացներ 10-17 տարեկանների համար։

2. TUMO (Թումո)
Թումո կենտրոնները ֆիզիկական են, բայց ունեն նաև առցանց կրթական լուծումներ՝ հատկապես համավարակի ժամանակ ձևավորված։ Սովորողները կարող են աշխատել իրենց նախագծերի վրա ուղեցույցների և մենթորների օգնությամբ։

3. Basic IT Center / Sololearn Armenia
Նախաձեռնություններ, որոնք առաջարկում են դասընթացներ սկսնակների համար՝ Python, JavaScript, HTML/CSS և այլն։ Երբեմն լինում են անվճար կամ հասանելի ցածր վճարով։

4. Skill.am
Հայկական կրթական հարթակ՝ առաջարկում է առցանց դասընթացներ՝ հիմնականում մեծահասակների համար, սակայն կան նաև մատչելի հիմքային դասընթացներ, որոնք հարմար են պատանիներին։

Միջազգային հարթակներ՝ հասանելի Հայաստանից

Code.org, Scratch, Tynker – Հիանալի են երեխաների ու պատանիների համար։ Բովանդակության մի մասն անվճար է։

Coursera, edX, Udemy, Khan Academy – Այստեղ կգտնեք դասընթացներ աշխարհի լավագույն համալսարաններից։

Sololearn – Սովորեցում է սկսնակներին խաղային մեթոդով։ Ունի նաև հայերեն համայնք։

Աջակցող կազմակերպություններ

Հայկական Code Academy – Ունի առցանց տարբերակներ։ Ավելի հարմար է ավագ դպրոցականների և երիտասարդների համար։

EPIC Yerevan, Impact Hub, Startup Armenia – Հաճախ կազմակերպում են ծրագրավորման բաց դասեր, վեբինարներ և բուտքեմփեր, որոնց կարելի է հետևել առցանց։

Ինչպե՞ս ինքնուրույն տիրապետել ծրագրավորմանը:

Ծրագրավորման յուրացումը ներառում է 80% անկախ աշխատանք։ Համացանցում առկա են գրեթե բոլոր անհրաժեշտ նյութերը։ Ամենակարևորը մոտիվացիան է։ Ավելի լավ է ուսմանը մոտենալ համապարփակ ձևով, օրինակ՝ համատեղելով առցանց դասընթացները, լեզուների պաշտոնական փաստաթղթերը, դասախոսությունները, հոդվածները և գրքերը: Այնուամենայնիվ, դուք չպետք է տարվեք միանգամից մի քանի լեզուներով. ավելի լավ է սկսել ամենապարզերից:

Դուք կարող եք սովորել խաղալով. որոշ կրթական կայքեր ինքնին խաղեր են, ինչպիսիք են Code Combat-ը և CodinGame-ը:

GitHub-ն ունի անվճար ծրագրավորման գրքերի հսկայական հավաքածու: Հասանելի է նաև էլեկտրոնային գրքերի հավաքածու, որոնք ընդգրկում են ծրագրավորման 24 լեզու:

Ծրագրավորման համայնքում կան նաև շատ մարդիկ, ովքեր պատրաստ են օգնել հաջորդ սերնդի ծրագրավորողներին: Hack.pledge-ը կայք է, որը կօգնի ձեզ մենթոր գտնել:

Կարող եք նաև բաժանորդագրվել Telegram-ի թեմատիկ ալիքներին, օրինակ՝ Python-ի սկսնակների համար նախատեսված ալիք, վեբ և Java Script մշակողների համայնք, Ruby և Ruby on Rails ծրագրավորողների ալիք և այլն:

Ծրագրավորման մեջ տեղին է «պրակտիկան ավելի կարևոր է, քան տեսությունը» սկզբունքը: Լեզուների վերաբերյալ մեծ քանակությամբ տեղեկատվության տիրապետելը միանգամից հնարավոր չէ, ուստի շատ ավելի լավ է ավելի շատ ժամանակ տրամադրել ձեռք բերված հմտությունները կատարելագործելուն:

Ինքնուրույն ծրագրավորում սովորելու համար կարող եք ծանոթանալ 168.am-ի անդրադարձին:

Որտե՞ղ կարող եմ գտնել ծրագրավորման վերաբերյալ ինքնուրույն ուսումնասիրության ուղեցույց:

Ավելի լավ է ուսմանը մոտենալ համապարփակ ձևով, օրինակ՝ համատեղելով առցանց դասընթացները, լեզուների պաշտոնական փաստաթղթերը, դասախոսությունները, հոդվածները և գրքերը: GitHub-ն ունի անվճար ծրագրավորման գրքերի հսկայական հավաքածու: Հասանելի է նաև էլեկտրոնային գրքերի հավաքածու, որոնք ընդգրկում են ծրագրավորման 24 լեզու:

Ի՞նչ է Ֆրանկլինի մեթոդը և ինչպե՞ս կարող է այն օգնել ձեզ սովորել ծրագրավորում:

Սա դասախոսություններից և ինքնուրույն ուսումնասիրության ուղեցույցներից ստացված տեղեկատվության համակարգման միջոց է:

Այն կարելի է նկարագրել հետևյալ փուլերով.

Կարդացեք գիրքը։ Երբ գրքում հանդիպեք կոդի նմուշի, կարդացեք այն և նշումներ արեք, որոնք կարող են օգնել ձեզ հիշել տեղեկատվությունն ապագայում:

Փակեք գիրքը։

Փորձեք մուտքագրել կոդը՝ վերստեղծելով այն հնարավորինս մոտ բնօրինակին:

Համեմատեք ձեր կոդը բնօրինակի հետ, ուղղեք սխալները, կրկնեք 1-3 քայլերը, մինչև սկսեք ստանալ բնօրինակ կոդը գրքից:

Այս մեթոդը թվում է պարզ և ինչ-որ չափով նման է մեքենայական ուսուցման մեջ ավտոմատ կոդավորիչի կողմից իրականացվող գործընթացներին: Դրա էությունը մտավոր պատկերների յուրացման մեջ է. դրա հիմքում ընկած է մտավոր ներկայացումների և իմիտացիայի գաղափարը:

Ի դեպ, այն կարող է օգտագործվել ոչ միայն ծրագրավորման դասավանդման ժամանակ։

Վեբ ծրագրավորում զրոյից սովորելուց հետո անհրաժե՞շտ է դիպլոմ և աշխատանքային փորձ:

Ենթադրվում է, որ բարձր ինժեներական կամ գիտահետազոտական ​​պաշտոններն անհասանելի են առանց բարձրագույն կրթության: Դիպլոմն անհրաժեշտ է նաև այն մասնագետներին, ովքեր ցանկանում են աշխատել արտերկրում։ Միևնույն ժամանակ, շատ հայ HR մասնագետներ ասում են, որ աշխատանքի ընդունելիս նրանք հիմնականում նայում են ոչ թե ծրագրավորողի ռեզյումեի «կրթության» տողին, այլ իրական աշխատանքային փորձին: Բացի այդ, հարցազրույցից առաջ կամ ընթացքում, ամենայն հավանականությամբ, դիմորդին կառաջարկվի կատարել թեստային առաջադրանք:

Սիրարփի Աղաբաբյան