«Հայ եկեղեցին այդպիսի ճղճիմ, փոքրոգի հարցերում երբեք չի ներգրավվի». Տեր Տիգրան քահանա Բադիրյան

Սեպտեմբերի 28-ին տեղի կունենա Մյուռոնօրհնության արարողություն, հաջորդ օրը  կվերաօծվի Մայր Տաճարը: Այս օրերին շատ է քննարկվում, թե ինչո՞ւ Մայր Աթոռը որոշեց այդ արարողություններին հրավիրել եկեղեցու վերաբերյալ բացասական գնահատականներով և դիրքորոշումներով հայտնի Հայաստանի ներկայիս իշխանություններին՝ Փաշինյանի գլխավորությամբ:

168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի կաթողիկոսական գրասենյակի գործավար Տեր Տիգրան քահանա Բադիրյանը նշեց, որ Մայր Տաճարի վերաօծման և Մյուռոնօրհնության արարողություններին իշխանություններին հրավիրել-չհրավիրելու հարցը բնավ կարևոր չէր եկեղեցու համար.

«Սակայն, հաշվի առնելով այս արարողությունների ծավալը և համահայկականությունը, և նկատի առնելով, որ անկախ մեր կամքից, այսօր ՀՀ կառավարությունը և իշխանությունն այդ մարդիկ են, նկատի առնելով այն մեծ հարգանքը և գորովը, որ Հայ եկեղեցին ունի դեպի հայոց պետությունը, որոշում կայացվեց որպես պետական այրեր, կառավարության սիմվոլներ՝ այս մարդկանց հրավիրել արարողություններին մասնակից դառնալու: Հրավեր եղել է նաև ընդդիմության ներկայացուցիչներին, որովհետև պետությունն իրենից ներկայացնում է և՛ իշխանական, և՛ ընդդիմադիր ուժեր, որոնք հավասարապես իշխանության ներկայացուցիչներ են»:

Իշխանությունների կողմից եկեղեցու նկատմամբ հարձակումները նա պայմանավորում է գաղափարական մեծ տարբերությամբ. «Շատ հաճախ, մարդիկ տեսնելով այս իրողությունները, մտածում են, որ կա անձերի խնդիր, բայց խնդիրը շատ ավելի խորքային է: Գաղափարական առումով մենք և օրվա իշխանությունները տարբեր հայացքներ ունենք, ընդհանրապես, պետության, հասարակության, ժողովրդի ընթացքի, ապագայի և ներկայի վերաբերյալ: Իհարկե, այս խորը անջրպետը, որ առաջացել է ներկա ժամանակում, չի կարող որպես հետևանք՝ չունենալ նաև հարձակում եկեղեցու վրա: Նախ՝ պետության նպատակի պատկերացումն է առաջին հակասությունը: Ընդհանրապես, աշխարհիկ ընկալման մեջ պետությունն ընկալվում է՝ որպես քաղաքացիներին բարեկեցություն տվող մի կառույց՝ իր կոնկրետ սահմաններով:

Եկեղեցու ընկալման մեջ պետությունը, նախ և առաջ, ինքնությունը պահպանելու հնարավորություն է տալիս մարդուն: Ինքնությունը քարացած կառույց չէ և ժամանակի ընթացքում պահելով իր միջուկը՝ կարող է ձևի, սիմվոլի առումով որոշ փոփոխությունների ենթարկվել, բայց այն արժեքային հիմքը, որի վրա հենվելով՝ մենք վերջիվերջո դարեր շարունակ պետություն չունենալով հանդերձ՝ ունեցանք պետություն:  Մենք կարողացանք պահպանել մեր ազգությունը, և սրանք այն կարևոր հիմքերն են, ըստ որոնց՝ պետությունն անհրաժեշտ է, որ մարդը կոնկրետ աշխարհագրական սահմանների տարածքում հնարավորություն ունենա ապրելու լիարժեք իր ինքնությունը:

Այսինքն՝ խնդիրը հայ ընտանիքն է, հայ մարդը, հայոց լեզուն, հայոց պատմությունը, հայոց հավատքը և, ընդհանրապես, հայ մարդու աշխարհայացքը տարբեր իրողություններին, որը չի կարող զեղչվել հօգուտ պոպուլյար շատ քարոզվող տարբեր արժեքների: Խնդիրն այս արժեհամակարգի մեջ է: Հայրենիք հասկացողությունը քրիստոնյայի համար ոչ թե վերացական ընկալում է, այլ կոնկրետ աշխարհագրական սահմաններով, կոնկրետ աշխարհագրական տարածքով և կոնկրետ արժեքային հիմք ունեցող հասարակության բնօրրան և բնակավայր»:

Անդրադառնալով արժեքային ճգնաժամի պարագայում Եկեղեցու անելիքներին, նա նշեց, որ Եկեղեցու անելիքը Հիսուս Քրիստոսի կողմից է հաստատված՝ ճշմարտության հռչակումն է. «Ինչպես որ մեր Տերն, անկախ ժամանակի քաղաքական, հասարակական ուղղությունների և խմբերի, միևնույն է՝ չէր զլանում ճշմարտությունը բարձրագոչ կերպով ասելու և, բնականաբար, շատ վատ ընդունելություն էր ստանում այն խմբերի կողմից, ում ընդհանուր գաղափարախոսությանը սա հակասում էր, և ինչպես որ մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսին և դրանից հետո նաև առաքյալներին տարբեր իշխանություններ փորձում էին լռեցնել, կոծկել, թույլ չտալ, որպեսզի շատ տարածվի այս խոսքը, բայց ինչպես Ավետարանն է ասում՝ ճշմարտությունը վառված կրակի նման է, որը վառելով՝ երբեք ոչ ոք մահճակալի տակ չի դնում, այլ երևացող տեղ է դնում, եկեղեցու ամենամեծ առաքելությունն էլ, հավատարիմ մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի պատգամի՝ ճշմարտությունը բարձրագոչ կերպով ասելն է: Մեր եկեղեցիներն ու տաճարներն այն աղաղակող քարերն են, որ եթե մարդիկ էլ լռեն, եկեղեցիներն աղաղակում են: Այս միջոցով ենք կարողացել հայ մնալ՝ չնայած բոլոր այն փորձություններին և խնդիրներին, որ ունեցել ենք մեր պատմության ընթացքում»:

Հոգևորականի անձնական կարծիքով՝ Բագրատ Սրբազանի սկսած շարժումը և Եկեղեցու գերագույն հոգևոր խորհրդի դիրքորոշումը գաղափարախոսական տարբերություններ չունեն՝ կա մեթոդների, գործելաոճի ընկալման տարբերություն:

Ինչ վերաբերում է եկեղեցու դեմ իշխանությունների կողմից հովանավորվող արշավին, նա նշեց, որ այս իրողությունները նոր չեն ո՛չ հայ եկեղեցու, ո՛չ ընդհանրապես քրիստոնեության համար. «Քրիստոնեության հիմնումից ի վեր տարբեր իշխանություններ փորձել են տարբեր կերպով իրենց ծառայեցնել և չհաջողելու դեպքում թիրախավորել եկեղեցին, կառույցը և, ընդհանրապես, հավատքը: Բայց խնդիրը ոչ թե կառույցի և մարդկանց մեջ է, այլ այն կարևոր գաղափարների, որի հենք են կազմում և՛ պետությունը, և՛ եկեղեցին: Իրականում, եթե մի փոքր կտրվենք մեր ժամանակի իրականությունից և մի քիչ վերևից նայենք այս ամենին, իշխանությունն ինքնին ոչինչ չունի, բացի հասարակության աջակցությունը, այսինքն՝ իշխանությունն ինքնին բուտաֆորիկ մի երևույթ է, և այն պահին, երբ մարդիկ ընտրեն այն ուղին և արժեքները, որոնցով ուզում են ապրել, միանգամից կհայտնվի այն իշխանությունը, որը պատրաստ է կրել այդ արժեքները:

Մեր խնդիրը ոչ թե այն անձերն են, որոնք կան, չնայած նրան, որ ամեն մարդ կարող է իր սեփական վերաբերմունքն ունենալ այդ մարդկանց նկատմամբ, այլ այն գաղափարները, որոնք լայնորեն տարածվում են և մի տեսակ տպավորություն ստեղծում, որ հայ հասարակությունն իր մեծամասնության մեջ կրողն է այդ արժեքների, այդ գաղափարների, իսկ այդ արժեքներն ու գաղափարները մարդու զուտ ֆիզիկական, կենդանական գոյությունը պաշտպանող և զարգացնող երևույթներ են: Քրիստոնյաներիս համար, դեռևս Աթանաս Մեծի ժամանակ, դրվել է մեր նպատակակետը. Աթանաս Մեծն ասում էր՝ Աստված մարդացավ, որպեսզի մարդն աստվածանա: Այսինքն՝ Հայ եկեղեցու գերագույն նպատակն իր հետևորդներին և մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի մարմինը կազմող Սուրբ եկեղեցուն աստվածացման տանելն է: Իսկ դիտարկել բարեկեցությունը՝ որպես կյանքի գլխավոր նպատակ, լուրջ հակասության մեջ է մտնում այս գաղափարի, այս իրողության և այս հավատքի հետ»:

Նա նկատեց՝ քրիստոնյա լինել չի նշանակում՝ չունենալ փորձություններ, խնդիրներ, այլ նշանակում է՝ ունենալ այն համոզումը, վստահությունը, որ դու Աստծո հետ, Աստծո պատվիրաններով և Աստծո ներկայությամբ կկարողանաս հաղթահարել այդ փորձությունները.

«Սա երբեք չի նշանակում՝ եթե մենք ունենք որոշակի խնդիր, պետք է հետ կանգնենք մեր սկզբունքից: Նման մոտեցմամբ մենք հիմա քրիստոնյա չէինք լինի, և քրիստոնեությունը չէր էլ տարածվի, որովհետև մարդու հավատքը, արժեքները շատ ժամանակ պահվում են իր կյանքի գնով: Բայց հիմա մենք ոչ թե ֆիզիկական կյանք պահելու խնդիր ունենք, այլ կարիք ունենք սթափ հայացքով նայելու ամեն ինչին, որովհետև այս ինֆորմացիոն դարաշրջանում, երբ ամեն տեղից տարատեսակ տեղեկատվություն է հորդում մարդկանց մոտ, շատ դժվար է տեսնել ճշմարտությունը, այն իրականությունը, որը գոյություն ունի: Դրա համար մի պահ պետք է մի կողմ դնել բոլոր մեկնաբանությունները և նայել փաստերին, իսկ փաստերը ցույց են տալիս, որ այս տարիների ընթացքում, գուցե ավելի վաղ սկսած մեր ինքնության ճգնաժամը հասել է իր գագաթնակետին, և Մայր Տաճարի վերաօծումն ու Մյուռոնօրհնությունը նաև փափագ և նպատակ ունեն այս ինքնությունը վերակենդանացնելու, վերածնելու ոչ միայն Հայաստանում բնակվող մեր հասարակության շրջանում, այլև աշխարհասփյուռ հայության սրտերում»:

Տեր Տիգրան քահանա Բադիրյանը շեշտեց՝ մեր ներազգային աղետների ամենամեծ խնդիրը ներազգային անհամերաշխությունն է և ատելության գերչափավորումը մեր ներհասարակական շփումներում.

«Ոչ մի արտաքին թշնամի, ինչպես սիրում են ասել՝ նաև ներքին թշնամի, մեզ չէր ստիպում իրար ատել, բայց մենք, չնայած նրան, որ պատերազմում պարտություն տարանք, շարունակեցինք իրար ատել, Արցախը շրջափակված էր՝ շարունակեցինք իրար ատել, 120 հազար մարդ բռնի տեղահանվեց, ցեղասպանության, էթնիկ զտումների խնդրի առաջ կանգնեց, էլի շարունակվեց ատելությունը, և, ցավոք, այսքանից հետո դեռ շարունակվում է այս ատելությունը: Սա քրիստոնեության և Աստծո հանդեպ հավատի պակասի հետևանք է: Հավատալ Աստծուն, նախ և առաջ նշանակում է՝ սիրել դիմացի մարդուն: Մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս ասում է՝ եթե քո եղբորը չես սիրում, չես կարող սիրել Աստծուն, ում չես տեսնում: Նմանատիպ վերաբերմունք կա ընդհանրապես բոլոր երևույթների նկատմամբ: Մենք չպետք է ինքնախաբեությամբ զբաղվենք: Շատ եմ լսում Մայր Տաճարի կարևորության և, առհասարակ, մեր պատմական վանքերի, եկեղեցիների կարևորության մասին, բայց չգիտես ինչու, երբ մենք կորցնում կամ կորցնելու վտանգի առաջ ենք կանգնում այդ սրբությունները, նոր հիշում ենք, որ պետք է խնամենք, որ դրանք մեզ համար կարևոր են:

Քարվաճառը հանձնելու ընթացքում այնտեղ  գտնվող Դադիվանք մեծ հոսք էր, մարդիկ վերջին հնարավորությունն ունեին այնտեղ լինելու, բայց մինչ այդ տարբեր գրառումներ, վանդալիզմի արտահայտություններ կարող էինք տեսնել այդ տաճարի մեջ: Մենք պետք է վերջիվերջո կողմնորոշվենք, թե մենք ով ենք, և Մայր Տաճարի օծումն ու Մյուռոնօրհնությունը վկայությունն է մեր քրիստոնեական ինքնության, և կարգախոսը՝ «Դրոշմ ինքնության», հենց սրա մասին է վկայում, այս մեծ, համազգային կարևոր առաջադրանքի և խնդրի համար: Մենք, վերջիվերջո, պետք է պարզենք՝ ուզո՞ւմ ենք հավատարիմ մնալ մեր ինքնությանը, թե՞ ոչ, և առանց ինքներս մեզ խաբելու»:

Քահանան համերաշխություն տեսնում է միայն սկզբունքայնության մեջ. «Եթե կա մածուցիկություն, համերաշխություն լինել չի կարող, կառույց չի կարող կառուցվել սրա վրա: Պետք է լինի սկզբունքայնություն, և պետք է շատ սթափ, պրակտիկ հայացքով նայել ամեն ինչին: Հայ ժողովուրդը գոյություն է կարողացել պահպանել միայն այն բանի հաշվին, որ եղել է քրիստոնյա և տարածվել է իր մեջ սիրո գաղափարը՝ մերձավորի նկատմամբ, իր ազգակցի նկատմամբ: Թեև մենք չենք ունեցել պետություն, բայց աշխարհի տարբեր վայրերում ունեցել ենք ուժեղ համայնքներ, որոնք միավորվել են հայ եկեղեցու շուրջ:

Միայն մարդկանց նկատմամբ սերն է, որ կարողացել է մեզ այս դարերի խորքից բերել նրան, որ մենք հիմա ունենք անկախ պետություն, և այս անկախ պետությունը, այդ չարչրկված ինքնիշխանությունը, սուվերենությունը կարելի է պահել միայն այն դեպքում, եթե մարդիկ սիրում են իրար, եթե միավորող բաներ ունեն: Անընդհատ բաժանարար գծեր ներարկել, անընդհատ փորձել հասարակությանը պառակտել տարբեր ցուցիչներով, սա վերջիվերջո բերելու է կառույցի փլուզման, ինչպես մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս է ասում՝ ոչ մի թագավորություն ինքն իր մեջ բաժանված մնալ չի կարող: Սա իրականությունն է, որը մենք չենք կարող չնկատել:

Յուրաքանչյուր մարդ, եթե ուզում է ՀՀ-ն դարձնել ավելի լավը, պետք է սկսի չատել իր հարևանին, մանավանդ՝ հաջողակ հարևանին: Մենք շատ հաճախ ատում ենք այն մարդկանց, ովքեր հաջողությունների են կարողացել հասնել: Պետք է հասկանանք, որ յուրաքանչյուրս մենք ենք մեր կյանքի տերը և ինչ փնտրում ենք, դա էլ գտնում ենք: Եթե փնտրում ենք խաբեբա և անազնիվ մարդկանց, մենք գտնում ենք խաբեբա և անազնիվ մարդկանց, եթե փնտրում ենք աշխատասեր, ազնիվ և նպատակասլաց մարդկանց, գտնում ենք այդպիսի մարդկանց: Երկու պարագայում էլ ամենակարևորը մեր ներքին վերաբերմունքն է, որովհետև ատելությամբ ապրել, նշանակում է քայքայել սեփական եսը: Երբ հասարակության շարժիչ ուժը դառնում է ատելությունը, հասարակությունը սկսում է քայքայվել»:

Նա ընդգծեց՝ Աստծո սիրո ներկայությունն է միայն, որ ունակ է մեզ դուրս հանել այս ճգնաժամից և հասնել մի իրողության, երբ կկարողանանք իրար չատելով՝ խոսել մեր խնդիրների մասին:

Դիտարկմանը՝ Նիկոլ Փաշինյանն էլ Աստվածաշնչից մեջբերումներ անելով է անում այն, ինչ անում է, նա արձագանքեց. «Աստվածաշունչը մի ամբողջություն է, յուրաքանչյուր պահի, երբ որևէ մեկը՝ անկախ սոցիալական դիրքից, կտրում է Աստվածաշնչից որևէ տող կամ որևէ բառ և դա փորձում է ներկայացնել՝ որպես աստվածային լիակատար ճշմարտություն, սա հայհոյություն է Սուրբ Հոգու դեմ, որովհետև մարդկանց ուղղված Աստծո պատգամը աղավաղվում է: Գարեգին Առաջին երջանկահիշատակ Կաթողիկոսը մի շատ լավ հոդված ունի. Սաղմոսներից մեկում ասվում է.

«Աստված չկա. անզգամն ասաց իր սրտում»: Հիմա, եթե մենք Աստված չկա բառակապակցությունը վերցնենք, կարող ենք ասել՝ Աստվածաշնչում գրված է՝ Աստված չկա, բայց իր համատեքստում է միայն ընկալելի, թե ինչու է այդ ամենը գրված: Այս մանիպուլյացիաներին տարբեր կրոնական կազմակերպություններ են գնում՝ մարդկանց մոլորեցնելու համար, իսկ Հայ եկեղեցու նպատակը ոչ թե հետևորդներ շահելն է, այլ մարդկանց ճշմարտություն տալը: Մարդկանց միտքը մանիպուլացնելը նշանակում է՝ զրկել նրանց ազատ կամքից, ստրկացնել նրանց, որովհետև, եթե մարդուն չես ասում ճշմարտությունը, փակում ես նրա՝ ճիշտ ընտրություն կատարելու, ազատ ընտրություն կատարելու հնարավորությունը: Դրա համար է մեր Տեր Հիսուս Քրիստոս ասում՝ ճանաչեք ճշմարտությունը, և այն կազատի ձեզ, որովհետև հակառակ դեպքում, երբ չգիտես ճշմարտությունը, չես էլ կարող դիրքորոշում ունենալ»:

Նա մանիպուլյատիվ համարեց այն հայտարարությունները, թե եկեղեցին խառնվում է քաղաքականությանը. «Կա՞ ներհասարակական կյանքում մի գործողություն, որն անելը չի նշանակում՝ քաղաքականություն: ԱՄՆ-ում մի հետաքրքիր արտահայտություն կա՝ քվեարկիր քո դոլարով, այսինքն՝ անգամ պարզ, կենցաղային գնումները քաղաքական որոշումներ են, որովհետև մեր քաղաքականացված հասարակության մեջ ամենապարզ գործողություններն արդեն քաղաքականություն են: Բայց, փառք Աստծո, կան քաղաքագիտական տարբեր նորմեր, և մենք չէ, որ որոշում ենք՝ ինչ է նշանակում զբաղվել քաղաքականությամբ կամ չզբաղվել. Քաղաքականությամբ զբաղվել, նշանակում է՝ ձգտել քաղաքական իշխանության, իսկ Հայ եկեղեցին, որն ունի երկնքի արքայությունը և մեր Հիսուս Քրիստոսի իշխանությունը, այդպիսի ճղճիմ, փոքրոգի հարցերում երբեք չի ներգրավվի ու չի իջնի»:

Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում