Սպառազինություն գնելու Նիկոլ Փաշինյանի անկարողությունը և ՌԴ պահվածքի հնարավոր պատճառները
Կառավարության այսօրվա նիստում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, թե 100 միլիոնավոր դոլարները վճարված են, բայց զենքի մատակարարումները չեն կատարվում, այդ թվում՝ դաշնակիցների կողմից:
«Ադրբեջանը նման սադրանքներով պարզապես փորձում է այնպես անել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը հնարավորություն չունենա իրականացնել Զինված ուժերի բարեփոխումները: Նաև տեղյակ եք, որ բոլոր այն ուղղություններով, բոլոր այն դեպքերում, որտեղ հնարավոր է, ցավոք, նրանք որոշակի հաջողություններ ունեն նաև մեր դաշնակիցների հետ հարաբերությունների իմաստով, որտեղ, հնարավոր է, նրանք փորձում են այնպես անել, որ Հայաստանին զենք և ռազմամթերք չմատակարարվի: Մենք դեպքեր ունենք, երբ հարյուր-միլիոնավոր դոլարներ վճարված են, բայց Հայաստանի նկատմամբ մատակարարումների պարտավորությունները չեն կատարվում, այդ թվում՝ դաշնակից երկրների կողմից: Սա, իհարկե, ցավալի իրողություն է, և մենք խորապես պետք է վերլուծենք այս իրադրությունը: Բայց ամեն դեպքում ուզում եմ ընդգծել նաև, որ մենք պիտի խորապես արձանագրենք և հասկանանք ևս մեկ բան՝ այս ամենը տեղի է ունենում հեռահար կամ գուցե ոչ հեռահար մեկ նպատակով, որ մենք հրաժարվենք մեր պետականությունից, մենք հրաժարվենք մեր ինքնիշխանությունից, մենք մեր տարածքային ամբողջականությունից զիջումներ անենք»,- ասել է Փաշինյանը:
168.am-ի տեղեկություններով, իրապես, որոշակի կանխավճար է տրվել ՌԴ-ին և զենք չի մատակարարվել: Փաշինյանը պատճառների մասով ինչ-ինչ բաներ հասկացնում է, բայց, ամեն դեպքում, հստակություն պահանջող հարցեր կան, որոնց գուցե ավելի ուշ անդրադարձ լինի հայկական կամ ռուսական կողմից:
Ինչ վերաբերում է ռուսական մատակարարումների հարցում Ադրբեջանի «մատը» խառը լինելուն, հիշեցնենք, որ Նիկոլ Փաշինյանի համար սա չպետք է անսպասելի լիներ, հարցն այն է՝ արդյո՞ք Հայաստանն այլընտրանքային կամ հակաքայլ արել է,իսկ գուցե նպաստե՞լ է դրան:
2021-ի օգոստոսի 24-ին ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Արշակ Կարապետյանը ՌԴ այցի շրջանակում լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասել էր. «Ունենք լիովին աջակցություն, և կարող եմ ասել` չէ՛ բառ չեմ լսել։ Գործնական քայլեր ենք անելու մեր համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ զարգացնելու ուղղությամբ: Մենք պլանավորում ենք ունենալ որակով և նոր սպառազինություն: Մենք հրաժարվել ենք հին սպառազինություններ ձեռք բերելուց, դա մեր քաղաքականությունն է։ Ավելի լավ է՝ մենք ունենանք քիչ, բայց որակով, և հստակ իմանանք, որ այս սպառազինությունը գործելու է»:
Այնուհետ Կարապետյանը նշել էր, որ Հայաստանը պետք է սեփական զենքի արտադրությունն ունենա։
«Այստեղ նույնպես ունենք Ռուսաստանից աջակցություն` համատեղ ձեռնարկությունների բացման տեսքով։ Արագ դա անելու ենք»,- շեշտել էր պաշտպանության նախկին նախարարը:
Հիշեցնենք` ՀՀ ՊՆ Արշակ Կարապետյանն 2021-ի օգոստոսի 10-ին մեկնել էր Ռուսաստան՝ ՌԴ պաշտպանության նախարար, բանակի գեներալ Սերգեյ Շոյգուի հրավերով։ Օգոստոսի 11-ին Շոյգուն Կարապետյանի հետ հանդիպման ավարտին դաշույն էր նվիրել և, խորհրդանշական նվերը հանձնելով՝ ասել էր. «Կարող ենք համարել, որ Հայաստանին սպառազինություն մատակարարելու գործընթացը մեկնարկած է»:
Շոյգուն նաև վստահեցրել էր, որ Ռուսաստանը պատրաստ է շարունակել աջակցությունը Հայաստանին՝ բանակի արդիականացման ու վերակազմավորման հարցում: «Խնդիրը հեշտ չէ, սակայն, կարծում եմ, Ձեր փորձառությամբ՝ այդ նպատակին հնարավոր կլինի հասնել»,– այն ժամանակ ընդգծել էր ՌԴ պաշտպանական գերատեսչության ղեկավարը:
Ալիևն անմիջապես արձագանքել էր հատկապես սպառազինության մատակարարման մասին հայտարարությանը և«անտրամաբանական» որակել ՌԴ-ի` Հայաստանին զենք մատակարարելու հայտարարությունները՝ հայտնելով որոշակի անհանգստություն:
«Մենք ակնկալում ենք, որ Ռուսաստանը չի զինի Հայաստանին: Մենք այդ հարցը հասցրել ենք ռուսական կողմին: Դա մեզ անհանգստացնում է»,- ասել էր Ադրբեջանի ղեկավարը CNN Turk-ին տված հարցազրույցում՝ շեշտելով, որ պատերազմն ավարտվել է:
Նշենք, որ 2021-ի հունիսին պարզվեց, որ Ադրբեջանի դատախազությունը միջազգային հետախուզում էր հայտարարել ՀՀ բանակին զենքի հիմնական մատակարար Դավիթ Գալստյանի (Պատրոն Դավո) նկատմամբ։
Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը պնդում էր, որ 2001-2021թթ. ընթացքում Դավիթ Գալստյանը, իբր մաքսանենգ ճանապարհով, խոշոր տրամաչափի մարտական զենք, զինամթերք, պայթուցիկ նյութեր և սարքեր էր ուղարկել Հայաստան, «այնտեղից էլ` Հայաստանի կողմից օկուպացված Լեռնային Ղարաբաղ և Ադրբեջանի Հանրապետության հարակից շրջաններ»:
Այսինքն, Իլհամ Ալիևի կողմից Արցախին սպառազինական օգնությունը որակվել է որպես հանցագործություն, իսկ ավելի ստույգ՝ «կոնտրաբանդա»:
168.am-ի տեղեկություններով, Դավիթ Գալստյանը 44-օրյա պատերազմի օրերին իր անձնական միջոցներով ձեռք էր բերել երկու ԻԼ-76 ինքնաթիռ և իր թիմով կազմակերպել զենք-զինամթերքի տեղափոխություն:
Այս համատեքստում հիշեցնենք, որ դեռ 2020-ի օգոստոսին կեսերին Ալիևը հեռախոսազրույց էր ունեցել ՌԴ նախագահ Պուտինի հետ և բողոքել՝ «հուլիսի 17-ից սկսած Մոսկվան Հայաստանին շուրջ 400 տոննա ռազմական նշանակության բեռ է մատակարարել»։
Ի՞նչ է անում Նիկոլ Փաշինյանը և նրա իշխանությունը՝ չեզոքացնելու այս վտանգները, այլընտրանքային ուղիներ գտնելու ուղղությամբ: Ըստ էության՝ ոչի՛նչ:
Ավելին,ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Արշակ Կարապետյանի՝ վերոնշյալ ՌԴ այցից և պայմանավորվածություններից, ադրբեջանականզգուշացումներից հետո Նիկոլ Փաշինյանը որոշում է, և, ըստ էության, անհեթեթ գործով կալանավորում է Հայաստանի բանակին հիմնական զենքի մատակարարին՝ Դավիթ Գալստյանին: Այս պահին նա 50 միլիոն գրավի դիմաց ազատության մեջ է, բայց մեղադրանքը դեռ կա: Ստացվում է՝ Ալիևը բողոքեց, Փաշինյանը կալանավորեց:
Հայաստանին սպառազինության ռուսական մատակարարման հնարավոր խորընդոտներիհամատեքստում հարկ է նշել, որ 2021-ի փետրվարին Նիկոլ Փաշինյանը կասկածի տակ էր դրել ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից բերված լրջագույն զենքի՝ «Իսկանդերի» արդյունավետությունը: Ռուսական մամուլը և փորձագետներըշատ ակտիվ արձագանքեցին սրան: Այն ժամանակ Փաշինյանին հայաստանյան վերլուծաբանները, փորձագետները զգուշացնում էին՝ ի՞նչ իմաստ ունի նման հայտարարություն անելը, երբ դու գրեթե 100 տոկոսով կախված ես Ռուսաստանից ու ռուսական զենքից։
Ինչ խոսք, այս ամենը, Նիկոլ Փաշինյանի կողմից վարկաբեկիչ այս հայտարարություններն ու քայլերը ևս կարող են իրական պատճառ հանդիսանալ՝ Ռուսաստանի կողմից Հայաստանին զենք չմատակարարելու հարցում:
Այսինքն, բուն խնդիրը Նիկոլ Փաշինյանի, նրա անկարողության մեջ է: Կրկնում ենք՝ ի՞նչն էր խանգարում այս 2 տարվա ընթացքում զենքի ձեռքբերման արևմտյան կամ ոչ ռուսական ուղիներ գտնել, հատկապես, երբ 2018-ի աշնանը Թրամփի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնն ընտրություն էր առաջարկել:
«Եվ ինչպես ասացի վարչապետին՝ եթե խնդիրն այն է, որ ընտրություն պետք է կատարես ռուսական և ամերիկյան ռազմական տեխնիկա գնելու միջև, մենք կնախընտրեինք վերջին տարբերակը։ Մենք կարծում ենք, որ մեր տեխնիկան ամեն դեպքում ավելի լավն է, քան ռուսականը: Այնպես որ, ուզում ենք դիտարկել այդ հնարավորությունը: Կարծում եմ, որ այն ավելացնում է Հայաստանի հնարավորությունները, երբ այն ամբողջովին կախված չէ մեկ գերտերությունից։ Ես հասկանում եմ աշխարհագրական դիրքի և պատմական իրողությունների հետ կապված հարցերը, բայց կարծում եմ՝ ժամանակն է լավատես լինելու, որ Հայաստանը կարող է ավելի տեսանելի լինել համաշխարհային ասպարեզում: ԱՄՆ-ը Հարավային Կովկասը ռազմավարական առումով շատ կարևոր տարածաշրջան է համարում»,- «Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծառայությանը տված հարցազրույցում ասել էր Բոլթոնը:
Այս պահին ակտիվորեն խոսվումէ Հնդկաստանի կողմից Հայաստանին զենք մատակարարելու մասին: The Economic Times-ի աղբյուրների համաձայն՝ Հնդկաստանը Հայաստան կարտահանի Pianka հրթիռային համակարգեր, որոնք արդեն իսկ ծառայում են հնդկական բանակին:
Հնդկաստանը նաև Հայաստանին կմատակարարի հակատանկային հրթիռներ, ինչպես նաև այլ զինամթերքներ: Ըստ հրապարակման՝ նախատեսված է նաև Swathi ռադարների մատակարարում:
Ըստ աղբյուրի՝ մատակարարումների ընդհանուր ծավալը կկազմի մոտ 244 միլիոն դոլար:
168.am-ի տեղեկություններով, համապատասխան պայմանագիր կնքվել է 20 օր առաջ: Իսկ թե որքանո՞վ և ե՞րբ դրանք կկատարվեն, ժամանակը ցույց կտա: Սրանից հետո նոր միայն ՀՀ անվտանգային մարտահրավերների և ստեղծված իրողության պարագայում այդ սպառազինության արդյունավետության մասինհարցեր առաջ կգան, թեպետ մասնագետներն այսօր էլ որոշակի կարծիքներ կարող են հայտնել: Բայց սրանց մասին՝ ավելի ուշ:
Ի դեպ, այս տարվա հունվարի 25-ին հայտնի դարձավ, որ ՀՀ զինված ուժերի ավիացիան համալրվել է ժամանակակից, բազմաֆունկցիոնալ նոր ուղղաթիռներով, որոնք նախատեսված են դեսանտային, կրակային, տրանսպորտային և սանիտարական խնդիրներ կատարելու համար։
168.am-ին հայտնի էր դարձել, որ Մի-171Շ (Ми-8АМТШ) ուղղաթիռների գործարքը և մատակարարման լոգիստիկայի հետ կապված խնդիրներն իրականացվել և կարգավորվել են զենքի մատակարար Դավիթ Գալստյանի (Պատրոն Դավիթ) միջոցով:
Պայմանագրով նախատեսված է եղել թվով 4 ուղղաթիռի մատակարարում:
Իսկ երեկ արդեն գրել էինք, որ նախկին իշխանությունները կարողացել են ՀԱՊԿ անդամ լինելով՝ ՀՀ զինված ուժերի համար զենք ձեռք բերել Եվրոպայից և ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներից, ինչը հարուցել է Ադրբեջանի դժգոհությունը:
Իսկ ՀՀ նախկին ղեկավարությունը, մասնավորապես, ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ՌԴ-ից դժգոհել է պարբերաբար, որ ՀՀ դաշնակիցը զենք է վաճառում Ադրբեջանին, որից հայ զինվոր է սպանվում, ընդ որում, նման հայտարարություններ արվել են Եվրոպայում:
