Ոգեշնչող ժամանակներ աստղագիտության համար. Astronomy պարբերականի գլխավոր խմբագիրը դասախոսություն անցկացրեց Երևանում

Starmus VI միջազգային փառատոնը Հայաստան է բերել աստղագիտության վերջին նվաճումները. Astronomy պարբերականի գլխավոր խմբագիր Դեյվիդ Այքերը տեխնոլոգիական կրթության առաջատար ԹՈՒՄՈ Երևան կենտրոնում դասախոսությամբ բացեց աստղալուսանկարչության գաղտնիքները:

«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ ԹՈՒՄՈ կենտրոնի սաները և աստղալուսանկարչությամբ հետաքրքրվող անձինք հնարավորություն ունեցան հանդիպելու, լսելու դասախոսությունը և մասնագետին ուղղելու իրենց հետաքրքրող հարցերը:

Դեյվիդ Այքերը նշեց, որ թեպետ մարդկությունը դեռևս շատ անելիքներ ունի աստղագիտության ոլորտում՝ բացահայտելու տարբեր գալակտիկաների անհայտ կողմերը, սակայն միևնույն ժամանակ վերջին տարիների գիտական նվաճումները զգալի առաջընթաց են գրանցել այս հարցում: «Սա ամենաոգեշնչող ժամանակահատվածն է՝ ուշադրություն դարձնելու և փորձելու հասկանալ, թե ի՞նչ է տեղի ունենում աստղագիտության ոլորտում»,- նշեց նա:

Այքերը դասախոսության ընթացքում խոսեց նաև սև խոռոչների տեսակների, դրանց առաջացման պատմությունների մասին՝ անդրադառնալով նաև գիտական հանրության կողմից սև խոռոչների ուսումնասիրման տարբերակների մշակմանը: Ընդ որում, նա նկատեց, որ սև խոռոչների ուսումնասիրման ոլորտում ակտիվ գործունեություն են ծավալում տարբեր երկրներ, մասնավորապես Ճապոնիան:

ԹՈՒՄՈ-ի սաների խնդրանքով նա խոսեց նաև «մութ նյութի» (dark matter) մասին՝ նշելով, որ տիեզերքում «մութ նյութի» առկայությունը վերջնականապես հաստատվեց 1970-ական թվականներին: Այքերը նշեց, որ «մութ նյութը» տիեզերքի զանգվածային էներգիայի 23 տոկոսն է կազմում, սակայն մինչև հիմա մարդկությունը չունի հստակ պատկերացում, թե ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում: «Մենք գիտենք կամ փորձում ենք ճանաչել միայն մոտ 5 տոկոսը այն ամենի, ինչ կազմում է Տիեզերքը: Դեռևս շատ անելիքներ ունենք»,- ասաց նա:

Դեյվիդ Ջոն Այքերն ամերիկացի խմբագիր, գրող, ինչպես նաև աստղագիտության և տիեզերքի հանրահռչակող է։ Դեյվիդ Ջոն Այքերը «Astronomy» ամսագրի գլխավոր խմբագիրն է սկսած 2002 թվականից: Նա գիտության և ամերիկյան պատմության 21 գրքերի հեղինակ, համահեղինակ կամ խմբագիր է, և հայտնի է աստղագիտական դիտումների վերաբերյալ ամսագրի` «Deep Sky Monthly»-ի հիմնադրմամբ, երբ դեռևս ավագ դպրոցի 15-ամյա աշակերտ էր։

Այքերը նաև պատմաբան է, որը ընդարձակորեն ուսումնասիրել և գրել է ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմի մասին:

Այքերը իր կարիերան սկսել է 1982 թվականի սեպտեմբերին AstroMedia Corp. ամսագրի հրատարակչությունում՝ որպես «Astronomy»-ի խմբագրի օգնական և «Deep Sky»-ի խմբագիր: 1985 թվականին Kalmbach Publishing Co.-ը՝ Milwaukee Model Railroader, Trains և այլ վերգրերի հրատարակիչ, գնեց AstroMedia Corp.-ը։ Այքերի դերը ամսագրում խորացավ, քանի որ նա աշխատում էր բազմաթիվ գիտական պատմությունների վրա, ինչպես նաև զննում էր հոդվածներ, իսկ տասնամյակի վերջում, ընկերությունը տեղափոխվեց Վաուկեշա, Վիսկոնսին, Միլուոկիից 16 մղոն դեպի արևմուտք, և հենց այդ ժամանակ Այքերը ստացավ ասոցացված խմբագրի իր կոչումը։ Նա նաև հրատարակեց իր առաջին գրքերը՝ «The Universe from Your Backyard»-ն («Տիեզերքը քո բակից»), «Աստղագիտություն» (ամսագրում տպագրված երկնքի խորը դիտման պատմությունների ժողովածու) և «Deep-Sky Observing with Small First Telescopes» («Խոր երկնքի դիտարկումը փոքր առաջին աստղադիտակներով»)՝ կլաստերների, միգամածությունների և գալակտիկաների մասին անթոլոգիան: 1992 թվականին ընկերությունը որոշեց դադարեցնել «Deep Sky»-ի հրատարակությունը։ 2002 թվականին Այքերը դարձավ «Astronomy» ամսագրի վեցերորդ գլխավոր խմբագիրը։

Հայաստանում «Սթարմուս» VI-ն անցկացվելու է «STARMUS VI. 50 տարի Մարսի վրա» խորագրով և նվիրված է լինելու Մարսի վրա «Մարս 3» տիեզերակայանի առաջին վայրէջքի 50-ամյակին: Հատկանշական է, որ «Մարս 3»-ը դեպի Կարմիր մոլորակ է տեղափոխել հայ մեծանուն ինժեներ Ալեքսանդր Քեմուրջյանի Prop-M (փրոփ-էմ) ռոբոտը։

«Սթարմուս» աշխարհահռչակ փառատոնը կապված է Սթիվեն Հոքինգի, Բրայան Մեյի, Ալեքսեյ Լեոնովի և աշխարհահռչակ այլ հայտնի անունների հետ, անցկացվում է 2011 թվականից և միավորում է գիտությունը, կրթությունը, արվեստն ու տեխնոլոգիաները։

Հայաստանը սեպտեմբերին հյուրընկալելու է աշխարհահռչակ տիեզերագնացների՝ Չարլզ Բոլդենին (Charles Bolden), Քրիս Հադֆիլդին (Chris Hadfield), Ջիմ Բագյանին (Jim Bagian), Ջորջ Նիլդին (George Nield), Չառլի Դյուկին (Charlie Duke), Նոբելյան մրցանակակիրների՝ Էդվարդ Մոուզերին (Edvard Moser), Քիփ Թորնին (Kip Thorne), Էմմանուել Շարպենտիեին (Emmanuelle Charpentier), գիտնականների՝ Թոնի Ֆադելին (Tony Fadell), Բրայան Գրինին (Brian Greene), Դոննա Սթրիքլենդին (Donna Strickland), արտիստների՝ Sons of Apollo խմբին, Ռիք Վեյքմանին (Rick Wakeman), Սերժ Թանկյանին (Serj Tankian), Տիգրան Համասյանին (Tigran Hamasyan), Անդրեյ Մակարևիչին (Andrey Makarevich), Դերեկ Շերինյանին (Derek Sherinian), մի շարք այլ միջազգային ճանաչում ունեցող արտիստների ու գիտնականների, ովքեր Հայաստան կայցելեն հատուկ փառատոնին մասնակցելու նպատակով: