«Ո՞ր մտավորականությանն է դիմում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, այն մտավորականությա՞նը, որ իր ղեկավարման տարիներին սկսեցին արժեզրկել և մարգինալացնել». Մհեր Նավոյան
«Ամենայն հարգանքով առաջին նախագահի կերպարի հանդեպ, բայց ո՞ր մտավորականությանն է դիմում պարոն Տեր-Պետրոսյանը, այն մտավորականությա՞նը, որ իր ղեկավարման տարիներին սկսեցին արժեզրկել և մարգինալացնել: Իր բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը ասում էր՝ Հայաստանում 3 մտավորական կա, հավանաբար, մեկը Լևոն Տեր-Պետրոսյանին պետք է համարեր, որովհետև նա իսկապես մտավորական մարդ է, երևի մեկը՝ իրեն, կատակում էին, ասում էին՝ երևի երրորդի համար պետք է մրցույթ հայտարարել, թե ո՞վ է երրորդ մտավորականը Հայաստանում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում այս մասին ասաց արվեստագիտության դոկտոր-պրոֆեսոր, արվեստի վաստակավոր գործիչ Մհեր Նավոյանը:
Հիշեցնենք, որ օրերս իր ուղերձում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը նաև մտավորականությանն էր անդրադարձել՝ ասելով. «Անհուսալիորեն սպասում եմ նաև, որ մեր մտավորականությունը գոնե մեկ անգամ հանդես կգա իր սթափեցնող խոսքով»:
Մհեր Նավոյանի խոսքով՝ մտավորականների դերը նոր է սկսվում. «Այն աննախադեպ ծանր հարվածը, որ հասցվել է մեզ, ունի, իր ֆիզիկական բաղադրիչից զատ՝ գերազանցապես հոգեբանական, բովանդակային, գաղափարաբանական, մշակութային բնույթ: Եվ այդ բոլոր ոլորտներում այդ վերքն ամոքողը լինելու են մտավորականները՝ արվեստագետներ, գիտնականներ, ուսուցիչներ և այլք: Ի դեպ, այդ մտավորական բառն էլ պետք է ճշտել, դրա ընկալումները մեզանում մի փոքր հեղհեղուկ են. դա սոսկ մտավոր ոլորտի աշխատողը չէ, դա մտավոր աշխատանք կատարող այն մարդն է, ով ամեն ինչից զատ՝ պատրաստ է իր վրա վերցնելու հասարակական հոգսի հոգածությունը: Սոսկ մտավոր աշխատանքով զբաղվող մարդը մտավորական չէ, այդ բառի բովանդակությունն ուրիշ բան է նշանակում: Չգիտեմ՝ շա՞տ, թե՞ քիչ, բայց Հայաստանում կան այդպիսի մարդիկ»:
Հարցին՝ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից հետո գործող իշխանություններն ավելի ինտենսիվ են սկսել շրջանառության մեջ դնել համակեցության գաղափարը, արդեն խոսում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների հաստատման, տնտեսական համագործակցության մասին, ասում են, որ պետք է պատրաստվել ոչ թե պատերազմի, այլ խաղաղության: Մենք թշնամական երկրներով ենք շրջապատված, նման գաղափարները վտանգավոր չե՞ն, այսպիսով արդյո՞ք ժողովրդի մոտ չի բթացվում իրական թշնամուց պաշտպանվելու զգոնությունը, նա պատասխանեց.
«Ես և դուք խոսել ենք դրա մասին, երբ պատմաբան Վահե Սարգսյանը հրապարակեց իր հոդվածը: Այն ժամանակ դեռ կարող էին իրենց շրջապատի մեջ արդարացնել, որ հայ-թուրքական համատեղ ուսումնասիրության մեջ համակեցության գաղափարները մասնավոր են եղել: Հիմա այլ իրավիճակում ենք, և դարձյալ երկու անհաղորդ իրականությունների վկայություն է այդ պնդումը: Այն իրականության մեջ, որտեղ ես զարթնում եմ ամեն առավոտ և դժվարանում եմ ապրել՝ որպես հայ մարդ, այդ իրականության մեջ երեկ թուրքերը գլխատել են հայ ծերունուն. փայլուն համակեցության օրինակ է: Իմ իրականության մեջ հայերին գլխատում են մարդիկ, ում հետ դուք պատրաստվում եք, հարգելի պարոններ, համակեցությամբ ապրել: Ինչպե՞ս ենք հաշտեցնելու մեր իրականությունը՝ ձեր իրականության հետ:
Մեզնից ո՞վ է ծուռ հայելիների մեջ ապրում՝ դո՞ւք, թե՞ մենք: Ես չեմ հասկանում այն նախարարին, որը ոգևորված է ներդրումներով. Հայտնի չէ՝ այդ ներդրումների արդյունքում ընդամենը մեկ տարի հետո Հայաստան կմնա՞, թե՞ չի մնա: Ես չեմ ասում՝ Հայաստանի տնտեսությունը չզարգացնենք. Զարգացնելու ձևեր պետք է գտնենք: Չոգևորվե՛լ թշնամու կողմից նվերի փաթեթով մեզ ներկայացվող տրոյական ձիերով: Հասարակությանը խճճելու համար են դա անում, որովհետև մեր շրջապատում կան, չէ՞, մարդիկ, որոնք ասում են՝ դե լավ է, պրծանք, էլի, Ղարաբաղից, խաղաղ կապրենք:
Հիմա այդ կարգի մարդիկ կասեն՝ դե լավ է, էլի, կբերենք պատվերները Հայաստան, վա՞տ է, որ աշխատատեղ բացվի: Այդ կետի վրա ես հատուկ ուշադրություն եմ ուզում հրավիրել. Եթե մենք վերջնականապես քայքայված ժողովուրդ չենք, վերջնական ապաբարոյականացված հասարակություն չենք, վերջնականապես չենք կորցրել մեր բարոյական նկարագիրը, ապա մեր շրջապատից ամեն գնով կարտամղենք այն անհատներին, ովքեր կհամարձակվեն իրենց աղտոտ բերանը բացել մեր արցախցի հայրենակիցների դեմ: Կա, չէ՞, նման տրամադրություն մեզանում, ո՞նց է բացատրվում դա, ո՞նց է բացատրվում, եթե ոչ՝ հասարակության դեգրադացիա ձևակերպումով: Ինչպե՞ս կարելի է բերան բացել արյունակցի հանդեպ, որը ամենախոցելի վիճակում է այսօր»:
Հետաքրքրվեցինք՝ երկրում բավականին ծանր իրավիճակ է ստեղծվել՝ ունենք Ադրբեջանի կողմից գերեվարված անձինք, անհետ կորածներ, հայրենազրկվածներ, սոցիալ-տնտեսական լուրջ խնդիրներ և այլն, ու այս ամենին զուգահեռ՝ Հայաստանում իշխանության է մի ուժ, որը ոչ միայն չի լուծում վերոնշյալ խնդիրները, այլև չի հեռանում, որպեսզի ունակ և կարող մարդիկ երկիրը դուրս բերեն այս ճգնաժամից. նման իրավիճակում ի՞նչ ելք է տեսնում:
«Ես չէի ուզենա իդեալականացնել որևէ քաղաքական ուժի, քաղաքական ուժերի համախմբման և որևէ քաղաքական գործչի, բայց պետություն իմացող, պետության մեջ խնդիրներ լուծած շատ մարդիկ չունենք, որ այսօր կարող են գալ և ասել, որ այս հարցը լուծելու են: Ունենք Վազգեն Մանուկյան, Էդմոն Մարուքյանը և ևս մեկ մարդ, որն ուղղակի ասաց, որ ինքն էլ է վարչապետ, այսինքն՝ կարող ենք հասնել այս մակարդակին, որ ցանկացած մեկը ասի՝ ես էլ եմ վարչապետ: Առաջին նախագահը Վազգեն Մանուկյանի հայտարարության մեջ վտանգ տեսավ, որ դա կարող է տանել քաղաքացիական պատերազմի: Ես չտեսա այդ վտանգը: Ոչ թե ուզում եմ ամենայնիվ պաշտպանել Վազգեն Մանուկյանին կամ ամենայնիվ վատ լույսով տեսնել պարոն Տեր-Պետրոսյանի հայտարարությունը, բայց այդ «զոռով» բառի մեջ չտեսա քաղաքացիական պատերազմի վտանգ, որովհետև ամեն հնարավոր քայլափոխին նրանք ասել են՝ սահմանադրական եղանակով: Այդ դեպքում ի՞նչ է նշանակում զոռովը: Զոռովը նշանակում է՝ քաղաքացիական անհնազանդություն, որը թույլատրելի է Սահմանադրությամբ:
Իմիջիայլոց, հետաքրքիր պայքարի նոր որակ կա, որը այդ զոռով բառը շատ ավելի էֆեկտիվ կարող է դարձնել, դա ՏԻՄ-երի կողմից հայտարարվող դեմարշն է: Զոռովը սա է, և դա քաղաքացիական պատերազմ չէ: Եթե ՏԻՄ-երի մեծամասնությունը կամ ամենաազդեցիկ համայնքներն իրենց վճռորոշ խոսքն ասեն, ո՞ւմ վրա է իշխելու իշխանությունը: Զոռովը այդ բնական սահմանադրական եղանակներով ճնշումն է, որը կարծես թե ձևավորվում է»,- ի պատասխան՝ ասաց նա՝ ընդգծելով՝ ստեղծված իրավիճակից ելքը տեսնում է Վազգեն Մանուկյանի գլխավորությամբ ժամանակավոր կառավարության ձևավորմամբ:
Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում
