Ամեն ինչ ուղեղի աշխատանքի մասին

Նյարդային համակարգի օգնությամբ ուղեղը վերահսկում է մեր օրգանիզմի մի շարք ֆունկցիաներ: Հատկապես, երբ հատում ենք 30-ի սահմանագիծը, ամեն օր մեր օրգանիզմում մեռնում է մոտ 1000 նեյրոն, ինչն աստիճանաբար հանգեցնում է ուղեղի դանդաղ մահվան. տուժում է մանավանդ մեր հիշողությունը:

Պետք է նշել, որ ուղեղի աշխատանքը կախված չէ նրա չափերից: Ալբերտ Էյնշտեյնի ուղեղը կշռում էր հասուն տղամարդու ուղեղի միջին քաշից 170գ թեթև, բայց դա չէր խանգարում, որ նա իր ուղեղն ավելի արդյունավետ օգտագործի, քան մեզնից շատերը:

Միջինն ուղեղը կշռում է մոտ 1,4 կգ, ինչը կազմում է օրգանիզմի ընդհանուր քաշի մոտ 2%-ը: Սակայն այն օգտագործում է մարդու ստացած էներգիայի 20%-ը միայն:

Ուղեղի սնուցման հիմնական տարրերը գլյուկոզան և թթվածինն են: Յուրաքանչյուր 100մլլ արյանը պետք է բաժին ընկնի 70-120 մլգ գլյուկոզա, որպեսզի ուղեղը կարողանա նորմալ գործել: Դրա հետ մեկտեղ` ուղեղը նաև ճարպերի կարիք ունի, քանի որ այդ օրգանի 30%-ը կազմված է ճարպից: Այդ իսկ պատճառով մենք օրվա մեր սննդակարգի մեջ պետք է ներառենք չհագեցված ճարպեր, օրինակ`օմեգա-3 և օմեգա-6:

Դրանք ձևավորում և պաշտպանում են ուղեղի բջիջները: Չհագեցված ճարպերով հարուստ ձիթապտղի յուղը, ծովամթերքը և ընկուզեղենը կօգնեն մեզ խուսափել էմոցիոնալ և մտավոր լարվածությունից: Եթե սրանց հետ մեկտեղ՝ մեր սննդակարգը հագեցնենք նաև B, C, E վիտամիններով և ֆոլիաթթվով, շատ ուտենք մրգեր և բանջարեղեն, ապա կշրջանցենք հիշողության կորուստ կոչված անցանկալի երևույթը:
Ուշադրություն պետք է դարձնել այս մթերքների օգտագործման հերթականությանը. ուղեղի ճիշտ սնուցման համար պետք սկսել սպիտակուցներից և ավարտել ածխաջրերով:

Միայն այս դեպքում ամինաթթուները կհասնեն մեր ուղեղին: Հակառակ պարագայում ավելցուկ սերոտոնինը մեզ մոտ քնելու ցանկություն կառաջացնի:

Սակայն միայն սնունդով չենք կարող ապահովել ուղեղի անխափան աշխատանքը: Պետք է կատարել ուղեղի ակտիվությունն ապահովող վարժություններ` գիրք կարդալ, սովորել նոր լեզուներ և առարկաներ, լուծել դասական և ճապոնական խաչբառեր:

Չպետք է մոռանանք նաև ֆիզիկական ակտիվության մասին, որոնք ուղղակիորեն ազդում են նեյրոնային կապերի վրա: Բացի դրանից, ֆիզիկական վարժությունները մեր ուղեղին մատակարարում են թթվածին, ինչն էլ նվազեցնում է հիշողության կորստի բերող, ինչպես նաև սիրտ-անոթային հիվանդությունների և շաքարախտի հավանականությունը:

Ուղեղի առողջությունն ապահովող մթերքներ

Ստորև ներկայացվում է այն մթերքների ցանկը, որոնք օգտակար են մեր ուղեղի առողջության համար, և որոնց ընդգրկումը մեր սննդակարգ կլավացնի մեր հիշողությունը և կնվազեցնի Ալցհեյմերի հիվանդությամբ տառապելու ռիսկերը.

• Կանաչ թեյ` հարուստ է օրգանիզմին էներգիա մատակարարող ուղեղի գերհոգնածությունը և վերջինիս խանգարումները կանխող և հիշողությունը լավացնող բաղադրիչներով:

• Հապալաս- նպաստում է ժամանակի ընթացքում ուղեղում անխուսափելիորեն ընթացող թթվայնացման պրոցեսի դանդաղեցմանը` այսպիսով կանխելով ծերունական տկարամտության և Ալցհեյմերի հիվանդության հավանականությունը:
• Ավոկադո- շատ օգտակար է արյան շրջանառությունը բարելավելու համար, ինչն էլ իր հերթին` նպաստում է ուղեղի նորմալ կենսագործունեությանը:
• Յոգուրտ- հարուստ է նյարդային համակարգի վրա բարերար ազդեցություն թողնող կալցիումով: Բացի դրանից, պարունակում է բավարար քանակությամբ տիրոզին, ինչն ուղեղի աշխատանքը խթանող դոպամինի և նորադրենալինի աղբյուր է:
• Ելակ- նպաստում է ուղեղի ներքին կապերի կարգավորմանը և նվազեցնում է կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա ազդող բացասական էֆեկտների ներգործությունը:
• Ձու- կանխում է ուղեղի ծերացումը, քանի որ հարուստ է 2 գլխավոր բնական հակաօքսիդանտներով`լյուտեինով և զեաքսմանտինով: Բացի դրանից, ձուն սպիտակուցների գերազանց աղբյուր է:

• Բրոկկոլի- K վիտամինով հարուստ լինելու պատճառով բարելավում է ուղեղի կոգնիտիվային ֆունկցիաները:
• Սպանախ- խթանում է ուղեղի ընկալունակությունը և օրգանիզմի շարժողական ակտիվությունը, կանխում է ուղեղի ծերացումը:
• Մոշ- կանխում է դեգեներատիվ հիվանդությունների զարգացումը և իր մեջ պարունակվող տարբեր սնուցող բաղադրիչների հաշվին օգնում է խուսափել ուղեղի թթվայնացումից:
• Ծովամթերք- պարունակում է ճարպաթթուներ և օմեգա-3` նպաստելով ուղեղի վերարտադրողականության ֆունկցիայի բարելավմանը:

Պայքար հիշողության վատացման դեմ
Մի շարք մթերքների օգնությամբ մենք կարող ենք կանխել այնքան սարսափելի հիշողության կորուստը: Այսպիսով, եթե մենք մեր սննդակարգ ընդգրկենք ներքոբերյալ մթերքները, կխուսափենք հիշողության կորստի հետ կապված անցանկալի հետևանքներից:

• Օմեգա-3 թթուներ- սրանք, այսպես կոչված, օգտակար ճարպեր են, որոնք տարբերվում են տրանսճարպերից և հագեցված ճարպերից: Օգնում են պայքարել արյան մեջ խոլեստերինի մակարդակի բարձրացման և բորբոքումների դեմ:
  Օմեգա-3-ով հարուստ են ընկույզը և ընկույզի ձեթը, կտավատի յուղը և սերմերը, ձկնեղենից` սկումբրիան, ծովատառեխը (селедка), թունան (тунец) և սաղմոնը (лосось):

• Ֆոլիաթթու և B, հատկապես` B12 և B6 վիտամիններ-այս էլեմենտները պաշտպանում են նեյրոնները` օրգանիզմից հեռացնելով նյարդային համակարգը քայքայող հոմոցեստեին կոչվող թունավոր ամինաթթուն: Բացի դրանից, B վիտամինը նպաստում է արյան կարմիր գնդիկների ձևավորմանը, որոնք էլ ուղեղին մատակարարում են թթվածին:
  Այսպիսով`B վիտամին են պարունակում սև լոբին և ընդեղենի այլ տեսակները, սոյան, ցիտրուսայինները, սեխը, սպանախը, կանաչեղենը, բրոկկոլին, մորին և ծնեբեկը (спаржа):
• Բետա-կարոտին և հակաօքսիդանտներ, այդ թվում` E և C վիտամիններ-հակաօքսիդանտները պայքարում են բջիջները քայքայող ազատ ռադիկալների դեմ և նպաստում են ողջ օրգանիզմին, այդ թվում` ուղեղին թթվածին մատակարարելուն: Սրանցով հարուստ են հավի կամ տավարի լյարդը, քաղցր կարտոֆիլը, պոմիդորը, ցիտրուսայինները, ընկուզեղենն ու սերմերը, սպանախը, կանաչ թեյը, բրոկկոլին և կարմիր գույնի մրգերը:

Պատրաստեց ԳՈՀԱՐ ՍԱՎԶՅԱՆԸ