Եռյակն ու Քոչարյանը համախոհներ են

Ովքե՞ր են ոչ իշխանական ուժերի Եռյակի գլխավոր դերակատարները, և ի՞նչ առնչություն ունի Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն այս միավորման հետ: Հայ ազգային կոնգրեսի առաջնորդ, առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը «Բարգավաճ Հայաստանի» մասին իր հայտնի «քաղաքագիտական վերլուծությունից» ամիսներ անց` 2012 թ. հունիսի 26-ին, հայտարարեց, որ ԲՀԿ-ի ցանկացած գործողության ետևում «Ռոբերտ Քոչարյանի ականջները» տեսնելը և նրանով ժողովրդին սարսափեցնելն իշխանության հնարքներից է: Նույն միտքը նա կրկնեց այս տարվա հոկտեմբերի 10-ին` Եռյակի առաջին համապետական հանրահավաքին, ասելով, որ Քոչարյանը որևէ առնչություն չունի շարժման հետ:

Չնայած այս հայտարարություններին` այնուամենայնիվ, ամենատարբեր քաղաքական գործիչներ և քաղաքագետներ շարունակում են համառորեն հնչեցնել այն թեզը, որ ԲՀԿ-ն ստեղծվել է Քոչարյանի քաղաքական հովանավորության ներքո, և Գագիկ Ծառուկյանն ինքնուրույն ֆիգուր չէ, հետևաբար` Եռյակը Ռոբերտ Քոչարյանին վերադարձնելու մի նախագիծ է:

Ի դեպ, եթե մինչև «քաղաքագիտական վերլուծությունը» ԲՀԿ-ն և նրա առաջնորդը` ՀԱԿ-ի գնահատականներով, քրեական օլիգարխիայի մի մասն էին և 2008 թ. մարտի 1-2-ի դեպքերի պատասխանատուների թվում էին, իսկ գլխավոր պատասխանատուն, Սերժ Սարգսյան հետ միասին, համարվում էր Ռոբերտ Քոչարյանը, ապա «քաղաքագիտական վերլուծությունից» հետո ԲՀԿ-ն ինքնաբերաբար դուրս եկավ պատասխանատուների ցուցակից, իսկ, օրինակ, ս.թ. մարտի 1-ին իր ելույթում Տեր-Պետրոսյանը շրջանցեց Ռոբերտ Քոչարյանի անունը` Մարտի 1-ի գլխավոր պատասխանատու անվանելով Սերժ Սարգսյանին:

«168 Ժամը» թեմայի շուրջ զրուցեց քաղաքագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Լևոն Շիրինյանի հետ, ում կարծիքով` վերոնշյալ թեզը Ծառուկյանին վարկաբեկելու ձևերից մեկն է:

– Ռոբերտ Քոչարյանը որքանո՞վ է կապված Եռյակի հետ:

– Չգիտեմ, բայց այդ հարցերը կլուծվեն այն ժամանակ, երբ փոխվի ուժերի դասավորությունը: Իսկ ուժերի դասավորումը ձևավորվում է խորհրդարանական ընտրություններում: Օրինակ, ասում են` Դաշնակցությունը շատ հզոր է, բայց ամեն անգամ 5 տոկոսի ձայն է հավաքում: Էլ ի՞նչ հզոր: Քաղաքականության մեջ բլեֆները, հին պատկերացումները չեն անցնում: Հիմա եթե ուժերի դասավորությունը փոխվի, այն ժամանակ` խնդրեմ, գուցե կդիմեն, որ նա մեջտեղ գա: Առայժմ այդ հարցը օրակարգային չի, և սխալ է քննարկելը:

– Բայց ինքը՝ Քոչարյանը, չի բացառում իր վերադարձը:

– Ինքը չի բացառում, ես էլ չեմ բացառում, ոչ մեկն էլ չի բացառում, ոչ էլ հաստատում է:

– Մենք տեսնում ենք, որ Քոչարյանի հարցազրույցներում նրա հռետորաբանությունը, նրա քննադատություններն իշխանության հասցեին բավական մոտ են Եռյակի հռետորաբանությանը: Սա պատահականությո՞ւն է:

– Ոչ, որովհետև իրենք համախոհ են, բայց կարող է` չուզենա նախագահ դառնալ: Օրինակ, ես ոչ մի կուսակցությունից չեմ, հավատո՞ւմ եք, բայց ես ուզում եմ, որ երկկուսակցական համակարգ առաջանա: Դրա համար, իմ կարծիքով, ալյանսը պիտի ձևավորվի: Ես ալյանսին չեմ պաշտպանում, բայց ալյանսը պիտի լինի, որպեսզի մեխանիզմն աշխատի, օլիգարխիան պիտի ճաքի, որ իրար բախվեն:

– Իսկ եթե փորձեք կանխատեսում անել…

– Ինձ թվում է` Քոչարյանն այս գործընթացին համախորհուրդ է և պիտի լինի, եթե քաղաքացի է, բայց մնացածը չեմ կարող ասել: Ինչպես ասացի, խորհրդարանական ընտրությունները կձևավորեն ուժերի դասավորումը, միշտ այդպես է, և այդ ուժերի լիդերները կհավաքվեն իրար հետ, կտեսնեն` ում հետ ինչ խոսեն:

– Այսինքն` խորհրդարանական ընտրությունները` առանց սահմանադրական բարեփոխումների՞:

– Դե երկու տարի է մնացել, ի՞նչ բարեփոխումների մասին է խոսքը: Բարեփոխեցին. այնպիսի կառավարություն են կազմել, որ ոչ ոք մյուսին չճանաչի:

– Եթե փորձենք կարճ ձևակերպել, ո՞ւմ եք համարում այս գործընթացի գլխավոր դերակատարը: Սա Տեր-Պետրոսյանի՞ խաղն է, Գագիկ Ծառուկյանի՞…

– Ոչ, սա հայ ժողովրդի խաղն է: Հայ ժողովուրդն ունի բուրժուազիա: Բուրժուազիան երկու հատված ունի` հանրապետականներն են և ալյանսի ուժերը: Հիմա այն ճաքել է, այդ երկուսն իրար դեմ են դուրս եկել…

– Որտե՞ղ տեսաք հայ ժողովրդին: Տեր-Պետրոսյանը Ծառուկյանին համարում էր Մարտի 1-ի պատասխանատու: Դա՞ է հայ ժողովուրդը:

– Եկեք հայտնի բաներ չասենք: Ես կարծում եմ, որ ալյանսը ձևավորվել է, նրա քաշող ուժը «Բարգավաճն» է, հետո ինչ կլինի` ընտրությունները ցույց կտան: Եթե ընտրություններում ոչ մի ձայն չհավաքեն, ուրեմն վերջացավ-գնաց:

– Բայց վճռորոշը նախագահական ընտրությունները չե՞ն լինելու:

– Չէ, առայժմ խորհրդարանականը: Ես, օրինակ, սահմանադրական ճանապարհով իշխանափոխության կողմնակից եմ. սկզբից խորհրդարանականը պիտի լինի, որպեսզի ցնցում չլինի: Հետո արդեն նախագահականն ավտոմատ կլուծվի. ֆիգուրանտ կհայտնվի, կանի: Հիմա խնդիրն այս երկուսին (Հանրապետական և ալյանս), իրարից հեռացնելն է, դրանց միջև բարեկամաբար պայքարը սրելը (բախումը նկատի չունեմ):

Եթե ես լինեի Հանրապետականի լիդերը, ոչ թե ամեն օր կասեի` մենք հաղթելու ենք, կառավարելու ենք, այլ հստակ ծրագրերով, բարեփոխումներով կսկսեի գործել և ընտրություններում շրխկոցով կհաղթեի, հարցը կվերջանար: Սա է խնդիրը: Այս մրցույթը պիտի Հայաստան տեղափոխել, գործը պիտի գնա Սահմանադրության, օրենքի շրջանակներում: Հայաստանի մեծահարուստների երկու խումբ մրցույթի մեջ են մտել: Ո՞վ կհաղթի: Ես վստահ եմ, որ եթե նախագահը գնացող է, սկսվելու է առնետավազքը: Եթե մի քանի միտինգ եղավ, ժողովուրդը շատացավ… Սրանք հո Սերժի երդվյալ-սիրեցյալները չե՞ն: Տեսնելու են` շարժվեց գործը, թարմ ուժ է, կանցնեն նրանց կողմը, և հարցը կփակվի: Հետո այս ուժերի դասավորումը կծնի նախագահի թեկնածուի: Կարող է հիմա ասեն` «գիտես ինչ կա, քեզ կբերենք», ինքն իրեն լավ զգաց, բայց հետո հանկարծ ասեն` «քե՞զ ինչի եմ բերում, ես կլինեմ»:

Այսօր շատ դժվար է կանխատեսելը, անիմաստ է: Բայց ես ենթադրում եմ, որ Քոչարյանի համակրանքը հաստատ Հանրապետականի կողմը չէ: Ի՞նչ է պետք: Այսպես փակենք հարցը. Հայաստանին օդի ու ջրի պես անհրաժեշտ է փոփոխություն: Ինչ ուզում է` լինի: Իհարկե, լավ կլինի, եթե լինի համակարգային փոփոխություն, բայց եթե բարձր նիշը չի զբաղեցնում, գոնե շարժ լինի, մարդիկ տեսնեն` շարժ կա: Իսկ այն, որ սա էս է արել, սա էն էր արել… Չերչիլն ութ անգամ վերադարձել է վարչապետություն:

– Բայց Չերչիլն իր ժողովրդի վրա չի կրակել:

– Դե, հիմա չգիտեմ: Ես դա չեմ կարող ասել, բայց կարող է` հակառակորդ կողմը ձեզ բերի փաստարկներ` ինչու են արել: Ես չեմ կարող դրան պատասխանել, որովհետև Հայաստանում չկա այն դատարանն ու դատական համակարգը, որի վրա հենվեմ ու ասեմ` գիտեք, արդարադատություն եղել է կամ չի եղել: Պակ Չոն Հին դրեց Կորեան ոչնչացրեց, ստեղծեց Հարավային Կորեա: Գնդակահարելով` ստեղծել է Հարավային Կորեա: Սա ձեզ օրինակ: «Samsung»-ը, որով այսօր խոսում եք, դիկտատոր Պակ Չոն Հիի արածն է: Ժողովուրդը լացում էր, բայց ասում էր` տարբերակ չկա, Կորեան պիտի զարգանա: Այսօր Կորեան թռիչք ունի: Ես ուզում եմ, որ մենք այդ հարցերի կողմերը շատ չփորփրենք: