Երևանում իշխանություն ունենալուն կհաջորդի ամբողջական իշխանափոխությունը
Ասում է ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Ռուբեն Հակոբյանը
– Ի՞նչն է պատճառը, որ մինչև հիմա «Ժառանգություն» կուսակցությունը որոշում չունի Երևանի ավագանու ընտրություններին մասնակցության ձևաչափի վերաբերյալ՝ չնայած այն հանգամանքին, որ առաջադրման ժամկետները սեղմ են:
– Այո, ժամկետները սեղմ են, բայց կարծում եմ` դեռ ժամանակ կա այդ հարցը քննարկելու համար: Մեր մոտեցումն այս հարցի շուրջ այն է, որ քաղաքական այս զարգացումների ֆոնի վրա ճիշտ կլինի, որ ոչ իշխանական ուժերը միասնաբար մասնակցեն Երևանի ավագանու ընտրություններին: Սրա ուղղությամբ այս պահին կոնսուլտացիաներ են իրականացվում: Այդ գործընթացը նոր է սկսվել, բայց այն կկրի շարունակական բնույթ, իսկ արդյունքները կերևան այն ժամանակ, երբ դրանք կավարտվեն: Ժամանակի մեջ կտեղավորվենք:
– ՀԱԿ առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ, ինչպես Դուք եք ասում՝ կոնսուլտացիաներ այս պահին տարվո՞ւմ են:
– Ես բազմիցս հայտարարել եմ, որ որևէ տարբերակում չկա: Սա համաժողովրդական շարժում է, ինչը ենթադրում է հնարավոր ուժերի համախմբում կամ միավորում: Սա իսկապես մեկ կուսակցության կամ անհատի շարժում չէ, և հենց այս տրամաբանության շրջանակներում մենք ցանկություն ունենք, որ համագործակցությունը լինի բոլորի հետ, մանավանդ, երբ երկրում իսկապես բարդ իրավիճակ է: Հարթակի այն կողմում գտնվող ժողովուրդն էլ ունի պահանջ մեզանից, Րաֆֆի Հովհաննիսյանից, որքան հնարավոր է՝ արագ նախադրյալներ ստեղծել համախմբման համար:
– Կարելի՞ է ենթադրել, որ ԲՀԿ-ի հետ կոնսուլտացիաներ այլևս չեն արվում՝ դատելով այն հրապարակումներից, որ արդեն հայտնի են ԲՀԿ Երևանի ավագանու ցուցակի առաջին երեք թեկնածուների անունները:
– Այդ հարցը պետք է տալ ԲՀԿ-ին: Ես չգիտեմ՝ որքանո՞վ են հավաստի այդ տեղեկությունները, քանի որ այդ մասին պաշտոնական տեղեկություն չկա: Մեր մոտեցումը, համենայնդեպս, չի փոխվում: Մենք գտնում ենք, որ պետք է միասնական լինել:
– «Ժառանգությունն» ունի ընտրություններին միասնական ցուցակով մասնակցելու վատ փորձ: ԱԺ ընտրությունների ժամանակ «Ժառանգությունը» հանդես եկավ «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության հետ, նրանց անդամները ներգրավվեցին Ձեր ցուցակում: Հետագայում կոնֆլիկտ առաջացավ նրանց հետ, և շատերիդ կողմից նման ձևաչափով մասնակցությունը որակվեց՝ որպես սխալ քայլ: Այս անգամ, կողմ լինելով միասնական ցուցակով հանդես գալու գաղափարին, չունե՞ք մտավախություն, որ կրկին կսխալվեք:
– Ինձ տհաճ է անդրադառնալ այս թեմային: Բայց Հայաստանի քաղաքական դաշտի ապագան այն է, որ գաղափարապես մոտ ուժերը միավորվեն՝ դրանով իսկ նպաստելով քաղաքական դաշտի հստակեցմանը, կայացմանը, քաղաքական նոր մշակույթի ձևավորմանը: Խորհրդարանական ընտրություններից առաջ միասնաբար հանդես գալու գաղափարը ճիշտ էր, բայց երևի ընտրությունն էր սխալ, թե ո՞ւմ հետ պետք է գնայինք: Շատ տարբեր են իրավիճակները՝ խորհրդարանական ընտրություններից առաջ և նախագահական ընտրություններից հետո: Միավորման շեշտադրումները, խնդիրը հիմա ձևավորված են: Մենք հիմա համախմբվում ենք համաժողովրդավարական շարժում գաղափարի շուրջ, ինչը ենթադրում է պարտադրված պայմաններ: Իսկ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ չկար նպատակ, և հնարավոր չէր ձևավորել համաժողովրդական շարժում: Իհարկե, միշտ էլ սխալվելու հավանականություն կա, բայց դա չպետք է խանգարի քայլ անել: Հակառակ դեպքում՝ կարող ես ոչինչ չանել:
– «Ժառանգությունը», փաստորեն, ինչպես ասացիք, կողմ է միասնական ցուցակին: Միասնական հանդես գալու մասին հայտարարություններ են արել նաև ՀՅԴ-ից՝ Արմեն Ռուստամյանը, ՀԱԿ-ից՝ Լևոն Զուրաբյանը: Այդ դեպքում ինչո՞ւ է միասնական հանդես գալու պրոցեսն այսքան դանդաղում:
– Պետք է հասկանալ, որ եկել է ժամանակը, երբ հայտարարություններով բավարարվելը շատ քիչ է, պետք է երկու կողմերից էլ կոնկրետ քայլեր ձեռնարկվեն, միաժամանակ հստակեցվեն, թե ովքե՞ր են պատրաստ այդ քայլերին: ՀՅԴ-ի հետ, օրինակ, մենք բավական սերտացված համագործակցության մեջ ենք թե՛ հարթակում, թե՛ դրանից դուրս և, բացի ընդհանուր հայտարարություններից, կարծում եմ, կունենանք նաև ընդհանուր գործնական քայլեր: Չեմ կարծում, որ պրոցեսը դանդաղում է: Պարզապես պետք է մեր վիճակը հասկանալ՝ այնպես չէ, որ մեզ համար երկրորդական տեղում են ավագանու ընտրությունները: Ճիշտ է, մեզ համար նախագահական ընտրություններն ու դրանց կեղծված լինելն առաջնային հարցերն են, բայց ավագանու ընտրությունները ետին պլան մենք չենք մղում: Ըստ իս` կտեղավորվենք ժամանակի մեջ:
– Ի դեպ, որո՞նք են Ձեր ակնկալիքներն ավագանու ընտրություններից:
– Որքան էլ տեղական ինքնակառավարման մարմնի մասին է խոսքը, այդ ընտրությունները քաղաքական բնույթ ունեն: Մի կողմ թողնենք հանգամանքը՝ ճի՞շտ է դա, թե՞ ոչ: Փաստն այն է, որ ՏԻՄ ընտրություններն, այսօրվա քաղաքական գործընթացների համապատկերում, քաղաքականացված են, և դրանք չեն կարող դիտվել միայն տեղական մակարդակում: Այս պարագայում կա երկու մոտեցում՝ կա՛մ ամեն ինչ, կա՛մ ոչինչ, կա՛մ իշխանափոխության իրականացում մաս-մաս: Հիմա մեր հանդիպումների ժամանակ նաև այս հարցն է քննարկվում: Ցավով եմ նշում, բայց Երևանը քաղաք-պետություն է, և նաև Երևանում իշխանություն ունենալուն կհաջորդի ամբողջական իշխանափոխությունը:
– Այսինքն՝ Դուք հույս ունեք հաղթել ավագանու ընտրություններում և ամբողջական իշխանափոխությո՞ւն իրականացնել:
– Անշո՛ւշտ: Բայց դա ամենևին չի նշանակում, որ քաղաքապետի ընտրությունները որևէ կերպ կանդրադառնան այն պայքարի վրա, ինչը մեզ համար հիմա առաջնային է: Մենք չենք ճանաչում ընտրությունների արդյունքները և պայքարում ենք կեղծված ընտրությունների դեմ: Քաղաքական պայքարի վեկտորը մենք ամբողջությամբ չենք տեղափոխելու ՏԻՄ ընտրությունների վրա ու դրանով ավարտենք մեր պայքարը: Հակառակը՝ կարծում ենք, որ միասնական մասնակցելով ավագանու ընտրություններին, մենք ավելի կամրապնդենք մեր պայքարի հիմքերը: Այս ժողովրդին հնարավոր չէ տուն ուղարկել: Այս ընթացքում ես եղել եմ բոլոր մարզերում, տեսել եմ որակական փոփոխությունները և կարող եմ միանշանակ ասել, որ եթե հասարակությունը տուն գնա, կգնա միայն կարճ ժամանակով: Ժողովուրդը պահանջում է, որ պայքարը շարունակվի: Եվ, առհասարակ, կապ չունի, թե ո՞վ կշարունակի այդ պայքարը: Ես կարծում եմ, ոչ միայն ժողովրդի համբերության լիմիտն է սպառվել, այլև ներելու լիմիտն է սպառվել: Հասարակությունն արդեն չի ներում Ազգային անվտանգությանը սպառնացող կեղծ ընտրությունների անցկացման հանգամանքը: Ի վերջո, քաղաքական պայքարը շարունակական պայքար է, որտեղ հաջողություն է ունենում նա, ով շատ ավելի ծրագրային է, հետևողական, համբերատար: Իսկ մենք այս հնարավորությունն ունենք:
– Լրագրող, քաղաքացիական հասարակության ակտիվ ներկայացուցիչներից մեկը` Արգիշտի Կիվիրյանը, կարծիք էր հայտնել, որ «ավագանու ընտրություններին գնացողները, մասնակցողները, իրենց կամքից անկախ՝ կփակեն այս կեղծված նախագահական ընտրությունների էջը»: Չկան երաշխիքներ, որ դրանք չեն կեղծվի, այդ դեպքում որքանո՞վ արդարացված կլինի այս օրերին Ձեր տարած պայքարը, երբ Դուք կրկին ընդունում եք իրենց կողմից թելադրված խաղի կանոնները:
– Այո, իսկապես նման վտանգ կա: Բայց կրկնում եմ՝ առաջին պլանում պետք է պահել նախագահական կեղծված ընտրությունների դեմ պայքարը: Մասնավորապես, մեզ համար միասնական թիմով հանդես գալու դեպքում՝ ՏԻՄ ընտրությունները պետք է ծառայեն՝ որպես մեր պայքարի հենքի ամրապնդում: Եթե սա դիտենք միայն ՏԻՄ ընտրություններ, կլինի այն, ինչի մասին խոսվում է: Միասնական թիմը, որը կմասնակցի ավագանու ընտրություններին, պետք է ամբողջությամբ միտված լինի պայքարելու նախագահական կեղծված ընտրությունների դեմ: Այդ թիմը չպետք է անմասն մնա կեղծ ընտրությունների դեմ պայքարից և պետք է ամբողջությամբ տեղավորվի այդ շրջանակում: ՏԻՄ ընտրություններն ընդհանուր այս համաժողովրդավարական պայքարի դետալներից են, կարևոր դետալներից, որոնց դեմ միասնական թիմով հանդես գալու դեպքում կկարողանանք արդյունք գրանցել:
– Բոյկոտն ավելի հարմար տարբերակ չէ՞ր:
– Ես չեմ ցանկանում բացել կոնսուլտացիաների բովանդակային մասի ողջ փակագծերը: Միայն կարող եմ ասել, որ մենք քննարկում ենք մասնակցության բոլոր տարբերակները: Հրապարակային հարթակում բոյկոտի տարբերակը քննարկման դրված չէ, բայց այն ևս միանգամայն կարող է տեղ գտնել քննարկվող տարբերակների շարքում: Չկա որևէ տարբերակ, որը մենք կբացառենք, չենք քննարկի կամ կանտեսենք: Նախապայմանը միայն այն է, որ ցանկացած տարբերակ, որը կընդունվի, պետք է ընդունվի բոլորի կողմից՝ միասնաբար: Եթե բոյկոտում ենք, բոյկոտում ենք բոլորս:
– Ցուցակը գլխավորելու հետ կապված տարաձայնություններ չե՞ն առաջանա, թե՞ Դուք ունեք նախապայման, որ ցուցակը պետք է գլխավորի Րաֆֆի Հովհաննիսյանը:
– Իհարկե, կարող են առաջանալ ամենատարբեր հարցերը, բայց կոնսուլտացիաները հենց դրա համար են, որպեսզի քննարկենք դրանք: Իհարկե, մեզ համար կարևոր է, թե ո՞վ կգլխավորի ցուցակը, բայց քանի որ նախաձեռնությունը դեռ բանակցային փուլում է, չեմ ցանկանա մանրամասնել ընթացքը:
– Րաֆֆի Հովհաննիսյանին շարունակում են քննադատել նրա համար, որ նա լղոզված է խոսում, ժողովրդին չի ներկայացնում հստակ ծրագիր կամ պլան քայլերի հաջորդականության, որով շարժվելու եք: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այս քննադատություններին:
– Ես շատ նորմալ եմ դրանց վերաբերվում ու կարծում եմ, որ բոլոր նրանք, ովքեր քննադատում են մեզ, նույնքան նորմալ պետք է ընդունեն մեր բացատրությունները, ինչպես մենք՝ իրենց քննադատությունը: Կա հասարակության մի ստվար հատված, որը ծափահարություններով կողջունի այն րոպեական հայտարարությունները, թե՝ եկեք գնանք, հենց այսօր գրավենք Բաղրամյան 26-ը՝ նախագահի նստավայրը: Կան նաև մարդիկ, ովքեր ներկայացվող ցանկացած առաջարկ քաղաքագետների անվան տակ կոչում են «անծրագիր կամ առանց պլան նախաձեռնություններ»: Մեր ծրագիրը հստակ է՝ կեղծվել են նախագահական ընտրությունները, և համաժողովրդական այս շարժումն ուղղված է ձայների պահպանմանը: Իսկ մարտավարությունը տարբերվում է մնացած տարիների գործիքներից: Մենք չենք բավարարվում միայն Երևանով. այցելություններ ենք կազմակերպում դեպի մարզեր: Համաժողովրդական այս շարժումն անձի խնդիր չէ, սա յուրաքանչյուրի խնդիրն է, որը միտված է ընդհանուր գիտակցության ձևավորմանը: Մենք հասկանում ենք, որ սա տևական պայքար է լինելու, իսկ նման պարագայում հաղթում է նա, ով ավելի կազմակերպված է, հետևողական, և չի կառուցում իր լուծումները րոպեական խնդիրների վրա: Նրանք, ովքեր ցանկություն ունեն՝ տեսնում են մեր ծրագիրը, նրանք, ովքեր չեն ցանկանում տեսնել մեր պլանը, չեն տեսնում այն:
– Այստեղ կա՞ քաղաքական խանդի գործոնը:
– Շատ բնական է, որ քաղաքական խանդը կա: Այս հարցին ես փիլիսոփայորեն եմ նայում, մոտեցում ունեմ: Մենք գիտենք՝ ինչ իրավիճակներում տեղի ունեցան նախագահական ընտրությունները, գիտենք, թե ինչպիսի խճանկար ունի քաղաքական դաշտի խոհանոցը և քաղաքական խանդի առկայությունը լրիվ տեղավորվում է այս շրջանակներում: Բնական եմ համարում, որ հենց այս պահին շատերը կասեն՝ ինչո՞ւ նա և ոչ ես, ինչո՞ւ նրանք, և ոչ մենք: Այս առումով հասկանալի է նաև, որ կան մարդիկ, ովքեր միտումնավոր անընդմեջ խոսում են այն մասին, թե Րաֆֆի Հովհաննիսյանը ծրագիր չունի: Խանդի շրջանակներում էլ այդ մարդիկ ներկայացնում են իրենց խանդը՝ որպես ծրագիր չունենալու մասին տեսակետ:
– Ելույթներից մեկում հայտարարեցիք, թե իշխանությունները բանակցություններ ասելով՝ հասկանում են պորտֆելը միայն: Դուք ի՞նչ եք հասկանում՝ բանակցություններ ասելով: Ի՞նչ եք ակնկալում իշխանությունից:
– Հիշում եք, երբ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը Սերժ Սարգսյանին հրավիրեց Ազատության հրապարակ, վերջինս չգնաց, ու Ր. Հովհաննիսյանն ինքը գնաց նախագահական նստավայր: Նա առաջարկեց լրջորեն քննարկել ստեղծված իրավիճակն ու համարժեք լուծումներ գտնել, բայց դրանք չընդունվեցին նրա կողմից: Ազգային ժողովում, երբ Հովիկ Աբրահամյանը հայտարարեց, որ պատրաստ է արտահերթ նիստ անցկացնել, մենք, բնականաբար, արձագանքեցինք ու Դաշնակցության հետ միասին ներկայացրեցինք նախագիծ: Իմ պրակտիկայում ես առաջին անգամ եմ հանդիպում նման օրինակի, երբ իշխանությունն արտահերթ նիստի անցկացման նախաձեռնության մասին է հայտարարում, ընդդիմությունն ընդառաջում է և որոշման նախագիծ իրականացնում, բայց նախաձեռնողը ոչ միայն չի ներկայացնում իր որոշման նախագիծը, այլև չի իրականացնում այն: Իշխանությունը մտածում է, թե հարցը պորտֆելի մեջ է: Նրանք չեն գիտակցում, որ երկու-երեք հատ պորտֆել ունենալու համար ընտրություններին մասնակցել չարժե: Այսօրվա կառավարության կազմում էլ պրոֆեսիոնալներ կան, բայց ցանկացած նորմալ մարդ, որ մտնի այդ համակարգ, միանգամից կամ դուրս կշպրտվի, կամ կդառնա կոռուպցիոն գործընթացի մասնակից: Երբ իրենք մեր առջև պայման են դնում, թե՝ արտահերթ նիստ անցկացնելուց հետո կդադարեցնե՞ք պայքարը, թե՞ ոչ, կներեք, բայց սա արդեն բազարի է նմանվում, քան քաղաքական բանակցությունների: Անգամ չկա այդ գիտակցումը, որ սա ԱԺ է, որն իր հատուկ ստորագրությունն ունի այս պետության կյանքում: Եվ հասկացանք, որ այս ամենը շարժումը մարելուն է ուղղված: Այս ամենը հաշվի առնելով` ես հոռետեսորեն եմ վերաբերվում այն մտքին, որ իշխանությունը պատրաստ է որևէ բան իրականացնելու:
– Ի՞նչ ելք եք տեսնում իրավիճակից, երբ Դուք կտրականապես մերժում եք պորտֆելները, իշխանությունն էլ կարծես քայլեր չի իրականացնում փոխզիջումների համար:
– Առայժմ քաղաքական պայքարը շարունակվում է, և ես ենթադրում եմ, որ իշխանությունը տեսնելով այս ամենը՝ այնքան խոհեմ կգտնվի, որ հաշվի կնստի: Ենթադրենք՝ կարողացան ճնշել այս շարժումը, մարել այն, հետո ինչպե՞ս են կառավարելու այս պետությունը: Պետությունը միայն պալատները չեն: Ինչպե՞ս են քայլելու փողոցներում ու հայտարարելու, որ այս ժողովրդին են ղեկավարում:
– Իրականությանը համապատասխանո՞ւմ են լուրերը, թե Րաֆֆի Հովհաննիսյանըցանկացել է հանդիպել Ռոբերտ Քոչարյանի հետ:
– Դա հերթական՝ «հավաստի աղբյուրների» ապատեղեկատվությունն է:
