Սարդոստայնով նկարչություն. Անդրանիկ Ավետիսյանը սարդեր է բազմացնում, սարդոստայններ է ստանում և ինքնատիպ պատկերներ ստեղծում
Անդրանիկ Ավետիսյանը (Ադո), ով նկարում է բնական սարդոստայններով, համեստորեն խուսափում է ցուցահանդեսներ ունենալուց: Մեծացել է արվեստագետի ընտանիքում, հայրը գեղանկարիչ Հովհաննես Ավետիսյանն է: Ադոյի գործերն ինքնատիպ են, չկրկնվող, ասելիքը սարդոստայնով է ասում և կարծում է, որ սարդոստայնը տիեզերական էներգետիկ կապի պատկերն է:
– Սարդոստայնի միջոցով պատկերներ ստեղծելու գաղափարն ինչպե՞ս ծնվեց:
– Շատ պատահական եղավ: Պատուհանի անկյունում տեսա գործված սարդոստայնը` աշխատանքային պրոցեսի ժամանակ (ես գեղանկարչությամբ էլ եմ զբաղվում), ու միտք առաջացավ, թե ինչո՞ւ ոչ, կարելի է օգտվել դրանից: Սկսեցի ուսումնասիրել սարդերի կյանքը, սարդոստայնի կառուցվածքը: Այս պրոցեսը տևեց մոտ երկու տարի: Այդ երկու տարվա ընթացքում նաև սկսեցի սարդեր բազմացնել, որպեսզի ինքս սարդոստայններ ստանամ: 2014թ. փետրվար ամսից սկսեցի ներկայացնել աշխատանքներս ֆեյսբուքյան էջիս միջոցով: Այս ձևով մեկնարկեց աշխատանքիս ընթացքը:
– Որքա՞ն է տևում մի նկարի պատրաստումը:
– Դժվար է ասել, թե որքան է տևում, որովհետև, եթե ձեռքիդ տակ պատրաստի սարդոստայն կա, ապա կարող ես երկու-երեք օր աշխատել դրա վրա, իսկ չորրորդ օրը մի փոքր անուշադիր բանից կարող է փչանալ ամբողջ աշխատանքը: Դրա համար մինչև այսօր աշխատանքներս քիչ են` մոտ 35-40 գործ:
– Ձեր երևակայությո՞ւնն եք գործի դնում պատկերները պատրաստելիս, թե՞ սարդն ինչպես գործեց, այդպես էլ մնում է:
– Սկզբում հենց այդպես էի անում` գունավորում էի պատրաստի վիճակում: Հետո զգացի, որ դուրս չի գալիս ու պետք է ինքս փորձեմ պատկերներ ստանալ, և արդեն ձեռքիս տակ եղած սարդոստայնների ձևերից կախված` վերցնել, գունավորելով փորձեցի ինքս ստանալ այն, ինչ ուզում եմ: Բայց լինում են դեպքեր, երբ ինքն իրենով, շատ փոքր միջամտությամբ` արդեն ինձ բավարարում է:
– Մի առիթով ասել եք, որ պարտադրանքը մանկության տարիներին սպանել է Ձեր մեջ սերն արվեստի նկատմամբ` նկատի ունենալով այն, որ Ձեր հայրը Ձեզ խաղից կտրում ու ինչ-որ հանձնարարություններ էր տալիս` կապված նկարչության ու փայտարվեստի հետ: Ինչպե՞ս հետո արթնացավ այդ սերը:
– Այո, այդ ժամանակ երեխա էի, ուզում էի գնալ դուրս, խաղալ, նաև սիրահարված էի ու ձգտում էի դեպի դուրս` այդ աղջկան տեսնելու: Իսկ այդ տարիքում հայրս ստիպում էր, թե` նկարել սովորիր, պետք կգա: Փորձում էր ինձ կտրել խաղերից, իսկ այդ փորձն իմ մեջ սեր չարթնացրեց դեպի նկարչությունը, բայց ձեռքի հետ զբաղվում էի նկարչությամբ: Ես մի առիթով էլ եմ ասել, որ ավելի շատ ոչ թե ես գնացի դեպի արվեստը, այլ` արվեստը եկավ դեպի ինձ: Ցանկացած երևույթ միշտ տեսել եմ գույնի, ձևի տեսքով: Այդպես նորից սկսեցի նկարել, ու էլի մեջս սեր արթնացավ: Այդ զգացողությունները խոսքերով արտահայտելը մի քիչ դժվար է: Մի փոքր ավելի ակտիվ նկարել սկսեցի բանակից հետո:
– Ինչո՞ւ որոշեցիք սովորել Գյումրու մանկավարժական ինստիտուտի ֆիզիկա-մաթեմատիկական բաժնում:
– Եթե անկեղծ լինեմ` Խորհրդային Միության ժամանակ կար այն կարծրատիպը, որ լավ ապագա ունենալու համար տղան պետք է ինստիտուտ ավարտած ու կուսակցական լիներ, աղջիկն էլ պետք է օժիտի մեջ դիպլոմ ունենար: Մոտեցումներն այլ էին: Ես էլ պետք է մի տեղ սովորեի ու գնացի այդ բաժինը: Իմ մասնագիտությամբ երբեք չեմ աշխատել:
– Ձեր ստեղծագործությունները մարդկանց հասանելի եք դարձնում ֆեյսբուքյան էջի միջոցով, բայց այդպես դրանք քչերի՞ն չեն հասանելի:
– Համաձայն եմ: Ես ունեմ փոքր պատկերասրահ, 30 քմ տարածք է, գտնվում է Գյումրիում, և ով ցանկություն է ունենում` գալիս տեսնում է գործերս: Ճիշտն ասած` աղմուկ հանել, ցուցադրվել չեմ սիրում: Հասկանում եմ, որ 21-րդ դարում արվեստի գործն էլ գովազդի կարիք ունի, պետք է ներկայացնես, չներկայացրեցիր` կարող է այդպես էլ մնաս մութ ու խավար տեղում: Բայց խառնվածքս այնպիսին է, որ չեմ սիրում ցուցադրվել:
Ընկերներս միշտ ասում են, որ եթե իմ արած գործը մի օտարերկրացի աներ` շատ մեծ արձագանքներ կլինեին: Նաև զգացել եմ, որ ինտերնետով երբ տեսնում են, լիարժեք պատկերացում չեն կազմում: Ինտերնետով տեսնելուց հետո, երբ գալիս իրականն են տեսնում, ասում են` մենք այսպես չէինք պատկերացնում: Համաձայն եմ նաև, որ ինտերնետով այդ գործերը ցուցադրելն աբսուրդ է, շատ բան է թերի մնում, բայց արդեն ասացի` խառնվածքս է այդպիսին:
– Իսկ որքա՞ն կյանք ունեն Ձեր գործերը:
– Այդ ամենն անելիս ես դա էլ նկատի ունեցա: Սարդոստայնը երկու ապակու մեջտեղում է, հերմետիկ փակված: Այսօրվա իմ ուսումնասիրություններով դա երկար կյանք ունի: Մեկ-մեկ լինում է, չէ՞, որ երկար ժամանակ չես մտնում նկուղ, հետո մտնում ու տեսնում ես, որ սարդոստայնը կա, ընդամենը փոշի կարող է նստած լինել վրան, որի ծանրությունից գուցե այն պոկվի: Բայց այս պարագայում, եթե դա էլ չկա, եթե հերմետիկ փակված է, իսկ սարդի թելն էլ նույն մետաքսն է, օդի, ջրի հետ շփում չկա, ու ոչինչ չի լինի:
– Հայաստանում արվեստի վիճակն ինչպե՞ս կգնահատեք:
– Եթե սպորտի հետ փորձեմ համեմատել, ապա մեր սպորտսմենների նման` մեր արվեստագետներն աշխարհի չեմպիոն դառնալու ցանկություն ունեն, բայց հնարավորություն չունեն: Հիմնականում նրանց արվեստը մնում է Հայաստանի մեջ: Մամուլում նյութերը գրվում են հայերեն, ու միայն հայերն են կարդում: Այսինքն` մեր տան մեջ փակված, մենք մեզ գովելով, ուրախանալով` դուռը փակ նստել ենք:
– Այսինքն` հիմա Դուք էլ եք նույնն անում. խուսափում եք ցուցահանդեսներից, չեք սիրում երևալ, գուցե մյուս արվեստագետնե՞րն էլ ունեն նույն խնդիրը:
– Ես ընդհանուր եմ խոսում, ուրիշներին եմ ասում, բայց ես էլ եմ այդ վիճակի մեջ (ծիծաղում է.- Ռ.Մ.): Մենք ունենք երիտասարդ լավ նկարիչներ, որոնց գործերն ուղղակի ինձ հիացնում են, և ափսոսում եմ, որ նրանք այստեղ փակվել ու չեն ներկայանում աշխարհին: Հիմնական խնդիրը նյութական հնարավորությունն է, որը խանգարում է արվեստագետի առաջընթացին:
