Այս լարված իրավիճակի համար կան մի քանի գործոններ. ստանդարտ գործոնը, որը միշտ էլ աշխատում է, այն է, որ Ադրբեջանը միշտ էլ աշխարհին ուզում է ցույց տալ, որ Ղարաբաղի հարցը լուծված չէ: Բայց նաև գումարվեցին երկու-երեք նոր գործոններ, որոնք լուրջ ազդեցություն թողեցին, ու մենք պետք է պատրաստ լինենք, որ այս լարվածությունը կշարունակվի: Գործոններից առաջինը՝ Թուրքիայի թուլացումը, ապակայունացումն է: Թուրքիան հիմա ունի իր լրջագույն խնդիրները՝ քրդական, սիրիական հարցերում: Հիշում եք, որ Ադրբեջանին Թուրքիայի հետ շատ բան էր կապում՝ նաև Ղարաբաղի հարցում:
Հայաստանը տարբեր սադրիչ գործողություններով, մասնավորապես շփման գծում ու հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով լարվածության էսկալացիայով բանակցային գործընթացին վնաս հասցնելու նպատակ է հետապնդում: Այս մասին Նյու Յորքում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ներկայությամբ հայտարարել է Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովը Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանի հետ հանդիպմանը: Այս մասին, ինչպես տեղեկացնում է Trend-ը, ասվում է Ադրբեջանի ԱԳՆ մամլո ծառայության այսօր տարածած հաղորդագրության մեջ:
Եթե մենք, համենայն դեպս, հավատանք Ադրբեջանի գործողություններին, ենթադրենք, թե նա լայնամասշտաբ գործողությունների է պատարստվում, ուրեմն Հայաստանի խնդիրներները կայանալու են հետևյալում. 1) Հայաստանը պետք է մշակի ու իրականացնի մոբիլիզացիոն ծրագիր, որի մեջ կարող է լինել աշխարհազորային կայազորների ձևավորում՝ ըստ բնակավայրերի, երկրի ներքին ռեսուրսների հավաքագրում՝ մարդկային, տնտեսական և այլն, և ժողովրդի նախապատրաստում: Համարենք, որ Ադրբեջանն ունի նման միտում, այդ դեպքում ՀՀ քայլերը պետք է լինեն երկիրը արտակարգ իրավիճակին նախապատրաստելը: Չնայած ես վստահ եմ, որ պատերազմ չի վերսկսվի, բայց Ադրբեջանի համարժեք պատասխաններից մեկը հենց դա է:
Պարտադրված հրադադարի ավելի քան 20 տարվա ընթացքում, որը, Բաքվի իշխանավորների կամոք, այդպես էլ հնարավոր չեղավ վերածել խաղաղության, մենք ամեն ինչ արել ենք ՝ խուսափելու համար նոր առճակատումից: Այժմ էլ անելու ենք ու դրա մեջ պատժիչ գործողություններն էլ են մտնում, որպեսզի հակառակորդը չմտածի, թե մարսեց իր լկտի պահվածքը:
Եվրոպական խորհրդարանի պատգամվոր Իգնասիո Կորաոն խստորեն դատապարտել է Ադրբեջանի գործողությունները Հայաստանի հետ սահմանին և ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում: Բրյուսելում «Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում Կորաոն անընդունելի որակեց ադրբեջանական կողմի գործողությունները: «Մարդկային կորուստները ցավալի են:
«Մեր կողմից շատ պարզ է և հստակ, պետք է միշտ հակահարված հասցվի, և այդպես էլ արվում է: Մտածել, որ Ադրբեջանը կվերանայի իր որոշումը, այդպես չէ, որովհետև բուն պատճառն այն է, որ Ադրբեջանը վաղուց դարձել է ֆաշիստական բռնապետական պետություն, իսկ նման պետությունները հենց այսպիսի պահվածք էլ ունեն»,- ասում է Դավիթ Բաբայանը:
Բուլղարացի քաղաքական գործիչ, Եվրախորհրդարանի պատգամավոր Անգել Ջամբազկին Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի հետ սահմանին և Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծում իրականացրած գործողություները ահաբեկչություն է համարում: Բրյուսելում «Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում Ջամբազկին նշեց, որ կատարվածը պետք է անհապաղ եվրոպական կառույցների կողմից դատապարվի:
«Ադրբեջանը բացահայտ խախտում է միջազգային իրավունքի հիմնարար նորմերը, Ադրբեջանի քայլերը բացահայտ ուղղված են ՄԱԿ-ի կանոնադրության դեմ, խախտվում են բազմաթիվ հոդվածներ, որոնք վերաբերում են միջպետական հարաբերություններին: Մենք ձեռնոցը միշտ պատրաստ ենք վերցնել, մենք գիտենք՝ ում հետ գործ ունենք, մեզ համար դա անցած պատմություն է: Ադրբեջանը փորձում է նոր արկածախնդրության դիմել»,- լրագրողների հետ զրույցում ասել է ԱԳ փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը՝ անդրադառնալով սահմանում տիրող լարված իրավիճակին:
Ադրբեջանի պաշպանության նախարարությունը տեղեկացրել է ղարաբաղյան հակամարտության տարածքում սեպտեմբերի 25-ին տեղի ունեցած բախումների արդյունքում 5 զոհերի և 19 վիրավորների մասին։ Այս մասին հայտնում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը։
Բանակը հերթական անգամ անում է և անելու է այն, ինչն առաջին հերթին՝ Արտաքին գործերի նախարարության, արտաքին քաղաքականության գործառույթն է: Բանակը ստիպված է ստանձնում այդ գործառույթը, քանի որ ՀՀ Արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը վաղուց ստանձնել է ռուս-ադրբեջանական ռազմական համագործակցությունն ըմբռնողի գործառույթ:
Երբ միջնորդներն ի վիճակի չեն բացահայտել լարվածության սրման իրական մեղավորին, Ադրբեջանը կանխամտածված և նպատակաուղղված նեղացնում է ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտությունը խաղաղ ճանապարհով լուծելու հնարավորությունների շրջանակը:
Դեռևս այս տարվա ապրիլին նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարել էր, որ Ադրբեջանին ռուսական զենքի վաճառքը խնդիր է և այդ խնդիրը պետք է լուծվի, քանի որ սահմանին կանգնած հայ զինվորը հոգեբանորեն մտածում է, որ իրեն կարող են սպանել այդ զենքով: Անցած ամիսները ցույց տվեցին, որ այդ խնդիրը ոչ միայն չի լուծվել, այլ ավելի է խորացել:
Ոչ միայն հրադադարի ռեժիմի խախտումները, այլ նաև հայ-ադրբեջանական սահմանին բռնություններն արդեն անհանգստացնող են:
«Ես նոր եմ վերադաձել Ղարաբաղից: Ես այնտեղ էի նախորդ կիրակի: Թեպետ այս ամիս չեղա առաջնագծում, սակայն այնտեղի էի մայիսին: Ես տեսա իրավիճակն այնպես, ինչիսին որ կար, լսեցի կողքովս անցնող փամփուշտների ձայնը: Չկար մեկ օր կամ գիշեր, որ Ադրբեջանը չկրակեր ավելի ու ավելի ուժեղ զենքերով: Սպանվում են զինվորներ, իսկ այսօր նրանք կրակում են անգամ քաղաքացիական անձերի վրա: Սա բացարձակապես անընդունելի է»:
Մենք ամեն ինչ անում ենք, բայց ականանետն օդից է ընկնում, եւ շատ բարդ է պայքարել դրա դեմ: Պայքարում ենք, իհարկե, բայց չէինք ուզի կիրառել այնպիսի զենքեր, որ կբերեն անկանխատեսելի հետեւանքների: Դրա համար աշխատում ենք միայն ադեկվատ պատասխաններ տալ:
Ադրբեջանում մարդու իրավունքների հետ կապված խայտառակ իրավիճակից և այդ առթիվ միջազգային հանրության՝ օր օրի ուժգնացող քննադատությունից ուշադրությունը շեղելու նպատակով Արցախի հետ շփման գծում և Հայաստանի հետ սահմանին իրադրության սրումը լի է անկանխատեսելի բացասական հետևանքներով։ Այս սադրանքներով Բաքուն ի ցույց է դնում իր արհամարհական վերաբերմունքը ինչպես մարդկային կյանքի, այնպես էլ՝ իր կողմից ստանձնած պարտավորությունների նկատմամբ»։
Այսօր՝ սեպտեմբերի 26-ին, Ադրբեջանի ՊՆ-ն պաշտոնապես հայտնել է, որ հայկական զինված ուժերի կիրառած 82 մմ ականանետի կրակոցից սպանվել է Ադրբեջանի ԶՈւ զինծառայող, շարքային Մամեդով Էլշան Վագիֆ օղլուն (Məmmədov Elşən Vaqif oğlu), ևս 3 զինծառայող բեկորային վնասվածքներ են ստացել:
Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 70-րդ նստաշրջանի շրջանակներում հանդիպել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Իգոր Պոպովի (Ռուսաստան), Ջեյմս Ուորլիքի (ԱՄՆ) և Պիեռ Անդրյոյի (Ֆրանսիա)
Իսկ ո՞վ է մեղավոր, որ Մինսկի խմբի համանախագահներն «ի վիճակի չեն հաստատապես պարզել» տեղի ունեցածը: Ո՞վ պետք է Մինսկի խմբին ու այն ներկայացնող երկրների համապատասխան կառույցներին պատշաճ կերպով տեղեկացներ ադրբեջանական հերթական, սակայն աննախադեպ դիվերսիայի մասին:
ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի մերձավորարևելյան քաղաքականությունը հանգեցրել է նրան, որ տարածաշրջանում հետագա գործողությունների մասին նրան ցուցումներ կտա Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, գրում է The Washington Times-ի հոդվածագիր Թոդ Վուդը:
Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել է, որ Վլադիմիր Պուտինի ու ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի հանդիպումը տեղի կունենա սեպտեմբերի 28-ին Նյու Յորքում՝ ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի շրջանակում: Այս մասին հայտնում է RIA Novosti-ն:
ԵԽԽՎ պատվիրակությունը իսպանացի պատգամավոր Յորդի Հուգլայի ղեկավարությամբ այսօր Բաքվում հանդիպել է Ադրբեջանի քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների հետ:
Սպիտակ տան հայտարարություններն այն մասին, որ Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինի ու Բարաք Օբամայի հանդիպումը տեղի կունենա ռուսական կողմի խնդրանքով, չի համապատասխանում իրականությանը, հայտարարել է Ռուսաստանի նախագահի օգնական Յուրի Ուշակովը:
արծում եմ, որ սա ադրբեջանական կողմի պրովոկացիան է, որովհետև զոհվել են խաղաղ բնակիչներ: Մի բան է, երբ զոհվում են զինվորականները, դա միանգամայն հասկանալի է, որովհետև պատերազմական իրավիճակ է ու զինվորը զինվորի դեմ է պատերազմում, բայց մեկ այլ բան է, երբ զոհվում են խաղաղ բնակիչներ: Սա սադրանք է: Ադրբեջանական ագրեսիան զսպելու լավագույն տարբերակը հարցը ՀԱՊԿ-ում բարձրացնելն է: Չի կարելի այս հարցը լռության մատնել: Հայաստանը պետք է քննարկման դնի այս խնդիրը:
«Ադրբեջանը շանտաժ է անում և ակնկալում է, որպեսզի այդ վախի մթնոլորտը խթանի Հայաստանում և Ղարաբաղում արտագաղթը, թուլացնի պետությունը, բանակը, և, որ հայկական կողմերը գնան զիջումների»:
Գերմանիան Վրաստանին հավելյալ հատկացրել է 156 մլն եվրո, հայտնում է «Գրուզիա օնլայնը»՝ հղում կատարելով Վրաստանում Գերմանիայի դեսպանությանը:
Ռուսաստանի Դաշնությունը պաշտոնապես թույլատրել է ռուսական շուկա արտահանել հայկական արտադրության հում ապխտած մսամթերք, ինչպես նաև ավանդական սուջուխ և բաստուրմա:
Էներգետիկ պաշարներով հարուստ Ադրբեջանը վերջին տարիներին ընդլայնել է ռազմական ծախսերը` նպաստելով արդեն անկայուն և ռազմավարական տարածաշրջանում անհանգստության առաջացմանը:
ԱՄՆ-ը գրանցել է Սիրիայի երկնքում ռուսական ռազմական ինքնաթիռների ու անօդաչու թռչող սարքերի թռիչքների սկիզբը, որոնք տեղակայված են Լաթաքիայի ավիաբազայում, հայտնել է ամերիկյան The Daily Beast-ը՝ հղում կատարելով Պենտագոնի անանուն ներկայացուցիչներին:
«Ես ընդունում եմ, որ այն շնորհվում է ոչ այնքան իմ անձին, որքան Նորին Սրբություն Ֆրանցիսկոս Պապին: Անշուշտ, դա մեծ պատիվ է բոլոր նրանց համար, ովքեր սիրում են Հայաստանը՝ մի երկիր, որն այնքան հպարտ է իր քրիստոնեական ինքնությամբ և նաև վեհանձն մարդկանցով ու մշակույթների նկատմամբ իր անկեղծությամբ, հարգալից է մարդու և ազգերի համաձայնության հարցում ամրագրված իրավունքների նկատմամբ»,-ՀՀ Նախագահի հետ հանդիպմանն ասել է կարդինալ Սանդրին:
