ՌԴ նախագահի հետ ՀՀ վարչապետին, ըստ ամենայնի, ծանր խոսակցություն է սպասվում՝ ոչ միայն գազի գնի, այլև՝ մի շարք այլ հարցերի վերաբերյալ։ Խոսքը, մասնավորապես, ռուսական պետական ընկերության կառավարմանը հանձնված Հայաստանի երկաթուղային ցանցի հետագա ճակատագրի, ատոմակայանին տրամադրված վարկի, ինչպես նաև Վերին Լարսում հայկական բեռնափոխադրողների համար ստեղծված նոր դժվարությունների մասին է։
«Կարծում եմ, որ բեռնատարի վարորդները պետք է վճարեն նշանակված տուգանքները, բայց խնդիրը նաև մերոնցից է գալիս, չեն տիրապետում, չեն կարդում, չեն հետևում, ուշադրություն չեն դարձնում: Հաճախ արտահանողներն ապրանքներն իրենք չեն առաքում, շատ քչերն ունեն սեփական մեքենաներ, մեծ մասը դիմում է այլ տրանսպորտային ընկերությունների, նույնիսկ անհատների, որոնք ունեն ԱՁ-ով կամ այլ մեխանիզմով մեքենա, որով արտահանում են»:
Վերջին ամիսներին Վիճակագրական կոմիտեն այս ոլորտում բավական լուրջ առաջընթաց է գրանցում։ Ութ ամիսների արդյունքներով՝ արդյունաբերության աճը հասել է 9,5 տոկոսի։ Ընդամենը երկու-երեք ամիս առաջ այն 5-6 տոկոսի սահմաններում էր։ Բայց հանկարծ արդյունաբերությունը սկսեց վերելք արձանագրել։ Ու գիտե՞ք ինչու…
Իշխանափոխությունից հետո Հայաստանում ներդրումները չավելացան։ Չարդարացան նաև այն հույսերը, որ, ուր որ է՝ ներդրողները, հատկապես՝ սփյուռքահայերը, վազելու են Հայաստան, բերելու են իրենց գումարներն ու ներդնեն տնտեսության մեջ։
«Այս պահին ես դեմ եմ։ Այո՛, խնդիրը քննարկվել է, գլոբալ իմաստով հասկացել ենք, որ բոլոր պլատֆորմները պետք է անցնենք, սերտիֆիկացումը՝ նույնպես, պետական վերահսկող մարմինը պետք է ունենա էլեկտրոնային բոլոր գործիքակազմերը, որ կարողանա վերահսկել ոլորտի շրջանառությունը, շահումները, ծրագրերի օրիգինալությունը, և այլն»,- մանրամասնեց Սարգիս Միքայելյանը:
Իշխանափոխությունից հետո Հայաստանում ձևավորված կառավարության գործունեության արդյունքները ոչ միայն հեղափոխական չեն, այլև շատ ու շատ հեռու են այդպիսին լինելուց։
Ժողովրդագրական որոշ տվյալներ գտնելն արդեն լուրջ հմտություններ է պահանջում: Համարյա հետախույզին վայել հմտություններ: Թվում էր, թե իրավիճակ է փոխվել: Թվում էր, թե տնտեսական վիճակագրության «խաղիկներն» անցյալում կմնան:
«Այստեղ կա մեկ այլ լուրջ քաղաքական խնդիր՝ պետք է լինի այնպիսի մթնոլորտ, որ հնարավոր լինի դա իրականացնել։ Այսինքն՝ իշխանությունների կողմից լինի խոստում, որ ռեպրեսիաներ չեն լինի, բայց մյուս կողմից՝ նաև նախկինները, որ թալանել են, բարեխղճորեն այդ ներդրումն անեն։ Սա շատ լուրջ փոխվստահության խնդիր է»։
Կենտրոնական բանկի արտաքին պահուստների մակարդակը շատ ավելի բարձր է եղել ոչ միայն 2013թ., այլև իշխանափոխությունից ընդամենը մի քանի ամիս առաջ. 2017թ. դեպտեմբերին այն գերազանցում էր 2 մլրդ 314 մլն դոլարը։
Կառավարությունը հպարտանում է, որ պատրաստվում է 56 մլրդ դրամ ԱԱՀ ժամկետանց պարտք վերադարձնել տնտեսվարողներին, ինչը հեղափոխական քայլ է համարում տնտեսության համար։ Բայց ոչինչ չի ասում այն մասին, որ ամիսներ շարունակ պատժում է տնտեսությանը` զրկելով փողից։ Հիմա դա հեղափոխակա՞ն, թե՞ հակահեղափոխական քայլ է։
Ոչինչ, որ Նիկոլ Փաշինյանը բոլորովին այլ բան էր խոստացել հեղափոխությունից առաջ, դեռ այս հայտարարությունն անելու ժամանակ պարզ էր, որ շատ վաղ է 6 ամսվա տվյալներով դատողություններ անել բյուջեի եկամուտների վերաբերյալ։ Ու շատ ժամանակ պետք չեղավ դրանում համոզվելու համար։
Կառավարությունը լուրջ ռիսկի է գնում` պատրաստվելով փոխել բանկային գաղտնիքի մասին օրենքը։ Նպատակը բանկային տվյալների հասանելիությունը հեշտացնելն է։ Զարմանալի է, որ դրան համաձայնել է նաև Կենտրոնական բանկը։
Մինչ կառավարությունը զսպում է բյուջեի ծախսերը, Կենտրոնական բանկը ստիպված էժանացնում է փողը` փորձելով ակտիվացնել գնաճը։ Թե դա ինչպե՞ս կազդի գների կայունության վրա, ցույց կտա ժամանակը։
Գինու ազգային կենտրոնի նախագահ Ավագ Հարությունյանը 168.am-ի հետ զրույցում հայտնեց, որ շուկայում մրգային գինիները մրցակից չեն, էկզոտիկա են, մարդիկ հետաքրքրությունից դրդված են գնում:
Հետաքրքիր է, որ բացի կաշառակերության դեպքերից, աճել են նաև «պաշտոնական լիազորություններ չարաշահելը, անցնելը» տողով արձանագրված հանցագործությունները: Անցած տարի այս «անվանակարգով» գրանցվել էր 240 դեպք՝ 2017-ի 150-ի համեմատ: Մինչդեռ այս տարվա հունվար-հուլիսին արդեն 204 դեպք է գրանցվել՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի գրանցված 132 դեպքի համեմատ:
Իշխանափոխությունից հետո կառավարության արտաքին պարտքն իրականում ոչ միայն չի նվազել, այլև մի փոքր ավելացել է։ Այս տարվա օգոստոսի 1-ի դրությամբ այն կազմել է 4 մլրդ 900 մլն դոլար։ Մինչդեռ, անցած տարվա մայիսի վերջին այն 4 մլրդ 897 մլն դոլար էր։ Այսինքն` շուրջ 3 միլիոնով քիչ։
Սեպտեմբերի 12-ին ՀՀ կառավարությունն ակտիվ քննարկելուց հետո ընդունեց «Բանկային գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին նախագիծը, որն առաջիկայում կներկայացվի Ազգային ժողովում։
Հայաստանի գործատուների հանրապետական միության նախագահ Գագիկ Մակարյանը 168.am-ի հետ զրույցում նշեց, որ մեր երկրում աշխատատեղերի ստեղծման տարեկան պոտենցիալը մոտ 100 հազար է:
«Սրանից հետո ներդրումների մասին մոռացեք: Եվ եթե այս տարի ես սպասում էի, որ 250 մլն կփախչի երկրից, որովհետև նախորդ տարի 250 մլն էր փախել երկրից, այս տարի ևս մի քանի հարյուր միլիոն կփախչի»:
Անցած տարի էլ Նիկոլ Փաշինյանն ու Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահը պարբերաբար հայտարարում էին իշխանափոխությունից հետո հարկերի հավաքման ոլորտում գրանցվող աննախադեպ հաջողությունների մասին։ Բայց ի՞նչ եղավ արդյունքում. տարեվերջին պետական բյուջեն թերակատարվեց։ Չհաջողվեց ապահովել նույնիսկ նախկին կոռումպացված իշխանության կողմից պլանավորված մուտքերը։
Անդրադառնալով կապիտալ ծախսերի թերկատարմանը՝ Թ.Մանասերյանը նշեց, որ դրանք առաջնահերթություն են ՀՀ համար և պետք է ամեն ինչ անել, որ ստեղծվի ամուր հիմք՝ հետագա տարիների տնտեսական զարգացման համար։ Նրա համոզմամբ՝ այսօր աճը վերականգնողական է, բայց չկա տնտեսության զարգացում։
«Ներկայիս ծայրահեղ դիրքորոշումն իմաստազրկում է, միշտ կոնֆլիկտներ է առաջացնում, և ես գիտեմ, որ պրակտիկան մի քիչ ուրիշ է՝ կարող են շրջանցել»:
«Իրականում կարևոր է, թե ինչի հաշվին է պարտքը նվազում, այսինքն՝ տվյալ դեպքում հիմնականում ենթակառուցվածքների զարգացման համար նախատեսված ներդրումային ծրագրերը թերի կամ դանդաղ անելու հաշվին: Ու սա լավ չէ»
«56 միլիարդից 5.5-6 միլիարդը կասկածելի ենք համարում, որովհետև կան լուծարված, հաշվառումից հանված, սնանկության գործընթացում գտնվող հարկ վճարողներ, մենք 56-ից շուրջ 50-ը վերադարձնելու ենք մինչև տարվա վերջ»,- ասաց Դ.Անանյանը։
Երկար մանևրելուց հետո, ի վերջո, Նիկոլ Փաշինյանը որոշեց բացեիբաց հայտարարել, որ Ամուլսարի ճանապարհները պետք է բացվեն։ Ի սկզբանե էլ պարզ էր, որ վերջը դա էր լինելու։ Այլ հարց, որ հանքի շահագործման դեմ հանդես եկող ակտիվիստները կարծես պատրաստ չեն դրան ու շարունակում են շրջափակված պահել Ամուլսար տանող ճանապարհները։
«Այսինքն՝ իր կառավարությունը թաղված է կոռուպցիայի մեջ, դրա համար ինքը ծախսեր չի՞ իրականացնում։ Ըստ էության՝ ինքն ասում է, քանի որ իմ կառավարությունը թաղված է կոռուպցիայի մեջ, դրա համար ես ճիշտ չեմ համարում ծախսեր իրականացնելը։ Դա հայտարարություն չի, ինքնադատավճիռ է»։
Այլևս պարզ է, որ հաջորդ տարվա հունվարի 1-ից Հայաստանը զրկվելու է երրորդ երկրներից արտոնյալ պայմաններով տրանսպորտային միջոցներ ներմուծելու այն նպաստավոր հնարավորությունից, ինչի շնորհիվ հատկապես վերջին երկու տարիներին մեր երկիրը դարձել էր ավտոմեքենաների առք ու վաճառքի շահեկան հարթակ` Եվրասիական միության տարածքում։
Բ.Թունյանի խոսքով՝ 400 հազար դոլար ծախսելու օգուտներից մեկն այն է, որ լրացուցիչ մեղմման միջոցներ են կիրառվելու, որի շնորհիվ բնությանն ավելի քիչ վնաս կհասցվի:
Գագիկ Ծառուկյանը հայտարարեց՝ կառավարության ներկայացրած ծրագիրը տնտեսական հեղափոխության ծրագիր չի կարող լինել. «Հենց առաջին օրն եմ ասել և կարող եմ գրել, ստորագրել. Տնտեսական հեղափոխության ծրագիր չէ, և տնտեսական հեղափոխություն չի կարող լինել այդ ծրագրով, այդ մոտեցմամբ»:
Մինչ Նիկոլ Փաշինյանն առիթը բաց չի թողնում խոսելու իր կառավարության տնտեսական ձեռքբերումներից, կառավարության տնտեսական բլոկի պատասխանատուն` ի դեմս էկոնոմիկայի նախարարի, խոստովանում է, որ Հայաստանի տնտեսությունը գտնվում է անմխիթար վիճակում։ Չափազանց ցածր է տնտեսության արտադրողականությունը։
