Պետք է փաստենք, որ տնտեսական առումով անհնար է, որ Հայաստան մտնող գազի գնի փոփոխությունը չազդի երկրի տնտեսական համակարգի վրա: Այնուհանդերձ հայտարարությունը հիմք ընդունելով՝ պետք է փաստենք, որ կա զարգացումների 3 հավանական սցենար, որոնցից յուրաքանչյուրը կունենա իր բացասական էֆեկտը տնտեսության համար.
Հ.Բալանյանի կարծիքով՝ մենաշնորհային ընկերություններն ունեն մեծ ծավալի, ուռճացված և անհիմն ծախսեր, որոնցից հեշտությամբ կարելի է հրաժարվել՝ առանց ընկերությունների գործունեությանը որևէ վնաս տալու, ընդ որում՝ ոչ միայն գազի սակագինը չավելացնելու, այլև այն նվազեցնելու չօգտագործված ռեզերվ կա, որի համար պետք է կառավարությունը պահանջի այդ ծախսերի ամբողջական վերստուգում և հիմնավորում:
1000-ական դրամների՝ դրոշմանիշային վճարների վերահսկողությամբ զբաղվում է Պետական եկամուտների կոմիտեն։ ՊԵԿ-ից հետաքրքրվեցինք՝ եթե որևէ ընկերություն չի փոխանցում, ի՞նչ պատասխանատվության է ենթարկվում, և խնդրեցինք հնարավորության դեպքում նշել պատասխանատվության ենթարկված ընկերությունների անուններ։
Ր. Մխչյանի խոսքով՝ վերջերս անձամբ ինքը ցամաքային ճանապարհով ապրանք է ուղարկել ԵՄ երկրներից մեկը, սակայն բեռնատարները Լարսում «գերի են ընկել», բեռն ուշացել է. «Արտահանումն արդեն նպատակային չի դառնում, եթե պատվիրողն իր ապրանքի խմբաքանակը ժամանակին չի ստանում, չի վաճառում, իր հաճախորդին չի գոհացնում, բնականաբար, հետագայում համագործակցությունը խզվում է»։
Մեր երկրի տնտեսական կյանքը խաղաղ է: Համարյա ոչինչ չի կատարվում: Սա մի կողմից՝ բնորոշ է նախատոնական շրջանին: Նախորդ տարիներին էլ նույն «հանդարտությունն» էր: Մի տարբերոթյամբ միայն: Նախատոնական օրերին ազգային վճարամիջոցը «տկարանում» էր տարադրամի հանդեպ:
ՊԵԿ նախագահ Դավիթ Անանյանը շատ հանգիստ է վերաբերվում շոու-բիզնեսի ներկայացուցիչների հայտարարություններին, որ կարող են թաքցնել իրենց եկամուտները, և ՊԵԿ-ը չի կարողանա հարկել իրենց։ Այսօր կառավարության նիստից հետո Դ.Անանյանը նշեց, որ, եթե ՊԵԿ-ը չի կարող վերահսկել նրանց, մի՞թե իրենք իրենց էլ չեն կարող վերահսկել, անպայման մտածում են, որ մի բան էն չե՞ն անելու։
2018 թ. հունվար-նոյեմբերի սոցիալ-տնտեսական զարգացման մակրոտնտեսական ցուցանիշների հրապարակումից հետո օրեր առաջ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը շատ խիստ քննադատել էր տնտեսական զարգացումները: Նա ստեղծված իրադրությունը գնահատել էր «վատ» և կանխատեսել էր, որ 2019-ի առաջիկա ամիսներին էլ ավելի է վատանալու։
Եթերից շատ ենք լսել անմեղության մասին ելույթներ, սակայն, երբ եթերից տեղափոխվում ենք իրականություն, իրավիճակը 180 աստիճանով փոխվում է: Իրականում, շատ պարզ երևույթների համադրությունը ցույց է տալիս, որ ներկայիս իշխանությունն աշխատում է ոչ թե արդյունք ստեղծելու, այլ ժողովրդի «աչքին թոզ փչելու» սկզբունքով:
Գագիկ Մակարյանի կարծիքով՝ 2019 թ. հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտնող ԵԱՏՄ կանոնակարգումները, որոնց պատճառով առանց մաքսատուրքերի ու հարկերի վճարման ներմուծվող ապրանքների արժեքային չափը՝ 3 անգամ, իսկ կշիռը՝ 2 անգամ կրճատվելու է, իրավիճակը չի փոխի, և ռիսկը չի նվազի:
Ավարտին է մոտենում 2018 թվականը, և օրեր անց կամփոփենք տարին: Քաղաքական բարդ այս տարում, ցավոք, չունեցանք տնտեսական թռիչք, ինչպես խոստացվել էր հուլիս ամսին, և այս տարին ամփոփելու արդյունքում ցավով պետք է փաստենք, որ մարդկանց կյանքում որևէ բան դեպի լավը չի փոխվել:
Վրաստանից բանան ներմուծող հայկական ընկերությունները պարզագույն խարդավանք են կիրառում՝ վրացական կողմից մաքսակետն անցնելիս ներկայացնում են իրական հաշիվ-ապրանքագրերը (ինվոյսները), չեզոք գոտում փոխում են դրանք ու հայկական մաքսավորներին ներկայացնում ավելի ցածր արժեքով հաշիվ-ապրանքագրեր, արդյունքում՝ մաքսազերծումն ավելի մատչելի գնով են իրականացնում։
«Պատճառներից մեկը, թե ինչու այսօր ունենք այս խնդիրը՝ թերահավատությունն Ամուլսարի հանդեպ, հենց հանքարդյունաբերության վատ պատմությունն է»։
Այն ավելին է, քան նախկին քաղաքապետի՝ վերջին 5 տարիներում կուտակված պարտքի ծավալը:
Ալեքսանյանի գործընկերը Վրաստանում, մեր տեղեկություններով, «Պատարա Մզե» ընկերությունն է, որը բանանը մատակարարում է մոտ 300 դրամով, և որը, փաստորեն, մեր հայրենակիցը կրկնակի գնով է մեզ վաճառում՝ որպես ամանորյա նվեր։
«Արարատցեմենտի» տնօրեն Սեդրակ Առուստամյանը հայտարարել է, որ 2019թ. հունվարի 1-ից ցեմենտի 1 տոննայի բացթողնման արժեքը նախկին 50.000 դրամի փոխարեն՝ այժմ կկազմի 40.000 դրամ, ներառյալ՝ ԱԱՀ-ն:
2018թ. տնտեսական ցուցանիշները սպասվածի շրջանակներում էին։ Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն այս մասին ասաց ՀՀ ԿԲ նախկին նախագահ, «Գառնի Ինվեստ» ՈՒՎԿ ՓԲԸ գործադիր տնօրեն Բագրատ Ասատրյանը։
Ամփոփելով օպերատիվ հավաքագրված ցուցանիշները, պետք է նշենք, որ կրկին բացասական ցուցանիշ է արձանագրել արտահանումը: Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ արտահանման ծավալները կրճատվել են 5 տոկոսով, իսկ ներմուծումն աճել է 12.5 տոկոսով:
ՀՀ կառավարության պարտքը անվանական արժեքով աճին զուգընթաց ՀՆԱ-ի նկատմամբ տոկոսային նվազում է արձանագրում, մասնավորապես՝ 2017, 2018 և 2019 թվականներին դրա ծավալը եղել է ու կլինի 6.173 մլն դոլար, 6.448 մլն դոլար, 6.913 մլն դոլար, ապա նույն տարիներին ՀՆԱ համեմատ՝ 53.7%, 50.7% և 49.8% է:
«Վայոց ձորում 10 տարի է՝ զբաղվում եմ անասնապահությամբ և բազմիցս խոսել եմ Եղեգիս խոշորացված համայնքում առկա այլանդակ իրավիճակի մասին: Սակայն, նախկին ու ներկա իշխանությունների կողմից նույն արհամարհանքը եղավ: Ոչինչ չփոխվեց: Բազմիցս հայտարարություններ արեցինք հէկ-երի արատավոր երևույթի մասին»:
Մեր հավաստի աղբյուրները պնդում են, որ ՌԴ փոխվարչապետ Դմիտրի Կոզակը նամակ է հղել ՀՀ կառավարություն՝ նշելով, որ ռուսական գազի գինը սահմանին լինելու է 215 դոլար 1000 խմ դիմաց, և դա քննարկման ենթակա չէ։
«Եթե ես ամսվա ընթացքում ստանում եմ 60 հազար դրամ, դրա կեսը տամ ՊԵԿ-ին, իմ ընտանիքն ինչպե՞ս եմ պահելու»,- եզրափակեց հանդիսավարը։
«Նաիրիտ» գործարանի նախկին ու ներկա աշխատակիցներն այսօր կրկին բողոքի ակցիա են իրականացնում կառավարության շենքի մոտ։ Նաիրիտցիները պահանջում են հանդիպում ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի հետ։
Ասել, որ Փաշինյանի կառավարությունն առաջինն է, որ ձեռնամուխ է լինում ԾԻԳ-երի կրճատմանը, իրավացի չի լինի: Դեռևս 1999 թվականին պետական կառավարման համակարգի զարգացմանը զուգընթաց՝ կառավարության քննարկումների օրակարգում հայտնվեցին նաև ԾԻԳ-երի և ՊՈԱԿ-ների կրճատման և օպտիմալացման խնդիրները:
Այդ գումարը հանրային ծառայությունների կարգավորման պարտադիր վճարն է, որի տարեկան դրույքաչափերն ու ընկերությունների անվանական կազմը հաստատում է հանձնաժողովը:
«Խնդիրն այն է, որ Հայաստանը ստորագրել է ԵՄ-ի հետ ընդլայնված գործակցության համաձայնագիրը, որի 42-րդ հոդվածը պահանջում է ԱԷԿ-ի փակում և ներմուծում է նոր հսկող մարմին՝ «Եվրոատոմ», որը 2026 թ. արդյունավետորեն կարգելափակի ռուսական տեխնոլոգիաների կիրառումը ՀՀ-ում: Եթե շարունակենք այն, ինչ կատարվում է, նոր ԱԷԿ չենք ունենա»:
Արդյոք այս ոլորտում կառավարությունն անելիք ունի՞ և հատկապես ի՞նչ կարող է անել։ Այո՛, անելիքներ միանշանակ կան: Բացի վերոնշյալ օրենսդրական կարգավորումներից, կառավարության անելիքների շարքին կարելի է դասել նաև այնպիսի մեխանիզմի մշակումը, որը քաղաքացիներին կազատի հարկային մարմինների հետ թղթարարությունից:
«Դրամի արժեզրկումը բացառվում է։ Սա պարզապես շուկաները ցնցելու քայլ է։ Նման գործողությունները միշտ էլ լինում են, բայց տարեվերջին, երբ մեծ քանակությամբ արժույթ է մտնում շուկա, և ինչ-որ տեղ դրամը պետք է արժևորվի, նման խոսակցություններն ուղղակի սպեկուլյատիվ նպատակներ են հետապնդում, ինչ-որ մարդկանց կամ ինչ-որ խմբերի կողմից»:
Եթե ղեկավարն այդպես է մտածում, ապա ինչո՞ւ պետք է նրա ենթականերն իրենց կոտորեն, առանց այն էլ լավ հարմարվել են՝ տաքուկ սենյակներ, ծառայողական ավտոմեքենաներ և այլն, իսկ պետության գործերը հետո էլ կանեն, կամ էլ Տիգրան Ավինյանի պես՝ կգան կառավարության նիստի, ու տեղում աշխատելու իմիտացիա կստեղծեն. ինչո՞ւ աշխատել, եթե, միևնույն է՝ ժողովուրդը դեռ հավատում է ամեն ինչին:
«Օրենքի խախտում չկա, երկրորդի դեպքում չպետք է տուգանք գար: Մի քանի անգամ բողոքեցի, այնքան ձգձգեցին, որ ստիպված տարա վճարեցի: Ես քաղաքում չեմ եղել, բայց տուգանք է եկել»:
Վերջին շաբաթների ընթացքում սոցիալական ցանցերում գրառումներ են հայտնվում այն մասին, որ Հայաստանում գնալով աճում է դրսից եկած էժան աշխատուժը, մարդիկ գալիս են Տաջիկիստանից և Հնդկաստանից ու Հայաստանում «կոպեկներով աշխատում շինարարության և գյուղատնտեսության ոլորտում»։