Հայաստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի կցորդ դարձնելու նախապատրաստական նոր փուլի հետքերով. ի՞նչ կարելի է անել. Սերգեյ Մելքոնյան

Միջազգայնագետ Սերգեյ Մելքոնյանը տելեգրամյան իր ալիքում ահազանգում է. «Արցախի Հանրապետությունը ոչնչացրին, հիմա՝ Հայաստանի Հանրապետությունը. Հայաստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի կցորդ դարձնելու նախապատրաստական նոր փուլի հետքերով…

Նախ՝ Նիկոլն ու իր թիմը բնակչությանը վախեցնում են պատերազմով՝ այն հավասարեցնելով պարտության։ Հիշեցնեմ, որ մինչև նրանց գալը Արցախի Հանրապետությունը և Հայաստանի Հանրապետությունը ոչ մի պատերազմ չեն պարտվել։ Իսկ արդեն նրանց ղեկավարության օրոք Երևանը պարտվել է 2020 և 2022 թվականներին, ինչպես նաև չի ներկայացել 2023 թվականի պատերազմին, երբ ընկավ Արցախը։ Այսինքն պատերազմը հավասարեցվել է պարտության և կապիտուլյացիայի հենց իրենց ժամանակաշրջանում (չնայած պատերազմում կարելի է հաղթել կամ գոնե չպարտվել)։

Երկրորդ՝ սկզբում ասում էին «Ղարաբաղը տանք, ապրենք»։ Հիմա ասում են «Տավուշը տանք, ապրենք»։ Վաղը կասեն «Սյունիքը տանք, ապրենք»։ Սա հենց այն «Սալամիի» մարտավարությունն է. կամաց-կամաց կտրել (նախ Արցախից, ապա Հայաստանից)։ Ավելի ուշ կհասնեն Երևանի շրջաններ։ Օրինակ՝ բոլորին կտանեն Կոնդի շրջանից, որպեսզի ադրբեջանական մշակութային կենտրոն բացեն։

Երրորդ՝ երկրի ղեկավարությունը նախ կոչ էր անում խախտել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը՝ առաջարկելով փոխել Սահմանադրությունը։ Հիմա աջակցում են տարածքային ամբողջականության խախտմանը՝ առաջարկելով հայկական տարածքի մի մասը հանձնել թշնամուն։ Այս գործընթացը փաստացի լեգիտիմացնում է միջազգային իրավունքի խախտմամբ ուժի կիրառման սպառնալիքով երկրի տարածքի հանձնումը, ինչն արդեն սովորական նախադեպ կդառնա։

Ի՞նչ կարելի է անել

1. Պաշտպանության գիծը Տավուշում ամենաարդյունավետներից մեկն է։ Այն նախապատրաստել և ամրացրել է մասնավորապես 3-րդ բանակային կորպուսի հրամանատար Գրիգորի Խաչատուրովը (գեներալ-մայոր, գեներալ-գնդապետ Յուրի Խաչատուրովի որդին), որի դեմ իշխանությունները կեղծ քրեական գործեր են հարուցել (հիմա արդեն շատերը հասկացել են, թե ինչի համար)։ Ակնհայտ է, որ որևէ տարածք հանձնելու դեպքում փլուզվում է պաշտպանական գիծը։ Քանի դեռ այն չի քանդվել, կարելի է արդյունավետ պաշտպանել (բայց նման խնդիր դրված չէ, այլապես Խաչատուրովին չէին հանի ու նրա դեմ «քրեական գործեր» չէին հարուցի)։

2. Ցանկացած երկրի հետ, որը ոչ միայն շահագրգռված է Հարավային Կովկասում ստատուս քվոյի պահպանմամբ, այլեւ պատրաստ է ներդրումներ կատարել հավասարակշռության պահպանման գործում, Հայաստանը կարող է զորավարժություններ անցկացնել հենց Տավուշում և ոչ միայն։ Դրանք կարող են լինել թեթև մանևրներ, որոնք լեգիտիմացնում են արտաքին ուժի առկայությունը, որը կարող է հանդես գալ որպես թուրք-ադրբեջանական ագրեսիան զսպող գործոն։

3. Ադրբեջանը դուրս է գալիս Հայաստանի տարածքում ռազմավարական դիրքերից, որոնք զբաղեցրել է 2021 թվականի մայիսին և նոյեմբերին, ինչպես նաև 2022 թվականի սեպտեմբերին՝ միջնորդի մասնակցությամբ, որը կարող է հավասարեցնել ուժային անհավասարակշռությունը։

Ես չեմ տեսնում ցուցիչներ, որոնց հիման վրա կարելի է պնդել, որ իշխանությունը նպատակ է դնում պահպանել երկրի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը (ավելի շուտ հակառակը՝ հանձնել հնարավորինս արագ)։ Նաև նախադրյալներ չկան, որ այս ռեժիմը կվերանա կարճաժամկետ հեռանկարում: Ուստի ակնկալում ենք վատագույն սցենարները ՝ միակողմանի տարածքի հանձնում՝ պաշտպանական գծի և ռազմավարական կոմունիկացիաների ոչնչացմամբ և սահմանամերձ բնակավայրերի հայաթափմամբ, կամ սահմանափակ էսկալացիա, որի արդյունքում տարածքները միտումնավոր կերպով կհանձնվեն թշնամուն։

#ՀաջորդտարիՇուշիում»։