Թուրքական թատերական խմբակը Երևանում հանդես է եկել սարոյանական ներկայացմամբ
Նոյեմբերի 15-ին Երևանում գտնվող ՆՓԱԿ կենտրոնում (Նորարար փորձառական արվեստի կենտրոն), միջազգային ցուցահանդեսի շրջանակներում ելույթ է ունեցել Ստամբուլից ժամանած թուրքական «Nomad Performance» թատերական խմբակը։ Ermenihaber.am-ի թղթակիցը ներկա է գտնվել ներկայացմանը և պարզել թատերախաղի մանրամասները։
Երկու դերասանի մասնակցությամբ «Գաղթական» վերնագրով կես ժամանոց խաղը, իրականում մնջախաղի տարրեր պարունակող խոհափիլիսոփայական մի ներկայացում էր, որն ուղեկացվում է Վիլյամ Սարոյանի «Մարդկային կատակերգություն» ստեղծագործությունից վերցված մի մենախոսության ձայնակցությամբ։
Մենախոսությունը սկսվում է արևմտահայերեն հռետորական հարցադրմամբ, թե արդյոք ո՞րն է մարդու երկիրը, օդի, ջրի, հողի, կրակի և կյանքի նվիրյալ օրհնության աղոթքնե՞րն են, աչքե՞րն են, ժպտացող շրթունքնե՞րն են, թե վի՞շտն է․․․
Հետո նույն տեքստի որոշ հատվածներ հնչում են անգլերեն և հետզհետե ամբողջ տեքստը դառնում է անգլերեն։
Թատերական խմբակի ղեկավար Էրթյուրք Էրքեքը ներկայացման վերջում պատասխանեց հանդիսատեսի հարցերին։
Ըստ հեղինակի՝ այդ ներկայացման համար ոգեշնչման աղբյուր է հանդիսացել տարիներ առաջ ռուս-նորվեգական սահմանը հեծանվով հատելու գաղթականների փորձը։ Այդ իսկ պատճառով ներկայացման մեջ օգտագործվում է հեծանիվ, պարաններ՝ որպես սահմանի խորհրդանիշ և ճամպրուկ՝ որպես գաղթականության խորհրդանիշ։
Էրթյուրքը նշեց նաև, որ իրենք արևմտահայերեն տարբերակով են խաղացել այս ներկայացումը տարբեր տեղերում, նաև Թուրքիայում թուրք հանդիսատեսի առջև և որևէ փոփոխություն չեն իրականացրել։ Թուրք հանդիսատեսներից շատերը չեն հասկացել բովանդակությունը և ներկայացման վերջում մոտեցել ու ասել են, որ իրենց համար դժվար էր որևէ բան հասկանալ, քանի որ լեզուն անծանոթ էր։ Հեղինակը պատասխանել է, որ դա լավ է, որովհետև այդպիսով հաղորդակից են դարձել գաղթականների հոգեվիճակին։ Գաղթականներն էլ երբ գնում են նոր երկիր, ոչինչ չեն հասկանում, չեն ընկալում, թե ինչ է կատարվում իրենց շուրջը։
Նրա խոսքով՝ շատերն էլ քննադատել են կամ հեգնաբար հարցրել, թե ինչու է հայերենն ընտրվել որպես ներկայացման լեզու։
Էրթյուրք Էրքեքը բացատրեց նաև, թե ինչու է տեքստը սկզբում արևմտահայերեն, հետո աստիճանաբար գերիշխող է դառնում անգլերենը, իսկ վերջում ամբողջովին անգլերեն։ Ըստ նրա՝ դա խորհրդանշում է գաղթականների ճակատագիրը, որոնք հետզհետե կորցնում են իրենց լեզուն, ինքնությունը և ակամայից ընդունում գերիշխող լեզուն, գերիշխող մշակույթը։
Էրթյուրքն ընդգծեց նաև, որ թեպետ Սարոյանի ստեղծագործությունն է մեջբերվում, բայց դա չի նշանակում, որ ներկայացման թեմատիկան միայն հայկական է․ այն համամարդկային է, քանի որ ներկայումս էլ աշխարհում մոլեգնող պատերազմների և հակամարտությունների հետևանքով գաղթականությունը շարունակում է մնալ օրակարգային խնդիր։
