Ջոն Ինյարիտուն Թուրքիային կոչ է անում ընդունել սեփական պատմությունն ու ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը

Հայոց ցեղասպանությունը պատմական փաստ է, հետևաբար որքան շատ պետություններ ճանաչեն այն և դատապարտեն, այնքան Թուրքիան այս հարցում կմնա մեկուսացված և ինչ-որ պահի ստիպված կլինի ինքը ևս ընդունել պատմական ճշմարտությունը։

Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ «Արմենպրես»-ին տված հարցազրույցում նման կարծիք հայտնեց Իսպանիայի խորհրդարանի պատգամավոր Ջոն Ինյարիտուն։

–Այս տարի լրանում է Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցը։ Ինչպե՞ս եք գնահատում միջազգային հանրության կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման և դատապարտման գործընթացը։

-Մեր օրերում Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչում է 34 պետություն։ Վերջին տարիներին Եվրամիության մի քանի երկրներ, ինչպիսիք են Պորտուգալիան և Իտալիան, դա արել են, և Միացյալ Նահանգները նույնպես՝ 2021 թվականին: Թեև դա ուշանում է, բայց ես դրական եմ համարում, որ ավելի ու ավելի շատ պետություններ են ճանաչում 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունը: Այս տարիներին մենք տեսանք, թե ինչպես են շարունակվել հայերի նկատմամբ հալածանքները։ Կարևոր է հիշել և ճանաչել, որպեսզի դա չկրկնվի:

–Չնայած բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը, Թուրքիան 109 տարի անց շարունակում է իր ժխտողական քաղաքականությունը։ Ի՞նչ պետք է անի միջազգային հանրությունը: Բացի կոչերից ու հորդորներից, այլ գործողությունների անհրաժեշտություն տեսնու՞մ եք։

-Փաստորեն, Թուրքիան ոչ միայն չի ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, այլև ճնշում ու սպառնալիքներ է գործադրում պետությունների դեմ, որպեսզի նրանք ևս չճանաչեն այն։ Թուրքիան լավ կանի ընդունի իր պատմությունը, ինչպես դա արել են մյուս պետությունները: Ես համարում եմ, որ Գերմանիան օրինակ է, թե ինչպես կարելի է ընդունել պատմական փաստը։ Թուրքիայի համար փաստերի ճանաչումը կարող է օգնել բարելավել հարաբերությունները տարածաշրջանում, և այս պետությունը դարձնել ավելի լավ պետություն։

–Ձեր կարծիքով, ի՞նչ հանգամանքներում կամ ի՞նչ պայմաններում Թուրքիան վերջնականապես կբախվի Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող պատմական ճշմարտությանը։

-Իմ կարծիքով`Հայոց ցեղասպանությունը պատմական փաստ է, ուստի որքան շատ պետություններ ճանաչեն այն, այնքան Թուրքիան այս հարցում կմնա մեկուսացված և ինչ-որ պահի ստիպված կլինի ընդունել ճշմարտությունը։

–Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ այս օրերին երկխոսություն է տեղի ունենում։ Ձեր կարծիքով, այս գործընթացը ի՞նչ կերպ կարող է ազդեցություն ունենալ Հայոց ցեղասպանության հարցում։

-Ինչպես նախկինում նշեցի, կարծում եմ, որ այս պատմական փաստի ընդունումը կօգնի բարելավել հարաբերությունները Հայաստանի և նույնիսկ սփյուռքի հայերի հետ, որոնք հիմնականում վերապրածների ժառանգներ են: Բայց դա նաև ավելի լավ երկիր կդարձնի Թուրքիան:

–Հայոց ցեղասպանության թեմային անդրադառնալիս՝ «այլևս երբեք» արտահայտությունը հաճախ է հնչել տարբեր հայտնի գործիչների կողմից, սակայն պատմությունը ցույց է տալիս, որ աշխարհը բավական դասեր չի քաղել, քանի որ անպատիժ հանցագործությունները հակված են կրկնվելու։ Ի՞նչ եք կարծում, առաջադեմ մարդկությունը ի՞նչ պետք է անի «այլևս երբեք»-ը գործնականում տեսանելի դարձնելու համար:

-Իսկապես, հայերի բնաջնջումը, որը տեղի է ունեցել Օսմանյան կայսրության վերջին տարիներին, պետք է ճանաչվի ոչ միայն զոհերին հիշելու, այլ նաև ապագայում նմանատիպ իրադարձությունների կրկնությունը կանխելու համար: Ցավոք, հայ ժողովրդի առնչությամբ մենք հերթական անգամ տեսնում ենք հայերի բնաջնջման, հալածանքի և վտարման պատկերներ իրենց պապենական հողից՝ Լեռնային Ղարաբաղից։ Կարծես, դա քիչ էր, հիմա էլ սպառնալիքները չեն դադարում։ «Այլևս երբեք»-ը չի կարող արտահայտություն լինել առանց պարտավորության: Միջազգային հանրությունը պետք է ավելի հեռուն գնա։