The Critic բրիտանական պարբերականը՝ Արցախում իրավիճակի մասին. Ճգնաժամը, որը մենք անտեսում ենք
Հայաստանի հմայող գեղեցիկ ժողովրդական երաժշտության, համեղ խոհանոցի և հարատև հպարտության հետևում թաքնված է մահաբեր հալածանքների, ցեղասպանության և լքվածության ողբերգական պատմությունը: Այժմ, անցյալի սարսափները կարող են կրկնվել, եթե որքան հնարավոր է շուտ ինչ-որ բան չձեռնարկվի՝ կապված Հայաստանի հարևանի՝ Ադրբեջանի մարդասպանական մտադրությունների և գործողությունների հետ, գրում է Փոլ Բրայանը՝ «Ճգնաժամը, որը մենք անտեսում ենք» հոդվածում բրիտանական The Critic հրատարակության մեջ։
«Ներկայում ավելի քան 120․000 էթնիկ հայեր հայտնվել են անելանելի դրության մեջ Ադրբեջանի բռնապետ Իլհամ Ալիևի պատճառով, մինչդեռ Արևմուտքը նրան վեր տնկած բութ մատն է ցույց տալիս և աչքով անում: Դժվար թե դուք լսեիք այս մասին լրատվամիջոցների մեծ մասից, որոնք ավելի շատ կենտրոնացած են ինքնագոհ հռետորաբանության վրա, թե ինչպես է Ամերիկան փրկում «ժողովրդավարությունը» Ուկրաինայում կամ թեժացնում Դոնալդ Թրամփի վերջին մեղադրանքի շուրջ սկանդալը»,- նշում է հոդվածի հեղինակը։ .
Բրայանն ընդգծում է, որ այս դեպքում վտանգի տակ է վիճելի Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանը, որը 1991 թվականին հանրաքվե անցկացրեց եւ անկախություն հռչակեց ԽՍՀՄ-ից։ Այնուամենայնիվ, Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) մեծ մասը օկուպացվել է Ադրբեջանի կողմից 2020 թվականին նրա ներխուժման ժամանակ։ Սա կտրեց Արցախը մնացած Հայաստանից, բացառությամբ Լաչինի միջանցքով մուտքի, որը հայերն անվանում են «կյանքի ճանապարհ»:
«Արցախը երբեք չի եղել ինքնիշխան Ադրբեջանի կազմում… Բացի Լեռնային Ղարաբաղից, Ադրբեջանը պնդում է, որ «բնիկ» հողեր է թողել Վրաստանում, Իրանում և այլ երկրներում, թեև երբեք չի հավակնել իր ներկայիս անկլավներին, ինչպիսին է Նախիջևանը, իր անկախության ժամանակաշրջանում։ Այժմ Բաքվի պանթուրքական նկրտումները անընդհատ ընդլայնում են տարածքների ցանկը, որոնք իբր տարերայնորեն և ըստ էության դառնում են «ադրբեջանական», ընդ որում, այս ցուցակի առաջին տեղում Արցախն է»,–գրում է հոդվածի հեղինակը։
Բրայանը նշում է, որ Արևմուտքը ցանկանում է շարունակել ադրբեջանական էներգիայի մատակարարումը Եվրոպա՝ Ռուսաստանից կորցրած էներգակիրները փոխարինելու համար, և ՆԱՏՕ-ի արժեքավոր «ժողովրդավարության» հռետորաբանությունը տեղ չունի այս ճգնաժամում։
«Արևմուտքը, պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենից սկսած, ցանկանում է Ադրբեջանի և Արցախի միջև հակամարտությունը ներկայացնել որպես մի տեսակ թեթև թյուրիմացություն, որտեղ «երկու կողմերը» ստիպված են փոխզիջումների գնալ։ Ինչպե՞ս պետք է հայերը գնան փոխզիջումների, երբ մյուս կողմը ցանկանում է, որ նրանք մեռնեն։ Ինչպե՞ս կարող է դա վերաբերել «երկու կողմերին», երբ Բայդենի վարչակազմն ամեն տարի հսկայական ռազմական օգնություն է տրամադրում Ադրբեջանին՝ ակնկալելով, որ հայերը կզիջեն իրենց հողերը մի կառավարության, որը նրանց մարդ չի համարում, «անարժան նույնիսկ ծառա լինելու», – շեշտում է Բրայանը։
Հոդվածի հեղինակի կարծիքով՝ արևմտյան լրատվամիջոցները չափազանց հակված են «երկկողմանի մոտեցման», սակայն երկու կամ նույնիսկ երեք կողմ չկա. կա մի կողմ՝ հայ ժողովուրդը և նրա գոյության իրավունքը։
«Ադրբեջանն անում է հնարավոր ամեն ինչ՝ Արցախը հայերից էթնիկապես մաքրելու կամ նրանց ստրկական նվաստացուցիչ, անզոր վիճակում դնելու համար։ Նա հույսը դնում է այն բանի վրա, որ Արեւմուտքի բնակիչները աչք կփակեն սրա վրա՝ իր նպատակին հասնելու ճանապարհին։ Ադրբեջանում հայերին անպատիժ մնալու առաջարկը ավելի քան որպես դատարկաբանություն է հնչում, որը գալիս է ռասիստական, ավտոկրատ ռեժիմից, որը բարձր պարգևներ է շնորհել ռազմական հանցագործներին հայերին դաժանորեն սպանելու և գլխատելու համար, այդ թվում՝ «ազգային հերոս» Ռամիլ Սաֆարովին և Իբադ Հուսեյնովին։
«Ադրբեջանական բանակը բազմաթիվ վայրագություններ և պատերազմական հանցագործություններ է կատարել 2020 թվականին էթնիկ հայկական տարածք ներխուժելու ընթացքում՝ անպատիժ կերպով հրապարակելով տեսանյութեր սոցիալական ցանցերում, ծաղրել և թքել հայ խաղաղ բնակիչների վրա՝ նախքան նրանց գլխատելը կամ պղծելը ԴԱԻՇ-ի ամենավատ գործողություններին արժանի տեսարաններում:
Բացի այդ, Բաքուն պնդում է, որ հայերը չունեն ճշմարիտ, հին պատմություն կամ իրավունք իրենց հողի նկատմամբ, գուցե վախենալով այն բանից, թե ինչ կտեսնեն, եթե սեփական կառավարությունն ու պետությունը նայեն հայելու մեջ: Ադրբեջանի կառավարությունն այնքան հեռուն է գնացել, որ ինչ-որ հնարամիտ հնագիտական քարոզչությամբ է զբաղվել և պնդում է, որ նույնիսկ հայկական եկեղեցիները հայկական չեն:
Թուրքիան աջակցում է Ադրբեջանին, ինչպես և Իսրայելի, Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի կառավարությունները։ Այս հզոր պետությունները Ադրբեջանին դիտարկում են որպես նավթի օգտակար մատակարար և տարածաշրջանում Իրանի ազդեցության դեմ պատնեշ»,- ընդգծում է Փոլ Բրայանը։
