«Ծխելը 2-3 անգամ բարձրացնում է ցրված սկլերոզի հավանականությունը». Սարգիս Աբրահամյան
Բեռլինի Շարիտե համալսարանական կլինիկայի բժշկական գիտությունների դոկտոր, նյարդաբան Սարգիս Աբրահամյանն այս և առաջիկա երեք կիրակիներին ժամը 22:30-ին պատասխանելու է 168TV-ի և մեր ընթերցողների հարցերին: Հաղորդումների համար ընտրվել են ամենատարածված հիվանդություններից մի քանիսը՝ ցրված սկլերոզ, գլխուղեղի իշեմիկ կաթված, էպիլեպսիա, հիշողության խանգարումներ, դեմենցիա:
Առաջին թողարկման ընթացքում անդրադարձել ենք ցրված սկլերոզ հիվանդությանը: Բժիշկը նախ ընդգծեց, որ այն որևէ առնչություն չունի հիշողության խանգարումների, այսինքն՝ դեմենցիաների հետ:
«Ցրված սկլերոզը կենտրոնական նյարդային համակարգի քրոնիկ բորբոքային պրոցես է, որը հաճախ հանդիպում է երիտասարդների շրջանում: Ցրված սկլերոզն աուտոիմուն հիվանդություն է, այսինքն՝ առաջանում է իմունային համակարգի ոչ կանոնավոր գործունեության արդյունքում: Նորմայում իմունային համակարգն ընդունակ է պաշտպանել օրգանիզմն օտար բջիջներից՝ դրանք կլինեն բակտերիաներ, սպիտակուցներ, վիրուսներ, ճանաչում է դրանք և չեզոքացնում, իսկ ցրված սկլերոզի ժամանակ խաթարվում է իմունային համակարգի կանոնավոր գործունեությունը: Այսինքն՝ սեփական իմունային համակարգն ընկալում է սեփական օրգանիզմի նյարդային բջիջներին՝ որպես օտար, և սկսվում է ախտաբանական պրոցես այդ բջիջների նկատմամբ: Արդյունքում՝ կենտրոնական նյարդային համակարգում՝ գլխուղեղում և ողնուղեղում, առաջանում են բորբոքային օջախներ, որոնք հետագայում ենթարկվում են սպիացման, այսինքն՝ սկլերոզի, այդտեղից անվանումը՝ ցրված սկլերոզ, և կախված օջախների տեղակայումից և քանակից՝ առաջանում են տարբեր կլինիկական դրսևորումներ»,- ասաց բժիշկը:
Սարգիս Աբրահամյանի խոսքով՝ ցրված սկլերոզի համար սպեցիֆիկ նշաններ չկան, առաջանում են բորբոքային օջախներ գլխուղեղի և ողնուղեղի տարբեր հատվածներում, և կախված նրանից, թե որ հատվածում է առաջանում այդ բորբոքային օջախը, և ինչ քանակի են այդ օջախները՝ առաջանում են կլինիկական դրսևորումները:
«Առավել հաճախ հանդիպող գանգատները, որոնցով հիվանդները դիմում են բժշկի, զգացողության խանգարումներն են, որոնք առաջանում են դեմքի շրջանում կամ որևէ վերջույթում, կամ ուժի նվազումը, որոնք առաջանում են սուր կամ ենթասուր և տևում են 24 ժամ և ավելի: Այսինքն՝ թմրածությունը, որն առաջանում է և տևում է վայրկյաններ կամ րոպեներ, դեռևս չի նշանակում, որ տվյալ անձի մոտ կարող է առկա լինել ցրված սկլերոզ: Ավելի հաճախ հանդիպող գանգատներից են տեսողական խանգարումները, որոնք կարող են արտահայտվել երկտեսության կամ գունային տեսողության խանգարմամբ: Առաջին ախտանշանները կարող են լինել ոչ սպեցիֆիկ, օրինակ՝ մարդը կարող է ունենալ խիստ արտահայտված հոգնածության համախտանիշ, այդ խնդրով դիմում է բժշկին, և կատարված հետազոտությունների արդյունքում դրվում է ցրված սկլերոզ ախտորոշումը»,- նշեց բժիշկը:
Նա շեշտեց՝ ցրված սկլերոզը երիտասարդների հիվանդություն է, առաջին ախտորոշումը դրվում է 20-40 տարեկան հասակում, սակայն հնարավոր են դեպքեր, երբ ախտորոշումը հաստատվի նաև ավելի վաղ հասակում կամ ավելի տարեց անձանց շրջանակում. «Կանայք 2-3 անգամ ավելի հաճախ են ունենում այս հիվանդությունը՝ ի տարբերություն տղամարդկանց, սակայն կանանց մոտ ավելի բարորակ ընթացք է ունենում և ավելի հեշտ է ենթարկվում դեղորայքային բուժման: Ցրված սկլերոզի պատճառագիտությունը մնում է դեռևս չպարզված, սակայն առկա տվյալները վկայում են այն մասին, որ ցրված սկլերոզն առաջանում է գենետիկ գործոնների և արտաքին միջավայրի գործոնների փոխազդեցության հետևանքով: Արտաքին միջավայրի փոխազդեցության գործոններից այս պահին բավականին լավ ուսումնասիրված են վիտամին D-ի պակասը, ծխելը, որը բարձրացնում է ցրված սկլերոզի հավանականությունը 2-3 անգամ, մենք խոսում ենք ռիսկի գործոնների մասին, և Էբշտեյն-Բարր կոչվող վիրուսը, որն այս պահի դրությամբ ամենահիմնական պատճառն է ցրված սկլերոզի զարգացման: Ցրված սկլերոզ ունեցող բոլոր հիվանդների մոտ առկա են հակամարմիններ այդ Էբշտեյն-Բարր վիրուսի նկատմամբ: Տվյալ անձինք ինչ-որ մի ժամանակ առնչվել են այդ վիրուսի հետ, որն իմունային համակարգում առաջացնում է որոշակի փոփոխություններ, որի արդյունքում իմունային համակարգը սեփական նյարդային բջիջներին ճանաչում է օտար, և սկսվում է ախտաբանական պրոցես՝ կենտրոնական նյարդային համակարգի նկատմամբ»:
Բժշկի խոսքով՝ եթե ցրված սկլերոզը չախտորոշվի և չենթարկվի ճիշտ բուժման, ապա որոշակի տարիներ հետո այդ պացիենտները դառնում են հաշմանդամ. «Ցրված սկլերոզն ունի ընթացքներ: Որպեսզի հասկանանք բուժման մեխանիզմները, պետք է խոսենք ընթացքների մասին: Ամենահաճախ հանդիպող ընթացքը կլինիկորեն գրոհային ընթացքով ցրված սկլերոզն է: Գրոհային ընթացք ասելով՝ հասկանում ենք նոր առաջացող գանգատներ, որոնք պահպանվում են 24 ժամ և ավելի: Առաջին փուլում սուր բորբոքային պրոցեսի դեմ ուղղված դեղորայքն է, որը տրվում է մեծ դեղաչափով: Առաջին փուլի ավարտից հետո անհրաժեշտ է անցնել բուժման երկրորդ փուլին, որի նպատակն է՝ կանխարգելել նոր գրոհների առաջացումը, և յուրաքանչյուր նոր գրոհի ընթացքում առաջանում են նոր օջախներ, և հիվանդությունն ունենում է առաջընթաց: Երկրորդ փուլում կա ցրված սկլերոզի համար նախատեսված սպեցիֆիկ դեղորայք, այս պահի դրությամբ 17 թույլատրված դեղորայք է առկա, որոնք իմուն-մոդուլյատոր կամ իմուն-սուպրեսոր դեղորայքներ են, ազդում են իմունային համակարգի վրա, որպեսզի ընկճվի այդ նոր գրոհների առաջացումը: Սովորաբար, մարդիկ, երբ առաջին փուլի բուժումը ստանում են, ստանում են այդ ստերոիդային թերապիան, և իրենք իրենց համարում են բուժված: Այս հիվանդության վերջնական, լիարժեք բուժում դեռևս բացահայտված չէ, սակայն այս հիվանդությունը համարվում է կառավարելի հիվանդություն: Այսինքն՝ կա դեղորայք, որն ազդում է իմունային համակարգի վրա, որպեսզի չառաջանան նոր գրոհներ, նոր օջախներ և կանխարգելվի հաշմանդամությունը»:
Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում
