«Սյունիքը կհայտնվի Ադրբեջանի կազմում առանց պատերազմի. Սյունիքի ճակատագիրը որոշում են Երևանում». Ավետիք Չալաբյան
2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին մեզ պարտադրված պատերազմը մի մեծ քաղաքական պրոյեկտի փոքր մասն էր. մի պրոյեկտի, որի հեռագնա նպատակը թրքախոս պետությունների ինտեգրումն է մեկ միասնական աշխարհաքաղաքական, տնտեսական մշակութային տարածքում, և այս համատեքստում պատերազմն Արցախում մղվեց նախ այն նպատակով, որ ճանապարհ բացվի Թուրքիայի համար դեպի Ադրբեջան, ապա՝ հաջորդ ճանապարհը բացվի դեպի Կասպից ծով, իսկ այդ ճանապարհներին միջանկյալ խնդիր է Հայաստանի չեզոքացումը։ 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, անդադառնալով արցախյան վերջին պատերազմին, դա ծնող պատճառներին՝ ասաց ԱՐԱՐ հիմնադրամի համահիմնադիր Ավետիք Չալաբյանը։
Հարցին՝ հետևապես արցախյան պատերազմի այս պայմանավորված կամ պարտադրված ելքն այդ մեծ ծրագրի մի մասնի՞կն էր, Չալաբյանը պատասխանեց.
«Այս պատերազմն այդ մեծ շղթայի մի օղակն էր, իսկ պայմանավորվա՞ծ էր, թե՞ ոչ, ժամանակը ցույց կտա, և կտեսնենք, թե Հայաստանի և Արցախի ներսից շահագրգիռ ուժերը որքանո՞վ են աջակցել Թուրքիային և Ադրբեջանին և այս պատերազմը բերել այն ավարտին, որը մենք տեսանք։ Ես ենթադրում եմ, որ այդպիսի աջակցություն տեղի է ունեցել։
Իմ իմացած փաստերի որոշակի հաջորդականությունը դա է ցույց տալիս, դրանք չեն կարող պատահականություն լինել, ու բերեմ օրինակներ՝ 2020 թվականի սկզբին ընդունվեց ակտիվ պահեստազորի մասին օրենք, ՊՆ-ի հրաման կար ակտիվ պահեստազորի ստեղծման մասին, բայց հանկած գործող Կառավարությունը չֆինանսավորեց այդ ծրագիրը, իսկ այս պատերազմի խնդիրներից մեկը կապված էր հենց պահեստազորի հետ, որը լավ պատրաստված չէր։
Մեկ այլ օրինակ՝ ՀՀ-ում կային հատուկ 4 գնդեր, որոնք ստեղծվել էին նրա համար, որ պատերազմի ժամանակ պահեստազորը մոբիլիզացվի և դրվի այդ գնդերի սպայական կազմի ենթակայության տակ, սակայն հենց այս պատերազմից առաջ այդ 4 գնդերը ցրվել են։
Ցրվելու պատճառների վերաբերյալ իմ ենթադրությունը հետևյալն է՝ միտում է եղել։
Կամ՝ մեկ այլ օրինակ՝ մենք բոլորովին վերջերս ստացանք հնդկական պետական վարկով գնված հակահրթիռային ռադարներ, որը պետք է մինչև պատերազմը ստանայինք, սակայն, իմ տեղեկություններով, հենց այս իշխանությունների գործողությունների հետևանքով է, որ ստացանք ոչ թե պատերազմից առաջ, այլ՝ հետո»,- ասաց ԱՐԱՐ հիմնադրամի համահիմնադիրը։
Կա՞ արդյոք միտում Արցախի 80 տոկոսը կորցնելուց հետո էլ հիմա կորցնել նաև Սյունիքը, հատկապես, որ Ալիևը շարունակում է խոսել այն մասին, որ Զանգեզուրով անցնող տրանսպորտը, կապը, ենթակառուցվածքային նախագծերը կմիավորեն ամբողջ թյուրքական աշխարհը, ինչպես նաև լրացուցիչ հնարավորություններ կստեղծեն այլ երկրների, այդ թվում`Հայաստանի համար, իսկ Հայաստանից սա բացառող որևէ արձագանք չկա, Չալաբյանն արձագանքեց.
«Անկասկած, կա միտում։ Սյունիքն այսպիսի իշխանությունների պարագայում վտանգված է, որովհետև ծայրամասային է, փոքր բնակչությամբ, իսկ սահմաններ կան, որ գտնվում են Նախիջևանից և Լաչինից 25 կմ հեռավորության վրա, իսկ այդ տարածությունը կտրելն այսօրվա ռազմական տեխնիկայի դեպքում ընդհանրապես խնդիր չէ, ուստի պետք է հասկանալ՝ Սյունիքի ճակատագիրը որոշվում է ոչ այնքան Սյունիքում, որքան Երևանում։
Այս սահմանների պարագայում Սյունիքը 20-30 տարվա ընթացքում կհայտնվի Ադրբեջանի կազմում՝ առանց պատերազմի՝ սողացող էքսպանսիայի միջոցով։ Այն մարդիկ, որոնք ասում են, որ Սյունիքն անվտանգ է, իմ ասածը շատ լավ էլ հասկանում են, պարզապես չեն ասում, որովհետև շահ ունեն»,- ասաց նա։
Արդյոք Սյունիքն անվտանգ համարող իշխանությունն իր շահի համար կգնա՞ բանակցության, հարցին ի պատասխան՝ Չալաբյանը նկատեց.
«Ես չեմ բացառում, որ ոչ պաշտոնական խողովակներով այս իշխանությունը բանակցում է Թուրքիայի հետ։ Ավելին՝ ենթադրում եմ, որ դրա հավանականությունը գոյություն ունի, բայց չէ՞ որ Հայաստանը մի երկիր է, որտեղ իշխանությունը ձևավորվում է ընտրություններով։ Եթե առաջիկայում լինեն ընտրություններ, ապա այդ ընտրությունները պետք է վերածել հանրաքվեի՝ ուզո՞ւմ ենք դառնալ Թուրքիայի կցո՞րդ, թե՞ ուզում ենք մնալ անկախ երկիր, եթե ընտրում ենք երկրորդ տարբերակը, ապա այս ընտրություններին պետք է գնանք ու ձախողենք Հայաստանի թրքացման պլանը»,- ասաց նա։
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի թրքացումը կանխող մյուս այլ տարբերակներին, ապա Չալաբյանը որպես ելք դիտարկեց Թուրքիայի հետ խնդիրներ ունեցող պետությունների հետ մեր երկրի համագործակցության հեռանկարն ու հարաբերությունների խորացումը։
Նրա խոսքով՝ Թուրքիայի պես ագրեսիվ հարևանի հետ հարաբերություններ կառուցելու համար պետք է համագործակցել, օրինակ, Հնդկաստանի և Եգիպտոսի հետ։
«Հնդկաստանը շահագրգռված է ռազմական դաշտում մեզ աջակցել, իսկ այս երկիրն աշխարհի 10 խոշորագույն տնտեսություն ունեցող երկիրն է։ Մյուս կողմից՝ կա Թուրքիային ընդգծված հակադրվող 100 մլն բնակչություն ունեցող Եգիպտոս, որը Հայաստանի համար մշտապես եղել է բարեկամական երկիր, և հիմա պետք է այս երկրների հետ հարաբերություններ զարգացնենք»,- ասաց Չալաբյանը՝ ընդգծելով, որ թեև այդ հարաբերությունների հաստատման ընթացքում Ադրբեջանն ու Թուրքիան փորձելու են խոչընդոտել, բայց խոշոր հաշվով արգելել չեն կարող։
Հարցազրույցի մանրամասները՝ տեսանյութում
